Door Henk Wolf
Toen er nog geen nummerherkenning was, moest je jezelf als beller expliciet bekendmaken aan de persoon die de hoorn had opgenomen. Daar zijn allerlei standaardzinnetjes voor:
- Je spreekt met Flip.
- Jansen spreekt u.
- Flip hier!
Een in Friesland gebruikelijk zinnetje is (in de Friese en de Nederlandse versie):
- It is even mei Henk.
- Het is even met Henk.
Wie het beter weet, moet het zeggen, maar mijn indruk is dat het gebruik bij de provinciegrens ophoudt. Groningers reageren er over het algemeen wat verbaasd op en thematiseren het ook geregeld als ‘iets wat Friezen doen’. Ik kon op internet ook alleen Friestalige voorbeelden vinden:
- It is even mei my, beppe.
- Hallo Maaike, it is even mei Klaske.
Een zoekopdracht naar het Nederlandse “het is even met” levert geen treffers op die iets met telefoneren te maken hebben.
Het is niet zo makkelijk om een zinnetje als ‘Het is even met Henk’ te ontleden, de functie van het woordje het is niet meteen duidelijk. Die komt wel wat in de buurt van het zogenaamde ‘presentatieve er‘, dat we in de volgende zinnen vinden:
- Er was eens een meisje dat Roodkapje heette.
- Er is iemand aan de deur.
Dat er presenteert iemand of iets aan de lezer of luisteraar. Er zijn wel streektalen die in plaats van dat er het equivalent van het woord het gebruiken. Het Duits doet dat ook:
- Es war einmal ein Mädchen, das Rotkäppchen hieß.
Het Fries doet dat alleen normaal niet. Het telefoonzinnetje was tot nu toe het enige geval dat ik kende. Maar in het volksverhaal Lânhearre en boer, opgetekend door Ype Poortinga, vond ik als (in mijn oren wat vreemde) beginzin:
- It is in
boer, dy buorke net te goed.
(‘het is een boer, die boerde niet te goed’)
= Er was eens een boer die niet zo goed boerde.
Opvallend is dat is in de tegenwoordige tijd staat, terwijl de rest van het verhaal in de verleden tijd wordt verteld, maar wat dat betekent, weet ik niet. Ik kon ook geen vergelijkbare zinnen vinden.
Ik ken iemand, een Rotterdammer (i.c. X) die zich altijd telefonisch aankondigt als: “Met X even.”
Misschien omdat ik vaak – passief – met Fries opgegroeid ben, klinkt het zinnetje mij niet eens zo raar in de oren. Maar de vraag die ik wilde stellen, in navolging van Carry: is er een verband met als iemand opneemt met: “Even met mij hier”? Dat vind ik namelijk zo gewoon dat het me niet eens opvalt.
Zat even te denken en te googelen, maar zou het niet een zogenaamd ‘voorlopig onderwerp’ kunnen zijn? Het lijkt me dan ook een vorm van dubbelop. Stel de vraag, Wie is even, dan is het in de voorbeeldzin Henk en het. Den ook aan een zin als ‘Het geschiedde dat …’
Als ik “Het is even met Mient” mijn beginzin aan de telefoon zou zijn (en dat is niet eens zo theoretisch), dan zou ik dat vooral doen als excuus dat ik iemand in zijn kostbare tijd moet onderbreken met mijn, zo’n onbenullig, telefoontje. “Het” staat dan voor het telefoongesprek, terwijl “even” een wens bevat om dit oponthoud zo kort mogelijk te maken.
Maar ik begrijp dat in dit verhaal de gewraakte zin juist gebezigd wordt door de gebelde en die rolt dan dus al meteen in een verstandhouding van “telefoongerinkel en met de deur in een nog onbekend huis vallen”. Dat vind ik toch wel raarder dan de zin als antwoord op een telefonische melding.
Ik zou dat “het” inderdaad als een soort voorlopig onderwerp aanmerken en het verwijst dan naar iets wat verzwegen wordt maar waarvan de inhoudelijke boodschap is dat ze Mient aan de lijn hebben. Kortom, beetje cryptisch.
Het is een zinnetje van de beller, niet van de gebelde.
Zo had ik het ook begrepen, maar het doet verder niet ter zake. Maar waar vindt u waar het op slaat, op een gesprek of zoals ik denk de beller?
Nou, om de diepere zin van deze verbale boodschap te doorgronden lijkt het me wel degelijk van belang te weten of dat zinnetje uit de mond van de gebelde komt of uit die van de beller. Ik had mij in mijn voorstelling ten onrechte laten leiden door de gedachte dat degene die de naam op het display miste aan het woord kwam.
Welnu, taalkundig ben ik het met u eens dat “het” naar iets onuitgesprokens verwijst en dat je daarvoor makkelijk het gesprek kunt substitueren. Je roept met het het gesprek op. Dat valt als het ware uit de lucht.
Maar het kan ook een soort gallicisme zijn (C’est avec Henk que vous télephonez maintenant), hoewel dat wel wat vergezocht is. En dan heeft dat “het” meer een aankondigend karakter, doordat het de naam van de beller accentueert. In die uitleg zou het excuserende “even” een beetje uit de toon vallen. Dus je kunt niet zeggen het = Henk.
Het is , wat is ???
Het gesprek , het contact (onderwerp) is .
Even . Even d.w.z. kort , met …
Het dus .
Het is even , is de intentie niet te lang zoals Adema al meldt , de beller , niet de gebelde . (hr . Wolf reactie).
Het melden van jouw naam duidt , er mogelijk op dat men nog niet is gewend aan aanwezigheid van de display van heden .
In Fryslân spreekt men , meer ‘ mei Henk’
i.p.v. het is even mei Henk ‘ .
It is even mei beppe , het is afhankelijk van de persoon , hierarchisch ??? als deze zich meldt per telefoon , ook dikwijls door haar mei beppe , meestal hoeft beppe niet zo kort (even) welkom !!!
Het hallo , (Maaike) mei Klaske ?? de laatste denkt toch met Maaike te bellen , de aangesprokene weet waarschijnlijk haar naam nog .
Uit andere voorbeelden blijkt niet het noemen van gebelde bij naam .
Het is een boer die niet te goed boerde is specifieke boer .
Er was eens een , niet specifiek.
Dit is even met Henk. of, Het is even met Henk. Ik zeg niet dat ik gelijk heb, maar omdat het een buitenissige constructie is, kan het of dit voor mijn gevoel zeker ook op de beller zelf slaan.
Zeeuws-Vlamingen nemen (namen) vaak de telefoon op met: “Het is hier met ….”
West-vlamingen ook
Ook bij het zelf opbellen
“Hallo, ’t is ier met … hé. “
Ring, ring … Op het display staat de naam van de beller al: onze Belgische vriendin Valérie.
“Hallo Valérie, leuk dat je belt!”
“Ja, het is met Valérie ….”
Ik ben niet anders gewend van de paar Vlamingen die ik weleens spreek, maar dat zijn er weinig, dus trek er geen conclusies uit.
Maar het klinkt me in de oren als: “Het (gesprek dat je nu voert) is met Valérie”. “Het” is in die zin wel degelijk veel concreter dan het “Er” in “Er was eens …”
Ik herken het gebruikte ‘even’ als een excuuswoord voor het inbreuk doen op andermans tijd. Er ligt wellicht een verband met het zich al snel schuldig voelen, passend bij traditioneel-calvinistische denkpatronen
Dit is typisch iets wat zich alleen hier, en misschien ook in België, voordoet. In de rest van de wereld zal een privépersoon die thuis gebeld wordt bij het op nemen van de hoorn iets zeggen in de trant van, hallo/ ik luister/ zegt u het maar etc., waarbij het aan de beller is om zich bekend te maken, tenslotte maakt hij inbreuk op de privacy van degene die hij belt en zal zich fatsoenshalve als eerste bekend moeten maken en een duidelijke reden opgeven waarom hij opbelt.
Uiteraard ligt dit anders als er naar een zaak, instituut, bedrijf etc. gebeld wordt, dan is het natuurlijk aan het gebelde bedrijf of instantie om zich als eerste kenbaar te maken.
Ik ken ‘m ook als “dat is even mei Klaas”, dus ‘dat’ i.p.v. ‘it’.
Goeiedag even! – zeggen de Groningers.
Overigens een goede gewoonte om niet meteen je naam te noemen, maar deze door een paar woordjes te laten voorafgaan; een standaardzinnetje is eigenlijk ideaal. De ‘andere kant’ kan dan heel even wennen aan de stem en aan de frequentie van de klinkers, zodat hij/zij op het moment dat de naam valt, meer kans heeft deze meteen te herkennen. Als iemand meteen z’n naam noemt, moet ik in elk geval vrijwel altijd vragen ‘met wie zegt u?’ Het beginzinnetje hoeft maar heel kort te zijn. Het ‘even’ dat Henk noemt, hoor ikzelf lang niet altijd: ‘ja, het is met …’