Tag: woordbetekenis

terpentijn / terpentine

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (117)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

terpentijn / terpentine

De woorden verschillen in betekenis. Lees verder >>

Pittig

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Het goede van het woord pittig is dat ik niets weet over de herkomst ervan. Ik gebruik het in twee betekenissen:

  1. ‘gekruid’ (het eten is pittig) en
  2. ‘lastig’ (die opgave is pittig).

Ik weet dat je daarnaast ook nog over vrouwen kunt zeggen (‘een pittig meisje’), maar ik kan me niet herinneren dat ik dat ooit heb gedaan.

De etymologiebank weet bijvoorbeeld alleen te melden dat we het hebben uitgeleend aan het Fries. Als de etymologiebank het niet weet, hoe moet ik het dan wel weten? Lees verder >>

scheef / schuin

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (116)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

scheef / schuin

De woorden betekenen hetzelfde, maar er is toch een onderscheid. Lees verder >>

pathetisch / theatraal

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (115)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

pathetisch / theatraal

De woorden verschillen in betekenis. Lees verder >>

mijmeren / peinzen

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (114)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

mijmeren / peinzen  

Er is een klein betekenisverschil. Lees verder >>

rapportage / reportage

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (113)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

rapportage / reportage                    

Er is verschil in betekenis. Lees verder >>

ingang / toegang

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (112)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

ingang / toegang                   

Er is een heel klein, ‘ruimtelijk’ betekenisverschil. Lees verder >>

gebruiksaanwijzing / handleiding

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (111)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

gebruiksaanwijzing / handleiding     

Er is een klein verschil in betekenis. Lees verder >>

dom / onnozel

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (110)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

dom / onnozel

De woorden verschillen heel subtiel. Ook is onnozel ruimer in betekenis. Lees verder >>

aanhouden / arresteren      

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (109)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

aanhouden / arresteren      

Deze woorden betekenen precies hetzelfde! Lees verder >>

heftig / hevig 

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (108)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

heftig / hevig 

De woorden verschillen subtiel in betekenis. Lees verder >>

Wat is toch het verschil tussen een mantel en een jas?

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Moderne mantel (collectie Peter Hahn)

Tijdens de eindeloze zoektocht naar vaste grond onder de voeten die het leven heet, kwamen we terecht op de webpagina Mantels van het modebedrijf Peter Hahn. Iemand had namelijk gevraagd naar het woord mantelen (als zelfstandig naamwoord), en daar konden we nergens iets over vinden.

Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) zegt er bijvoorbeeld niets over, maar als je hun lemma mantel naleest, ontdek je wel iets anders dat vreemd is:

1.  In ’t algemeen, volgens vroeger gebruik. Een overkleed voor mannen of vrouwen, en al of niet van eene kap voorzien; meestal ongeveer gelijk te stellen met schoudermantel (zie vooral de aanh. van berkhey). 
2.  In later tijd bij mannen in beperkt gebruik. 
3.  Bij vrouwen nog heden zeer gewoon. 

Het gaat hier om het gehannes met gender en met tijd. Volgens ‘vroeger gebruik’ (wanneer?) was het een kledingstuk voor ‘mannen of vrouwen’ (waarom niet ‘mannen en vrouwen’?), daarna (‘in later tijd’) was het bij mannen ‘in beperkt gebruik’, en bij vrouwen is het ‘nog heden’ gewoon.  Lees verder >>

grot / spelonk

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (107)

Vanwege chaos bij de redactie verschijnt deze aflevering van het Verwarwoordenboek op donderdag in plaats van woensdag

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

grot / spelonk

Er is een klein betekenisverschil. Lees verder >>

fan / supporter 

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (106)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

fan / supporter 

De woorden verschillen in betekenis, maar er is wel overlap. Lees verder >>

citaat / quote

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (104)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

citaat / quote

De woorden verschillen niet in betekenis, maar er lijkt een klein betekenisverschil op komst. Lees verder >>

Mooi en lekker

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

We keken naar een aflevering van Heel Holland Bakt en de bakker-presentator van dat programma noemde van alles mooi:  de mousse, de vullingen van de soesjes, het knapperige deeg en wat al niet.

Dat is natuurlijk een al vaker beschreven aspect van het culinaire taalgebruik: dat je zaken mooi noemt die een minder culinair mens niet mooi zou vinden. Het is trouwens zelfs onder smulpapen trouwens een woord met een beperkt gebruik. Zo is het volgens mij minder gebruikelijk om te zeggen dat iets mooi smaakt of mooi ruikt. Het bijzondere gebruik lijkt me vooral voorbehouden aan het bijvoeglijk naamwoord (‘de smaak is mooi, de geur is mooi’).

Lekkere jongen

De vraag is dan wat dit alles verklaart: waarom is mooi normaliter voorbehouden aan het visuele (een mooi schilderij) of het auditieve (een mooi lied), met daarbij een voorkeur voor het visuele (een mooie jongen ziet er mooi uit, maar hoeft geen mooie stem te hebben, ik geloof niet dat iemand een mooie jongen kan zijn met alleen een fraaie stem en verder een afstotelijk uiterlijk). Al kun je hem wel metaforisch gebruiken (daar ben je mooi klaar mee, het is een mooie dag). Lees verder >>

durf / moed

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (103)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

durf / moed

Er is een klein betekenisverschil, vooral door betekenisassociaties. Lees verder >>

buigen / bukken

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (102)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

buigen / bukken

Er is een betekenisverschil. Lees verder >>

alcoholicus / alcoholist

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (100)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

alcoholicus / alcoholist

Er is geen verschil in betekenis, wel soms een klein verschil in taalsfeer. Lees verder >>

Lege woorden

Posted on by

Nultaal (15)

Door Jan Renkema

Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale reddingsvlotten. Niets?zeggend, nee: Iets!zeggend.

Jaren geleden was bij kinderen korte tijd smurftaal populair, het taaltje van die kaboutertjes die voor elk werkwoord of naamwoord het woord smurf gebruikten? Heb je de smurf al gesmurft? Gelukkig vonden kinderen dit al gauw niet meer leuk. Het is toch makkelijker wanneer je weet wat een smurf precies smurft. Lees verder >>

instinctief / intuïtief

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (100)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

instinctief / intuïtief

De woorden verschillen in betekenis. Lees verder >>

gratis / voor niets 

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (99)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

gratis / voor niets 

De woorden hebben één dezelfde betekenis. Lees verder >>

gewicht / massa 

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (98)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

gewicht / massa 

De woorden worden vaak door elkaar gebruikt, maar er is een belangrijk, natuurkundig, verschil. Lees verder >>

egocentrisch / egoïstisch     

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (96)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

egocentrisch / egoïstisch     

Er is betekenisverschil. Lees verder >>

constipatie / obstipatie

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (95)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

constipatie / obstipatie

Er is geen betekenisverschil. Lees verder >>