• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Vandaag 92 jaar geleden

6 november 2012 door Marc van Oostendorp 1 Reactie

Hij heeft zich geloof ik teruggetrokken uit het openbare leven, maar vandaag viert een van de belangrijkste Nederlandse taalkundigen ooit zijn verjaardag: P.C. Paardekooper wordt vandaag 92. Paardekooper werd bekend vanwege zijn eigen ontleedmethode, zijn eigenzinnige en vaak controversiële taalpolitieke standpunten (hij vindt bijvoorbeeld dat Vlaanderen niet zo raar moet doen en zich bij Nederland moet voegen), zijn gigantische Beknopte ABN-syntaxis, en nog veel meer. In de DBNL zijn veel van deze werken te vinden.

Er zou een keer iemand een studie moeten maken van het werk van deze oorspronkelijke, eigenzinnige en veelzijdige geleerde. In afwachting publiceert de DBNL nu al regelmatig werk van Paardekooper.

Sinds deze maand staat daar bijvoorbeeld een artikeltje bij dat hij in 1986 schreef voor een speciaal nummer van het tijdschrift TABU bij het pensioen van Sassen (Paardekooper was toen dus zelf ook al met pensioen).

Het gaat over uitdrukkingen als een week (dag, maand, jaar) geleden en laat goed zijn scherpe opmerkingsgave zien. Hij merkt op dat een van de bijzondere eigenschappen van  die uitdrukking is dat hij niet alleen verwijst naar een bepaald punt in de tijd in vergelijking met het moment van spreken (ik zag jou een week geleden op tv, het moment dat ik jou zag is op dit moment een week geleden), maar dat hij ook kan verwijzen naar een moment dat wordt ingegeven door een andere tijdsbepaler:

– Vorige week woensdag een maand geleden is Marie gevallen.

Het feit dat vorige week woensdag een maand geleden op de eerste zinsplaats kan staan (voor het verbogen werkwoord is) laat zien dat het één zinsdeel is. Andere tijdsaanduiders kunnen dat niet. Je kunt bijvoorbeeld niet zeggen:

– Vorige week gisteren is Marie gevallen.

Terwijl je met enige fantasie best betekenis aan die zin zou kunnen toekennen (namelijk: gisteren een week geleden). Bovendien merkt Paardekooper op dat er een verschil is tussen de twee zinnen:

– Omdat Peter morgen twintig jaar geleden geboren is, is ie dan jarig.
– Omdat Peter twintig jaar geleden geboren is, is ie morgen jarig. [uitgesloten]

Doordat in de tweede zin twintig jaar geleden in een bijzin staat en morgen in de hoofdzin (ze zijn ‘ongelijkvlakkig’, noemt Paardekooper dat), verwijzen ze nu allebei los van elkaar en krijg je iets dat logisch onmogelijk is. Alleen in de directe rede gebeurt er iets eigenaardigs:

– Hij zei een week geleden dat hij een maand geleden vertrokken was.

Een week geleden wordt hier gemeten naar het moment van (mijn) spreken, zegt Paardekooper, maar hoe zit dat met een maand geleden? Dat kan twee dingen betekenen: het is op het moment dat ik dit zeg een maand geleden (en hij zei dus indertijd zoiets als ‘ik ben drie weken geleden vertrokken’), of het was een maand geleden toen hij sprak (en hij zei dus ‘ik ben een maand geleden getrokken’).

Dat zijn mooie observaties waarvan Paardekooper ons er in zijn lange leven veel gegeven heeft. Van harte gefeliciteerd!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: DBNL, geschiedenis van de taalkunde, syntaxis

Lees Interacties

Reacties

  1. janien zegt

    6 november 2012 om 09:52

    Paardekooper revisited! Les neiges d'antan … waar is de tijd, mijn studietijd Germaanse!

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J.A. Dèr Mouw • Ik werd al aardig knap

Ik werd al aardig knap, want ‘k leerde fransch.
Blij was ‘k! Als je dat kende, ja, dan was je
Een eind op streek, begreep ik, want dan las je
Verne in ’t oorspronk’lijke en Aimard’s romans.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Bloemen voor de honger,

de donkerste, de blauwe,
van as, van grijs graniet,
zwart ijs,
een kamer zonder raam,
een telraam zonder kralen,
een kamer zonder mens,
gegeten knaagt de tijd
voorbij,
de tanden uit de kam,
de grafkrans leeggeschranst,
een steen.

Bron: uit de reeks ‘Slaapwandelen’; Vrij Nederland, 22 december 1962

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

10 oktober 2025

➔ Lees meer
21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

8 oktober 2025

➔ Lees meer
21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

7 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1884 Maximilianus van Moerdijk
sterfdag
1956 Ludovic Grootaers
➔ Neerlandicikalender

Media

Docent Nederlands zijn als andertalige

Docent Nederlands zijn als andertalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Wanneer is iets literatuur?

Wanneer is iets literatuur?

2 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d