• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Ik luk dat

20 april 2015 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp


“Taalverandering waar je bijstaat,” meldde onlangs een jonge moeder op Facebook. Haar zoontje had gezegd Ik luk dat.

Het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat het Nederlands inderdaad dat zoontje gaat volgen. Wie weet wat de eenentwintigste eeuw ons nog allemaal gaat brengen! De verandering gaat in ieder geval de juiste kant op.

Waarom is de ene woordgroep het onderwerp van een zin en de andere woordgroep het lijdend voorwerp? Dat moet je voor een deel uit je hoofd leren: het hangt maar van het werkwoord af. In het Engels is I het onderwerp in I like that terwijl in het Nederlands Dat het onderwerp is van dat bevalt mij.

Toch wordt iedere taal geteisterd door een almaar voortdurende hang naar logica.
Het onderwerp is ‘degene die de handeling uitvoert’ heb ik in ieder geval zo indringend op de basisschool geleerd dat het mijn arme hoofdje niet meer uitwil, ook al weet ik dat het onzin is: welke handeling voert dat uit in dat bevalt mij of het in het kan vriezen of het kan dooien? Maar dat ezelsbruggetje benoemt wel een tendens, en een die niet alleen bestaat in hoofdjes als het mijne.

Langzaam maar zeker verschuiven werkwoorden daarom in die richting. Waar men vroeger zei, mij lust dat niet zegt men nu ik lust dat niet; waar je vroeger zei mij dorst, mij lanct, mij droomt zeg je nu ik heb dorst, ik verlang, ik droom. Waar sommige schoolmeesters nog voorschrijven ons mankeert niets zeggen steeds meer mensen wij mankeren niets. Mensen zijn de beste onderwerpen van zinnen.

En nu loopt er dus ergens in Amsterdam een hummeltje dat de volgende stap gezet heeft en ik luk dat zegt in plaats van mij lukt dat. En omdat ik altijd in ben voor een taalverandering ben ik het nu zelf ook enorm aan het oefenen: ik luk dat, ik luk dat, ik luk dat. Het wordt een succes! Ik voel het. Mij lukt dat begint al behoorlijk ouderwets aan te voelen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taalkunde, taalverandering, werkwoorden

Lees Interacties

Reacties

  1. Anoniem zegt

    20 april 2015 om 10:06

    "Nu loopt ergens in Amsterdam een hummeltje"… Ik zou zeggen: er lopen overal grote en kleine hummels die "Ik luk dat" zeggen. Op tv, in de trein, en in de krant. Met name in de sportverslaggeving: "Hij lukte een mooie dribbel", "Ze lukte deze prestatie" enz. In 2013 schreef Onze Taal daar al een stukje over.

    Luc

    Beantwoorden
  2. Drabkikker zegt

    20 april 2015 om 10:23

    Je kunt het bevallen of niet, het gebeurt…

    Beantwoorden
  3. Frans D. zegt

    20 april 2015 om 10:38

    Een menselijk onderwerp bij ‘lukken’ is al veel ouder in Vlaams-Nederlands. Zo bestempelt de Nederlandsche taalgids / Woordenboek van belgicismen van Const. H. Peeters in 1930 dit gebruik als gallicisme (letterlijke vertaling van ‘réussir’), en geeft het voorbeelden uit de 19de eeuw:
    – Waarom zoude Ernest Staas daar ook niet lukken? (Tony = Anton Bergmann)
    – Men lukte er niet in. (Paul Fredericq)
    En vandaag noemt de dikke Van Dale ‘in iets lukken’ nog altijd “Belgisch-Nederlands, niet algemeen”. Of het echt een gallicisme was, durf ik te betwijfelen. Het lijkt me veeleer een natuurlijke ontwikkeling zoals die ook bij andere werkwoorden plaatsgevonden heeft of nog plaatsvindt.
    Hetzelfde Woordenboek van belgicismen beveelt in 1930 overigens ‘wat mankeer je?’ aan als Algemeen Nederlands als equivalent voor het Franse ‘qu’avez-vous?’.

    Beantwoorden
  4. Marc van Oostendorp zegt

    20 april 2015 om 11:28

    Dank je wel voor deze aanvulling!

    Beantwoorden
  5. De meneer zelf zegt

    20 april 2015 om 13:27

    Nog een veelgebruikte: Ik pas die broek, waarmee je bedoelt dat je erin kunt.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J.A. Dèr Mouw • Ik werd al aardig knap

Ik werd al aardig knap, want ‘k leerde fransch.
Blij was ‘k! Als je dat kende, ja, dan was je
Een eind op streek, begreep ik, want dan las je
Verne in ’t oorspronk’lijke en Aimard’s romans.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Bloemen voor de honger,

de donkerste, de blauwe,
van as, van grijs graniet,
zwart ijs,
een kamer zonder raam,
een telraam zonder kralen,
een kamer zonder mens,
gegeten knaagt de tijd
voorbij,
de tanden uit de kam,
de grafkrans leeggeschranst,
een steen.

Bron: uit de reeks ‘Slaapwandelen’; Vrij Nederland, 22 december 1962

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

10 oktober 2025

➔ Lees meer
21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

8 oktober 2025

➔ Lees meer
21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

7 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1847 Mathijs Koenen
sterfdag
2021 Anke van Reenen-Jongkind
2021 Wim Zaal
➔ Neerlandicikalender

Media

Docent Nederlands zijn als andertalige

Docent Nederlands zijn als andertalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Wanneer is iets literatuur?

Wanneer is iets literatuur?

2 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d