• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dat ge-Miriam in ‘Geachte heer M.’

26 mei 2014 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp
Bron: NRC Handelsblad

‘I’m all yours, Marie Claude’, zegt de schrijver M. ergens aan het begin van de roman Geachte heer M. van Herman Koch tegen zijn interviewster. “Hij weet dat vrouwen het leuk vinden wanneer je hun voornaam uitspreekt,” merkt de verteller dan op. “Niet te vaak, want dan wordt het al snel bezitterig, maar precies goed gedoseerd. Achteloos.”

Ja, die schrijver M. gaat die Marie Claude wel even inpakken, maar dat pakt natuurlijk allemaal verkeerd uit, en zonder dat hij het weet luidt dat interview juist uiteindelijk zijn ondergang in.

Namen zijn heel belangrijk in Geachte heer M., zoals de titel natuurlijk al zegt. Bijvoorbeeld noemen de hoofdpersonen elkaar lustig de hele tijd bij hun naam: “Miriam, wat is er?”, “Zeg het maar, Lodewijk”, “Hallo, mevrouw Posthuma?”

Herman

‘Hou toch eens je kop met je ge-Miriam de hele tijd’, roept een van hen, een buitenstaander die een keer mee mag met het groep, op een bepaald moment zelfs getergd uit.

De belangrijke schrijvers in het boek hebben allemaal geen achternaam, maar zonder dat dit wordt toegelicht alleen een initiaal: M, N., C. Sowieso hebben weinig personen een achternaam in het boek: de achternamen van de ik-verteller, zijn vriendenkring, de vrouw van de schrijver, enzovoort komen we ook nooit te weten. Een leraar om wie veel suspense heerst omdat hij mogelijk vermoord is, heet alleen Landzaat waarover wordt opgemerkt dat het zo’n lelijke naam is. En de twee hoofdpersonen in het boek – de schrijver en zijn belager – heten allebei Herman. 
Vervuilde rivier
Ook gezichten zijn belangrijk. De ik-verteller schimpt in het begin een aantal keer op beschrijvingen van gezichten in romans die volgens hem interessant zijn. Vervolgens wordt vrijwel ieder gezicht in Geachte heer M. in detail beschreven; een van die beschrijvingen, van een oud en pokdalig gezicht, is zelfs een van de fraaiste die er de afgelopen jaar geschreven zijn: “een gezicht als een vervuilde rivier waar de laatste vissen al jaren geleden dood zijn komen bovendrijven”.
Het is allemaal deel van een spelletje met identiteiten – een beetje een sarrend spelletje dat de schrijver tijdens de hele roman speelt met zijn lezer, zoals veel personages in dit boek ook allerlei spelletjes spelen met elkaar. Er wordt de hele tijd gesuggereerd dat er enorme diepe betekenislagen achter die namen zitten, maar wie daar al te diep naar gaat graven, komt geloof ik bedrogen uit. (Je weet maar nooit, maar ik denk dat.) En dat is geloof ik het punt: je kunt wel doen alsof mensen ‘aan de oppervlakte’ voor elkaar onbegrijpelijk zijn, maar dat suggereert dat ze begrijpelijker worden als je beter speurt.

Het lijkt me een teken van de kwaliteit van de vaderlandse kritiek dat die initialen van de schrijvers meteen worden herleid tot Mulisch en Nooteboom, en dat vervolgens ‘onbegrijpelijk’ wordt genoemd dat hij zo tekeer gaat tegen die collega’s. Maar dit terzijde.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 21e eeuw, Herman Koch, letterkunde, namen

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Thuiskomst van de kinderen

Als grote bloemen komen zij uit ’t blauwe duister.
Onder de frisheid van de avondlucht
waarmee hun haren en hun wangen
licht zijn omhangen,
zijn zij zo warm.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BOSPLEK

Zoals een bloem openbarst, springbalsemien,
vielen onder het onverwacht opsteken van de wind
lang gespaardgebleven dorre bladeren.

Ik stond in een vlaag van gele regen,
te grote wemelende vlokken bruine aangevreten
dorre sneeuw.

Bron: Spinroc en andere verzen, 1958

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

21 oktober 2025

➔ Lees meer
14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

21 oktober 2025

➔ Lees meer
2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

20 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1887 Leonardus Michels
➔ Neerlandicikalender

Media

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

22 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Docent Nederlands zijn als anderstalige

Docent Nederlands zijn als anderstalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d