• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Gemiste talen

6 januari 2014 door Redactie Neder-L Reageer

Door Leonie Cornips

Ik was denk ik een jaar of acht toen ik merkte dat ik wat miste en dat kwam door mijn oude buurman. Opa, zoals ik hem noemde, werkte altijd in zijn tuin. Afgebakend van  het veldje met rabarber en sperziebonen stonden kleurrijke dahlia’s. Een enkele draad scheidde onze tuinen en ik kroop regelmatig onder de draad door om met hun schapendoes te spelen. Opa had een kleindochter van ongeveer mijn leeftijd. Op een zekere dag vertelde hij me dat zijn kleindochter wel twee talen sprak: Nederlands en dialect. Die opmerking maakte indruk op me: het kunnen spreken van meerdere talen klonk naar kennis, weidsheid en ruimte. En ik sprak slechts één taal.


Ik kan me als opgroeiend kind in Heerlen niet herinneren dat wij nog iets anders in de wijk spraken dan ons koelpietennederlands. Mijn ouders spraken dialect maar alleen met hun familie buiten Heerlen. Mijn echte oma in Maastricht moet dialect met me gesproken hebben, want zij beheerste geen Nederlands. Maar daar heb ik geen weet meer van.

Ik wist dat vaders van kinderen uit mijn lagere schoolklas uit Polen, voormalig Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië kwamen. Er was een jongen, Marconi, die uit Italië kwam. Het geheugen is een onbetrouwbaar iets maar afgezien van Marconi, die af en toe Italiaans sprak, heb ik nooit Pools of Tsjechisch in de wijk gehoord. Dialect overigens ook niet, met uitzondering van opa die oorspronkelijk uit Klimmen kwam. Opa was lid van Veldeke waarover hij weleens vertelde, vooral over de spelling van dialectwoorden.


De lagere school en speelplaats was het domein van het Nederlands. Maar alles veranderde toen ik naar het Eijckhagencollege in voormalig Schaesberg ging. Iedereen sprak dialect en ik was er een grote uitzondering. En toen miste ik het dialect pas echt. Ik heb het geprobeerd te leren van vriendinnen maar zij lachten me bij mijn onhandige pogingen mild uit en ik heb nooit doorgezet. Eerlijk gezegd was ik een beetje jaloers: zij spraken niet alleen dialect maar ook hun spreekbeurten Duits hoefden zij niet voor te bereiden. Dat ging uit de losse pols en hun Duits was steengoed. Dat ik nu juist weer goede cijfers bij Nederlands haalde, was maar saai bij al die werelden die zich bij die verschillende talen openden. Toen ik later mijn vriendin uit Nieuwenhagen vroeg voor mijn taalkundig onderzoek: ‘hoe zeg je dit of dat in je dialect’ was haar antwoord steevast: ‘welk dialect, dat van mij, mijn moeder of oma?’ Zo’n bewustzijn van talige verschillen, dat is indrukwekkend.

Nu ik sinds een jaar weer zo vaak in Limburg ben, mis ik het dialect spreken weer. Gek is dat: je kan dus blijkbaar iets missen wat je nooit bezeten hebt. Gek ook dat je tweetalig wil zijn terwijl onze samenleving zoveel moeite doet om iedereen van een tweede taal af te helpen. Dit geldt niet voor het Engels natuurlijk, dat behoren we allemaal aan te leren. Maar dialecten, Turks, Berber, Arabisch, Pools, Italiaans, we zijn ze in de nationale context liever kwijt dan rijk. Volgens velen zijn al die talen maar slecht voor de beheersing van het Nederlands en lopen we daardoor een taalachterstand op.

We besteden veel geld aan onderzoek naar zogenaamde taalachterstand maar bij mijn weten is er geen enkel onderzoek naar mensen die het spreken van andere talen missen. En toch zijn die mensen er. Ik mis het dialect spreken. Het zou mij, nu ik weer vaak in Limburg ben, een nog groter gevoel van thuiskomen geven. Kleinkinderen maken niet meer vanzelf grapjes in het Heëlesj met hun opa en oma of in het Italiaans met  nonna en nonno; talen waarin grootouders het meest vertrouwd zijn. Tijdens vakantie missen we talen ook – het gestuntel bij de Franse bakker, de Deense supermarkt, het onvermogen om iets zinnigs te zeggen tegen Catalaans sprekende terrasgenoten in Barcelona.

Nu veel mensen niet meer wonen en werken in de streek waar hun (groot)ouders opgegroeid zijn, zouden we eigenlijk nog meer talen moeten spreken dan we doen. Elke taal meer opent een veelvoud aan ontmoetingen. Elke taal meer herbergt een schat aan kennis die de wereld een stuk begrijpelijker maar tegelijkertijd ook spannender maakt.

Deze column verscheen eerder in Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. De komende weken zal iedere dag om 12.00 een stukje van Leonie Cornips verschijnen over het Limburgs.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: columns Leonie Cornips, dialecten, Limburgs, taalkunde

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J.A. Dèr Mouw • Ik werd al aardig knap

Ik werd al aardig knap, want ‘k leerde fransch.
Blij was ‘k! Als je dat kende, ja, dan was je
Een eind op streek, begreep ik, want dan las je
Verne in ’t oorspronk’lijke en Aimard’s romans.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Bloemen voor de honger,

de donkerste, de blauwe,
van as, van grijs graniet,
zwart ijs,
een kamer zonder raam,
een telraam zonder kralen,
een kamer zonder mens,
gegeten knaagt de tijd
voorbij,
de tanden uit de kam,
de grafkrans leeggeschranst,
een steen.

Bron: uit de reeks ‘Slaapwandelen’; Vrij Nederland, 22 december 1962

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

10 oktober 2025

➔ Lees meer
21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

8 oktober 2025

➔ Lees meer
21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

7 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1847 Mathijs Koenen
sterfdag
2021 Anke van Reenen-Jongkind
2021 Wim Zaal
➔ Neerlandicikalender

Media

Docent Nederlands zijn als andertalige

Docent Nederlands zijn als andertalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Wanneer is iets literatuur?

Wanneer is iets literatuur?

2 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d