Variatie in familieberichten (14): een restgroep

Door Siemon Reker

Laten we nog éenmaal naar de kindertaal-roepnamen kijken en een kleine restgroep presenteren. (Donderdag vraag ik in het verlengde hiervan om hulp van collega-taalgebruikers.) Voor mij gaat het om voorbeelden die overtuigend genoeg zijn om ze in dit deel van de serie op te nemen, dus ze te beschouwen als roepnamen die voortgekomen zijn uit doopnamen dankzij de nog onvolkomen taal sprekende kindermond. Bij de beoordeling van de vraag of ze hier thuishoren, kan de frequentie een rol spelen. Als er éen persoon is van wie in een familiebericht gezegd wordt dat hij officieel Gerrit heet maar Ed in de wandeling, dan is het minder overtuigend om aan kinder-invloed te denken dan wanneer het geregeld aangetroffen wordt. Dat is bij deze naam inderdaad het geval, vandaar: Ed kán prima afgeleid zijn van Gerrit omdat voldoende jongetjes het eerste zeiden in hun poging om het tweede te realiseren.

Eddy zal op dezelfde wijze een onvolmaakte representatie zijn van Hendrik, terwijl elders iemand met een doopnaam Eppe uitgesproken kan zijn als Eddy en dat als roepnaam gekregen hebben. Maar Eppe kan natuurlijk ook als ouderwets terzijde geschoven zijn en door een modernere variant althans als roepnaam vervangen.
Gijsbert kan tot Eip geleid hebben, Gerrit tot Erry, en Etie of Etty wordt in diverse advertenties de roepnaam genoemd van mensen die in de gemeentelijke basisadministratie te boek staan als Eelkje, Geessien, Evert, Margaretha, Esther, Esderdina, dus man én vrouw, vrouw én man.
Iet, It, Ita, Ite, Itie, Ity kunnen we op dezelfde manier via onvolmaakte kinder-uitspraak koppelen aan Grietje, Hendrika, Iektje en Maria. Vooral bij de laatste voornaam gebeurt dat veel, allicht via het tussenstation Maria > Rie/Riet > Iet. Geertje en Grietje leiden tot het imperfect gerealiseerde Itty.

Kick is aangetroffen in familieberichten bij mannen die Christiaan, Christoffel, Freerk, Aaldrik heetten en het anders geschreven maar identiek klinkende Kik bij Christiaan en Tjitske (een Friese vrouwennaam).

Eigenschap van deze groep is dat de roepnaam enigszins lijkt op de doopnaam en dat voorstelbaar is dat er een ruwe gooi naar de juiste weergave gedaan is door een kind (en dat anderen dit vervolgens conserverend honoreerden) Voorbeelden daarvan zijn
Faas < Françoise
Fanny < Fransje
Faup < Vrouwtje
Foot < Folkje

Peke < Petrus
Poele < Roelof
Pom < Kommer
Pou < Frouwke

Ten slotte Ted en Tet. In de verzameling van Mensenlinq is deze roepnaam diverse malen aangetroffen, met verschillende vertrekpunten: Antoinetta (3x) en Antoinette, Fettje, Frederika, Tjepke, Tjerkje, Wilfred. Soms is Ted het resultaat van een niet helemaal gelukte weergave van het begin, soms van het slot van een naam.
De beroemdste Ted die ik ken is Ted Kennedy, officieel Edward, jongste broer van de vroegere president van de USA. Ted zal in essentie zijn ontstaan door de eerste lettergreep van Edward, voorzien van een passende, laten we zeggen identieke begin-consonant (zoals bij Kick e.d.).
Volgens de overlevering zou de benaming Teddybeer (een product van de firma Steiff) ontstaan zijn met een verwijzing naar Theodore Roosevelt, niet zonder reden aangeduid als Teddy. Maar ook Winnie-the-Pooh heette laten we zeggen officieel Edward: de teddybeer van Christopher Robin komt in een publicatie in een gedicht in 1924 tot leven, zegt Wikipedia.

De teddybeer kan zijn voorste deel dus zowel aan Theodore als aan Edward te danken hebben, beide te zien als een verbastering uit de kindermond, from the time we were very young.

*) By A.A. Milne (1882-1956) – Original publication: Methuen & CoImmediate source: Book Scan, PD-US,