Als ik universiteitsbestuurder was (als ik martelaar van jonge poesjes was, als ik buschauffeur was in een ravijnachtig gebied in Noord-Korea), zou ik een nieuwe MA instellen: Taal en geld. De studenten stromen bij honderden binnen, leren van alles over geavanceerde statistiek en krijgen daarnaast ook taalkunde aangeboden.

Een ding kunnen de aanstormende taalkundigen ook leren van hun economische leermeesters: hoe hun onderzoek te verkopen. Zo trekt de jonge Amerikaanse associate professor Keith Chen al bijna een jaar de aandacht van allerlei media met zijn onderzoek naar de relatie tussen taal en spaargedrag. Zo gaf hij onlangs de TED-lezing die hierboven staat.

Volgens Chen sparen mensen die een taal spreken waarin de toekomstige tijd verplicht wordt uitgedrukt  gemiddeld minder dan mensen waarin dat niet verplicht het geval is. In het Nederlands hoeft het bijvoorbeeld niet; je kunt best zeggen Ik ga morgen. In het Italiaans moet het wel: je gebruikt de toekomstige tijdsvorm (Andrò domani).

Volgens Chen is het zo dat een taal waarin het werkwoord een aparte vorm aanneemt voor de toekomstige tijd, je doet denken dat de toekomst anders is, en misschien minder reëel dan het heden. En dus maak je je over die toekomst minder zorgen. Aan de hand van een grote database van talen (de World Atlas of Language Structures, WALS) en allerlei economische databases laat hij zien dat mensen in talen zonder verleden tijd inderdaad meer sparen, maar ook bijvoorbeeld minder roken en anderszins gezonder leven. Uiteindelijk speculeert hij er zelfs over of de eurocrisis niet door een taalverschil veroorzaakt wordt: in de talen in zuidelijk Europa wordt het meervoud doorgaans verplicht uitgedrukt, in het noorden is dat niet het geval. (Het artikel staat hier.)

Taalkundigen reageren over het algemeen nogal onhandig op Chen vind ik. Ze worden woedend omdat hij de verkeerde data gebruikt (terwijl aan de WALS allerlei taalkundigen van goede naam en faam gewerkt hebben) of omdat hij er niets van begrijpt. Over het algemeen keert men zich geërgerd af – geërgerd door zoveel onbegrip over wat menselijke taal eigenlijk is.

Er zijn gelukkig ook verstandige reacties, zoals van deze jonge taalkundige die op zijn blog laat zien waar het aan schort: Chen vindt weliswaar allerlei correlaties, maar het is volkomen onduidelijk wat die correlaties betekenen. Wanneer je maar genoeg data hebt, vind je altijd wel allerlei correlaties, die ook nog statistisch significant zijn. De taalkundige laat bijvoorbeeld zien dat er ook een correlatie is tussen het spaargedrag van mensen en de aan- of afwezigheid van de klank [ŋ] (ng) in hun taal. (Hier legt de auteur in een artikel uit wat meer in het algemeen het probleem is van de moderne obsessie met het vinden van correlaties.)

Hoe dat ook zij, ondertussen staat Chen overal op podia om iets te vertellen over taal – hoe onzinnig dat in de ogen van veel taalkundigen ook is. Als ik universiteitsbestuurder was, zou ik hem meteen inhuren voor mijn MA-programma Taal en geld. Al zou ik de taalkunde in dat programma toch nog wel door een taalkundige laten verzorgen.