• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een woordenboek van het Nordfries, van het Nordfriesisch of van het Noord-Fries?

10 februari 2021 door Henk Wolf 1 Reactie

Door Henk Wolf

De grofste indeling van het moderne Fries kent drie groepen: wie in het westen begint, komt eerst het Fries van de Nederlandse provincie Friesland en het aanburende stukje van het Groninger Westerkwartier tegen, dan rijdt ie een tijdlang door de ontfrieste Groninger Ommelanden en Oost-Friesland om in het Saterland opnieuw Fries tegen te komen. Daarna gaat de reis verder naar het noorden en die eindigt als aan de westkust van Sleeswijk-Holstein het Fries van Noord-Friesland te horen is.

Die drie soorten Fries (talen, dialecten, variaten, variëteiten – kies maar een term) worden meestal op basis van windrichting benoemd om ze uit elkaar te kunnen houden. De westelijkste vorm wordt ‘Westerlauwers Fries’ genoemd. In het Duits is het meestal Westfriesisch, in het Engels West Frisian en in het Frans frison occidental.

Het Fries van het Saterland wordt wel als Oost-Fries aangeduid en ook wel als Saterfries. Het Fries van Noord-Friesland wordt doorgaans Noord-Fries genoemd. De namen in het Duits, Engels en Frans zijn daar de letterlijke tegenhangers van.

In een Nederlandstalig krantenberichtje in de Leeuwarder Courant van afgelopen week werd aangekondigd dat er een (overigens bijzonder fraai) online-woordenboek van het Noord-Fries is verschenen op de website friesisch.net. Het viel me op dat die taal in de kop boven het stuk Nordfries werd genoemd. In het artikel zelf werd twee keer van Nordfriesisch en één keer van Nordfries gesproken. In totaal hebben we dus twee keer de Duitse vertaling van de taalnaam en twee keer een Duits-Nederlands amalgaam.

Dat is eigenlijk wel gek. Het Nederlands heeft met Noord-Fries een begrijpelijke en normale eigen term. Je kunt er nog voor kiezen de eigenbenaming over te nemen, zoals je in Nederlandstalige teksten ook weleens Frysk of Seeltersk of Frasch ziet staan. Maar waarom een Duitse naam? En waarom een amalgaam van Duits en Nederlands?

Het gebeurt niet alleen met de taalnaam, maar ook met de naam van de streek waarin die taal wordt gesproken, het bijbehorende bijvoeglijk naamwoord en het woord voor de bewoners van de streek. In het archief van de Leeuwarder Courant kom ik 34 keer de string Nordfries tegen. Een paar voorbeelden:

  • Nordfriesen willen ook eigen canon
  • In het Duitse Nordfriesland zoekt men ‘de grootste Nordfries’.
  • Feenstra exposeerde eerder dit jaar op het Nordfriese eiland Sylt […]

Ook Omrop Fryslân gebruikt dit soort opvallende codewisselingen:

  • Dútslân erkent Ostfriesen
  • Ostfriezen by betinking Slach by Warns
  • Appingedam is in stêd dy’t yn 1327 Fryske stedsrjochten krige […] yn it Dútske Ostfryslân.

Hierin is Ostfriesen volledig Duits en zijn Ostfriezen en Ostfryslân Duits-Friese amalgamen.

Consequent zijn de media daarin overigens niet. Zo schrijft Omrop Fryslân:

  • Alle weiwizers yn Noardfryslân wurde twatalich yn 2017
  • Yn Noardfryslân yn it noarden fan Dútslân sille trije Noardfryske organisaasjes ûnder ien dak krûpe yn de stêd Bräist(Bredstedt).

En de Leeuwarder Courant schrijft ook:

  • De Noord-Friezen hebben hun eigen Friese taal, het Nordfrasch […]
  • Maar het boekje is er ook in het Frasch (Noord-Fries), […]

Ik kan natuurlijk alleen maar speculeren over de reden voor deze vreemde taalsprongetjes. Een verklaring zou kunnen zijn dat sommige journalist vermoeden dat het gebruik van namen als Noord-Fries en East-Frysk in regionale media verkeerd zal worden geïnterpreteerd, namelijk als betrekking hebbend op delen van de provincie Friesland. Om te laten uitkomen dat we voor de referent van die woorden ten oosten van de staatsgrens moeten kijken, wordt de term dan maar helemaal of gedeeltelijk verduitst. Andere journalisten voelen die angst voor misverstanden mogelijk minder en kiezen voor de naam in de taal van het artikel of voor de eigenbenaming.

Wie een betere verklaring heeft, moet het maar zeggen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: codewisseling

Lees Interacties

Reacties

  1. Cees Krottje zegt

    11 februari 2021 om 17:04

    Doet me denken aan het in mijn ogen aparte gebruik van sommige nederlandstalige media om te refereren aan “Fryslân” (en dan vaak met ietwat onbeholpen uitspraak) ipv het nederlandstalige Friesland. Ik begrijp dat de officiële benaming van de provincie “Fryslân” is en het fijn is dat in ieder geval in officiële Friestalige stukken die naam gewoon gebruikt kan en moet worden, maar in Nederlandstalige teksten (geschreven dan wel gesproken) klinkt/bekt/lijkt dat af en toe voor geen ene meter en komt het nogal geforceerd over. Ik heb als ik Nederlands spreek of schrijf het er ook niet over dat ik nog een keer naar London, Paris, Berlin of Lisboa wil. Pas de benaming aan aan het medium indien het medium daar een eigen vorm voor heeft.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De wenschen

Naauwlijks vraagt hy geld en goed,
Of hy zwemt in overvloed.
Straks begeert hy vrouwenmin:
Hy verzadigt zich daar in.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

1837

Toen Dostojewski’s moeder stierf
doodde baron d’Antès Poesjkin.
Nog vijf jaar en Stendhal ontviel,
nog zes, toen stierf ook Hölderlin.

(“Literatuurhistorische overweging bij het lezen van een biografie van Dostojewski.”)

Bron: datering: tussen 1948 en 1955; Tijdrovertje, postuum verschenen, 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

18-20 november 2025: Congres Studie Nederlands in Indonesië 2025

18-20 november 2025: Congres Studie Nederlands in Indonesië 2025

16 juni 2025

➔ Lees meer
5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

15 juni 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

14 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1988 Cornelia Brinkman
1999 Antonin van Elslander
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d