• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Addenda EWN: deimt

17 juli 2014 door Redactie Neder-L 1 Reactie

Door Michiel de Vaan


deimt zn. o. ‘oude oppervlaktemaat’

Een Fries leenwoord in het Noordhollands en het Gronings. Bronwoord was Oudfries deimeth, samenstelling van dei ‘dag’ en meth ‘mad’, vgl. Ned. mad ‘met de zeis afgemaaid stuk grond’. De onbeklemtoonde tweede lettergreep van deimeth ging na of misschien al voor de ontlening verloren. Hollands deymt, gen. deymts, mv. deymte, is geattesteerd vanaf 1345 in de Rekeningen van de Grafelijkheid van Holland. In latere bronnen ook met een meervoud deymden (1514) en als deympt en deynt (17e eeuw).

Opvallend is de vorm deymade v., mv. deymade, in een grafelijke oorkonde uit 1326 gericht aan Simon Nicolaas Trudenz. van Landsmeer in Noord-Holland. Het vrouwelijke made (Oudfries mēde) dat daarin gebruikt wordt bewijst dat deymade een ander woord is dan deymt. Waarschijnlijk werd in het Noordhollands van Landsmeer het Friese –meth opgevat als -made ‘hooiland’, deymade is dus een leenvertaling. Daarbij kan dei- onveranderd uit het Fries zijn overgenomen of een oude Hollandse variant van dag voorstellen, vgl. zeide uit *segde ‘zei’, Mnl. seinen ‘zegenen’, en Mnl. persoonsnamen als Ever-dei uit *Ever-dag. De Nederlandse tegenhanger dammet uit *dag-maad of *dag-mad wordt aangetroffen in de 16e eeuw in Gooi en Sticht, bijv. in 1525 (Memorie van Peter Aelman uit Naarden; hier ev. dammet, mw. dammaten) en in 1593 (Remonstrantie aan de Staten van Utrecht over den staet der kercken ten platten lande). In de 16e en 17eeeuw komt in de prov. Groningen de vorm deymat voor.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Addenda EWN: Verorberen

Door Michiel de Vaanverorberen ww. ‘opeten’Middelnederlands verheurbeuren ‘aanwenden’ (Gent, 1419; met hypercorrecte h-), te veroerberne ‘te bewerken’ (1410–1430), veroorboort ‘gebruikt’ (1492). Vroegnieuwned. veroorboren (1500), verorbaren (1644) ‘gebruiken, gebruik maken van’, met reductie van de derde lettergreep ook veroorberen (1525), veroorbren(1648), veroirberen (1651), verorberen (1665). Laatstgenoemde vorm is de vroegste met…

18 december 2014

In "Artikel"

Addenda EWN: emelt

Door Michiel de Vaanemelt zn. ‘muggenlarve’Nnl. hemelt (1694, van Leeuwenhoek), emelt (1784, Verhandelingenvan de Maatschappy ter bevordering van den landbouw), dialectvarianten emel, hemel, melt ‘larve van de langpootmug’.Verwante vormen: Middelnederduits amelt, emelte, Oudengels emel, æmil, ymel  v. ‘rups’; Noors åme, Elfdaals oma ‘larve, rups’ v.De Noordgermaanse vormen wijzen op Proto-Germaans…

27 augustus 2015

In "Artikel"

Addenda EWN: Inleiding

Vanaf vandaag verzorgt Michiel de Vaan een nieuwe etymologische rubriek voor Neder-L, met addenda op het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands. Hieronder staat de inleiding; in een volgend bericht verschijnt meteen aflevering 1. (Redactie)Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands(2003–2009) moest door tijd- en geldgebrek duizenden woorden onbehandeld laten. Daarnaast werden…

3 juli 2014

In "Artikel"

Categorie: Artikel Tags: Addenda EWN, etymologie

Lees Interacties

Reacties

  1. Jan Stroop zegt

    17 juli 2014 om 21:19

    Mooi artikel. Misschien is het goed om erbij te vermelden dat 'dagmaat' letterlijk betekent: een oppervlakte zo groot als je in een dag tijd kunt maaien.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Liesbeth D’Hoker • sneeuwdroom

we gronden ons in rituelen,
articuleren in voorbedachte
klank, planten hart in woord,
langs uitgesleten wegen
kiemt honger stil als huid

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Als vlindervleugels trilt onder de regen
het donkergroene wateroppervlak.
De mensen zonderen zich op de wegen
snel af, chinees onder hun regendak.

Bron: datering: 1948-1955; Tijdrovertje, postuum gepubliceerd, 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Vanaf 28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

Vanaf 28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

22 september 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Avond van de Talen

26 september 2025: Avond van de Talen

21 september 2025

➔ Lees meer
7 november 2025: Studiedag meertalige leesbevordering

7 november 2025: Studiedag meertalige leesbevordering

20 september 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1911 Henk Wage
sterfdag
1778 Balthazar Huydecoper
➔ Neerlandicikalender

Media

Daan Heerma van Voss: Heute kein Abschied

Daan Heerma van Voss: Heute kein Abschied

21 september 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De stem van Jeroen Mettes 2 – Een tekst terugbrengen tot de auteur, een buitengewoon treurige exercitie

De stem van Jeroen Mettes 2 – Een tekst terugbrengen tot de auteur, een buitengewoon treurige exercitie

19 september 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De stem van Jeroen Mettes 1 – Ik zou soms willen dat hij een bouwvakker was geweest

De stem van Jeroen Mettes 1 – Ik zou soms willen dat hij een bouwvakker was geweest

17 september 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d