President Tsaar op Obama Beach op de voet gevolgd (8/60)

Door Marc van Oostendorp

Deze zomer publiceren nrc.next en NRC Handelsblad de roman President Tsaar op Obama Beach van A.F.Th. van der Heijden als feuilleton. De afleveringen verschijnen ’s ochtends <op de website van de krant>. In de loop van de dag blog ik een bespreking. Vandaag: aflevering 8 <blendle>.

Vandaag werd de Maarten ’t Hart in me wakker. Soms kun je een fictiewerk ineens niet meer verder lezen, omdat je denkt: maar dit kán toch helemaal niet!

Van alles en nog wat hebben we, op dit moment in President Tsaar al geslikt. Dat er op dezelfde dat als MH17 een andere vlucht ging, de MX17. Dat daar allerlei bekende schrijvers in vlogen waar we nog nooit van hadden gehoord. Dat die opmerkingen maakten over het mogelijk neerstorten van hun vliegtuig, dat bovendien zo ongeveer voor hun neus stond in het grand café op Schiphol.  (Om die ruimte op Schiphol een grand café te noemen, daar is al heel wat verbeeldingskracht voor nodig.)

Grand café

Dat is allemaal om de een of andere, op zich fascinerende, reden psychologisch geen probleem: suspension of disbelief hoort bij het vak van de lezer.  Maar vandaag gaat Van der Heijden te ver!

Het is kennelijk nodig dat Natan van te voren niet alleen grappige opmerkingen hoort over het neerstorten van het vliegtuig, maar dat hij concreet hoort dat men weet dat er gevaar is. Dus loodst Van der Heijden niet één maar twee piloten dit grand café in. Zouden piloten daar inderdaad óóit komen?

Op en neer

Die piloot van Malaysia Airlines heeft vermoedelijk in een hotel geslapen en komt nu terug naar het vliegveld; waarom zou hij dan vóór de douane iets gaan drinken en discussiëren met een collega, in plaats van alvast de douane passeren en daar gebruik maken van de faciliteiten van zijn luchtvaartmaatschappij? En die man van British Airways, gaat die niet gewoon op en neer tussen Londen of Liverpool en Amsterdam? En waarom houdt hij zich dan bezig met de actuele veiligheidsvoorschriften boven Schiphol?

Het gesprek begint bovendien kennelijk precies op het juiste moment – als Natan bestelt. Althans op dat moment verheffen de mannen hun stemmen en, ongehinderd door het feit dat er passagiers om hen heen staan, beginnen ze in detail de gevaren van een vlucht te beschrijven: ‘Besef je nou eindelijk, Yau, wat voor eng spelletje er met je gespeeld wordt? Je vliegt hoog en frank en vrij boven de wolken, maar in feite zit je muurvast met je kist.’ En ze zijn daar precies mee klaar op het moment dat Natan weer wordt opgehaald.

Spookpiloten

Het zal voor de voortgang van het verhaal nodig zijn, deze enorme samenloop van weinig waarschijnlijke omstandigheden, deze spookpiloten die alvast komen vertellen wat er allemaal mis zal gaan. Ik weet ook wel dat het mijn taak is om zo’n schrijver zo goed mogelijk te volgen en kennelijk wil hij een wereld tevoorschijn roepen waarin zulke gesprekken gevoerd worden. Niemand heeft immers beweerd dat President Tsaar een documentaire zou zijn.

Maar het voelt toch alsof als je zo gaat beginnen er aan het eind van het boek net zo goed iemand zal kunnen opstaan die zegt dat het allemaal maar een droom was. En dat wil je als lezer niet.

De A-index van vandaag is 8.87 (hoog)