• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kerkvorst

9 juni 2012 door Marc van Oostendorp Reageer

“Het ANP noemt de paus steevast ‘kerkvorst'”, schrijven de auteurs van het Geel-witte boekje in hun voorwoord, “terwijl dit voor katholieken zo ongeveer vloeken in de kerk is.” Het boekje – geel-wit omdat dit de kleuren van Vaticaanstad en de paus zijn – wil daarom volgens het voorwoord ‘het correcte gebruik of de correcte interpretatie’ van katholieke begrippen uitleggen. “Eerste hulp bij katholieke begrippen” is dan ook de ondertitel.
Maar wat is er mis met kerkvorst? Het Woordenboek der Nederlandsche Taal ziet weinig kwaad in het woord. Ook de KRO gebruikt het, zij het in deze documentaire in verband met een bisschop, niet met de paus. Trouw en het Reformatorisch Dagblad noemen de paus ook ‘kerkvorst’ al zegt een van de auteurs, Frank Bosman, zelf dat die kranten die wel hun best doen de katholieke termen ‘correct’ te gebruiken.
Het woord is kennelijk zo slecht dat het in het Geel-witte boekje zelf geen lemma gekregen heeft, maar er wordt wel iets over gezegd in het lemma paus:

Een van de titels die vooral sinds het Tweede Vaticaans Concilie (…) gebruikt wordt is ‘Servus Servorum Dei’, ‘Dienaar der Dienaren Gods’. Mede in dat licht is het niet verwonderlijk dat katholieken de in de media vaak gebruikte aanduiding ‘kerkvorst’ als ongepast ervaren. Deze term dient daarom vermeden te worden.

De gevoeligheid is er dus in gelegen dat de katholieken zelf de paus als ‘dienaar’ aanduiden — vorst suggereert macht en aanzien. Tegelijkertijd beschrijft het lemma ook een van de functies van de paus: ‘staatshoofd van Vaticaanstad’ en ‘kerkpresident’ lijkt toch ook niet helemaal de aangewezen term.
Misschien ligt het probleem wel ergens anders. Volgens Wikipedia zijn kerkvorsten ‘binnen de katholieke Kerk aartsbisschop, bisschop, abt of abdis’. Dat zou kunnen doen vermoeden dat de term misschien juist te laag gekozen is voor de paus, die toch wel wat meer waard is dan een of andere abdis. Wikipedia meldt aan de andere kant weer wel:

Daarnaast worden ook in algemene zin de hoogste geestelijken wel “kerkvorsten” genoemd omdat zij de kerk ook werkelijk regeren. kardinalen zijn ook werkelijke prinsen. Zij zijn prinsen van het pauselijke hof en worden overal erkend als prinsen die in het protocol van de diplomatie direct na de zonen van een koning komen.

Als dat zo is, zou je verwachten dat de paus toch inderdaad in dat protocol op het niveau van de koning staat. Dan is de term kerkvorst misschien toch zo gek nog niet. Alles bij elkaar wekt dit advies van het Geel-witte boekje de indruk alsof een politicus van GroenLinks zou suggereren dat ‘Lenteakkoord’ correcter zou zijn dan ‘Kunduzakkoord’: die correctheid wordt verward met politieke spin.

Eric van den Berg, Frank Bosman en Peter van Zoest. Het geel-witte boekje. Heeswijk: Abdij Van Berne, 2012. ISBN 978-90-8972-046-7. Prijs € 12.50. Bestelinformatie

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: recensies, taalgebruik

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J.A. Dèr Mouw • Ik werd al aardig knap

Ik werd al aardig knap, want ‘k leerde fransch.
Blij was ‘k! Als je dat kende, ja, dan was je
Een eind op streek, begreep ik, want dan las je
Verne in ’t oorspronk’lijke en Aimard’s romans.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Bloemen voor de honger,

de donkerste, de blauwe,
van as, van grijs graniet,
zwart ijs,
een kamer zonder raam,
een telraam zonder kralen,
een kamer zonder mens,
gegeten knaagt de tijd
voorbij,
de tanden uit de kam,
de grafkrans leeggeschranst,
een steen.

Bron: uit de reeks ‘Slaapwandelen’; Vrij Nederland, 22 december 1962

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

28 november 2025: De Sint-Nikolaasavond

10 oktober 2025

➔ Lees meer
21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

21 november 2025: Tekstselectie in het Nederlandse literatuuronderwijs

8 oktober 2025

➔ Lees meer
21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

21 januari – 8 april 2026: Postacademische cursus Recente Nederlandse en Vlaamse letterkunde

7 oktober 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1847 Mathijs Koenen
sterfdag
2021 Anke van Reenen-Jongkind
2021 Wim Zaal
➔ Neerlandicikalender

Media

Docent Nederlands zijn als andertalige

Docent Nederlands zijn als andertalige

11 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Openingszitting Colloquium IVN

Openingszitting Colloquium IVN

8 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Wanneer is iets literatuur?

Wanneer is iets literatuur?

2 oktober 2025 Door Redactie Neerlandistiek 4 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d