• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

K*L*L!

16 november 2016 door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

Door Ton van der Wouden

Waarschuwing: wie niet gediend is van schuttingtaal, moet nu ophouden met lezen. Een andere versie van dit stukje is in 2009 verschenen in een obscure publicatie (oplage 1)

Laatst fietste ik in de buurt van het Leidse station de Vink . Ik haalde een jong stel in van het type Sjonnie en Anita. Kennelijk deed ik iets niet goed in de opinie van Anita, die bij de jongen achterop zat; ze verwoordde haar emotie van afkeuring met het scheldwoord kankerlul. Ik schrok me rot, om de grofheid van het woord, en omdat ik me van geen kwaad bewust was. Maar bij haar was de druk van de ketel, en de taal, gebruikt als wapen, had doel getroffen. De taalhandeling was wat Anita betreft dus in twee opzichten geslaagd.

Later dacht ik nog eens na over dat woord kankerlul. Op het eerste gezicht leek de opbouw me niet opzienbarend: in het Nederlands kun je emotioneel geladen depreciërende endocentrische samenstellingen maken met als linkerlid taboewoorden, zoals namen van ernstige ziektes: kankerlul zou dan vergelijkbaar zijn met teringweer en tyfusherrie. Met kankerlul had Anita me dan meegedeeld dat ze me een lul vond, en dan niet gewoon een lul, maar echt een heel erg foute lul.

Maar misschien is er ook wel een andere analyse mogelijk. Bij eerder onderzoek naar woorden als teringweer en tyfusherrie had ik natuurlijk ook het WNT geraadpleegd, en daar had ik bij rot III gevonden dat dat woord in woorden als rotweer en rotherrie (oorspronkelijk) niet gewoon, zoals je misschien zou denken, naar bederf verwijst, maar (alweer) naar een ziekte, meer speciaal naar een familie van akelige kwalen zoals geslachtziekten en schurft. En bovendien viel uit de omschrijving van rotzak (“Gemeen scheldwoord voor iemand die is aangetast of aangestoken door een venerische ziekte (of andere vuile huidziekte)”) af te leiden dat dat woord moet worden opgevat als een exocentrische samenstelling, vergelijkbaar met roodhuid. Een rotzak zou (oorspronkelijk) dan ook zo veel betekenen als iemand met een scrotum dat aangetast was door een geslachtsziekte of schurft. Naar analogie met deze omschrijving zou Anita dus ook bedoeld kunnen hebben dat ze me beschouwde als iemand met kanker aan zijn lul.

Ik heb Anita niet gevraagd welke van de twee hierboven betekenissen van kankerlul ze bedoeld heeft. De naslagwerken helpen me ook niet verder: de meeste die ik geraadpleegd heb, noemen het woord niet eens, en in Luilebol wordt het alleen maar opgesomd, in één adem met woorden als kankerlijer, dat zeker anders gevormd is, en kankerhoer. Voor mijn dochter van dertien is kankerlul parallel aan kankerhoer, maar misschien dat morfologen daar anders over denken.

Hans Heestermans, Luilebol! Het Nederlands scheldwoordenboek, Amsterdam, Th. Rap 1989.
Matthias de Vries, Lammert te Winkel [e.a.], Woordenboek der Nederlandsche taal, Leiden [etc.], Martinus Nijhoff [etc.], 1882-1998.
Ton van der Wouden.  Rotwoordvorming. TABU 37, 2008, 39-46.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: morfologie, scheldwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. vandertekst@gmail.com zegt

    16 november 2016 om 11:42

    Het boek ‘Vloeken’ van PGJ van Sterkenburg heeft ‘kankerlul’ niet, maar wel ‘lulkanker’ als lemma, zoals in ‘krijg de lulkanker’. Betekenis: ‘Ik ben woedend op je.’ Mogelijk is het oorspronkelijk een omwisseling.

    Beantwoorden
  2. Marten zegt

    16 november 2016 om 15:31

    De omwisseling zoals hierboven geopperd, en ook jouw optie van ‘kanker aan je lul’ lijken me allebei te vergezocht. Voor mij is kanker- simpelweg een versterkend prefix dat je overal voor kan plakken: voor andere scheldwoorden (lul, hoer, sukkel), maar ook voor alledaagsere woorden (proefwerk, weer, fiets). In de tweede categorie laat je je ongenoegen over iets merken. Precies zoals je zegt, is het gebruik exact als met tyfus- en tering-, en met klote- wat dat betreft e.v.a.

    Beantwoorden
    • Drabkikker zegt

      17 november 2016 om 15:43

      Jahaa, maar nu deze! (Ten overvloede: schuttingtaal.)

      Beantwoorden
      • Marten zegt

        19 november 2016 om 10:51

        Lijkt me hetzelde l. een p. (geen schuttingtaal), alleen grappiger want antoniem.

        Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Thuiskomst van de kinderen

Als grote bloemen komen zij uit ’t blauwe duister.
Onder de frisheid van de avondlucht
waarmee hun haren en hun wangen
licht zijn omhangen,
zijn zij zo warm.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

IN DE UITKIJK

Ik weet de naam van de film niet meer, maar toen na verscheidene ‘acten’ duidelijk werd dat er een baby geboren zou worden op het witte doek, serveerden in de pauze twee ouvreuses aan de zestien, zeventien man publiek beschuit met muisjes. Een gratis attentie op woensdagmiddag in de Uitkijk, omstreeks 1930.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

21 oktober 2025

➔ Lees meer
14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

21 oktober 2025

➔ Lees meer
2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

20 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1887 Leonardus Michels
➔ Neerlandicikalender

Media

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

22 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Docent Nederlands zijn als anderstalige

Docent Nederlands zijn als anderstalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d