• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Dat vind ikke niet

6 maart 2013 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Gisteren had ik mijn post over dat vinnik leuk nog niet geplaatst, of er kwam een mail binnen van de DBNL, met het nieuws dat er deze maand daar geplaatst is. Daaronder zit ook jaargang 30 van het Groningse taalkundige tijdschrift TABU. En in die jaargang hadden de (huidige) Groningse hoogleraren taalwetenschap Jack Hoeksema en Jan-Wouter Zwart een discussie over het woord ikke.

Een van de verschillen van mening van de hooggeleerden betrof de vraag of je ikke wel met een verbogen werkwoord kunt gebruiken. Volgens Hoeksema is dat niet het geval. Je kunt wel zeggen Ikke niet! maar niet Ikke vind dat niet.

Zwart is het daar niet mee eens. Volgens hem kun je, in ieder geval in dialecten, best zeggen ikke weet er niks van.

Dat alles vond plaats in 2000. Inmiddels is het internet weer enorm gegroeid. Je kunt inderdaad tientallen voorkomens van vind ikke vinden, en ook ikke weet er niks van is inmiddels in het wild aan te treffen. Hoeksema deed in zijn tijd ook al een internet-zoektochtje. Hij beweert dat er een verschil moet zijn tussen de volgende twee zinnen:

a. – Ik ben ikke.
b. – Ikke ben ik.

Alleen de eerste moet goed zijn; de tweede, waarin ikke het onderwerp is, kan dat niet zijn. “Een korte speurtocht op het Internet”, schrijft Hoeksema dan,  “leverde twee voorkomens op van [a] en geen van [b].” Dat zijn natuurlijk geen aantallen om echte statistiek op te baseren, en inmiddels komen allebei de zinnen in overvloed voor. (Google geeft bij mij zelfs 1.200.000 treffers voor [b] en slechts 420.000 voor [a], al zijnd at soort cijfers notoir nietszeggend.)

Hoeksema’s theorie is daarmee weerlegd. Jan-Wouter Zwart had gelijk: ikke is een vorm van ik met speciale nadruk. Er zijn volgens mij dan ook drie vormen van ik: een die alleen bestaat uit een k (die in het werkwoord kan krijgen, zoals in keb), de vorm ik en de vorm ikke (misschien is er ook nog een aparte vorm met een sjwa: ək, maar die is wat moeilijker te vinden in geschreven tekst). Je kunt ze alledrie in dezelfde zin tegenkomen op het internet:

– Keb dat gezien (in Man bijt Hond).
– Ik heb dat gezien (bij de katten van mijn buurvrouw).
– Ikke heb dat gezien (en het is echt een ubervet programma).

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: grammatica, taalkunde, voornaamwoorden, woordgebruik

Lees Interacties

Reacties

  1. Matn zegt

    6 maart 2013 om 10:04

    Vuur Tweantse oorn hef ikke inderdaad mear noadruk as ik. t Zelfde geeld in de tweede persoon eankelvoold: iej. Wee? ieJE!

    "Wat vi'j doar van?"
    "Wat veend iej doar van"
    "Wat veend ieje doar van?"

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    6 maart 2013 om 13:18

    Het is nuttig om het artikel van Hoeksema te lezen; daar komen dergelijke voorbeelde (voor het Twents) in ter sprake, al wordt er dus juist ontkend dat 'wat veend ieje doar van?' goed zou zijn.

    Beantwoorden
  3. plaatsman zegt

    6 maart 2013 om 21:15

    Zwart kende duidelijk z'n klassiekers niet, in de Zuiderzeeballade wordt "ikke" wel twee keer als onderwerp gebruikt:

    Kijk, die jongeman ben ikke
    Ja, ikke was de kapitein,
    Hiero, en die grote dikke
    Ja, dat moet malle Japie zijn

    Beantwoorden
  4. Marc van Oostendorp zegt

    6 maart 2013 om 21:51

    Degene die dit zou ontkennen was niet Zwart, maar Hoeksema.

    Beantwoorden
  5. Matn zegt

    7 maart 2013 om 08:41

    Interessant. Daanksweard vuur t artikel. Dr stoat aait mooie dinge op DBNL. Mer Tweants (en Dreants) steet natuurlik nit stille vanof 1953. Ik kan mie heel wat umstandigheedn indeankn woerin of ik det zol zegn. Mer ik stoa vanzelfs nit vuur heel Tweante.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Thuiskomst van de kinderen

Als grote bloemen komen zij uit ’t blauwe duister.
Onder de frisheid van de avondlucht
waarmee hun haren en hun wangen
licht zijn omhangen,
zijn zij zo warm.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

IN DE UITKIJK

Ik weet de naam van de film niet meer, maar toen na verscheidene ‘acten’ duidelijk werd dat er een baby geboren zou worden op het witte doek, serveerden in de pauze twee ouvreuses aan de zestien, zeventien man publiek beschuit met muisjes. Een gratis attentie op woensdagmiddag in de Uitkijk, omstreeks 1930.

Bron: Barbarber, december 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

16 november 2025: Derde H.H. Ter Balktlezing

21 oktober 2025

➔ Lees meer
14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

14 november 2025: Symposium Koning Willem-Alexanderleerstoel Luik

21 oktober 2025

➔ Lees meer
2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

2-4 januari 2026: Gijsbreght van Aemster

20 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1887 Leonardus Michels
➔ Neerlandicikalender

Media

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

Literaire helden in de klas: Hugo Claus (1)

22 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Docent Nederlands zijn als anderstalige

Docent Nederlands zijn als anderstalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d