De Alphaman en de Abele spelen
Acht middeleeuwse toneelstukken. Één moddervette video. De Alphaman presenteert de Abele spelen.
Tag: toneel
3 t/m 5 januari 2020, Amsterdam: Gijsbreght van Aemstel
Voor het derde jaar op rij opent Theater Kwast het jaar met Vondels Gijsbreght van Aemstel, van 3 t/m 5 januari 2020. Voor het derde jaar op rij is er weer van alles aan toegevoegd en veranderd. Zo spreekt dit jaar voor het eerst Bisschop Gozewijn zijn legendarische alexandrijnen, keert de Viola de Gamba na dik twee eeuwen terug in Vondels Schouburgh op de Keizersgracht en zijn de kostuums die Rembrandt in 1638 in vlugge schetsen op papier zetten verder gereconstrueerd. Daarnaast maken ook Thomasvaer en Pieternel weer hun opwachting met een gloednieuwe nieuwjaarswensch van de hand van Ivo de Wijs en Pieter Nieuwint en maakt het publiek dit jaar een andere route door de resten van de Schouburgh –tegenwoordig het chique Hotel the Dylan- waar het stuk op 3 januari 1638 in première ging.
Lees verder >>Haar doormekkeren over het trouwen, haar beledigende ‘pedante teutjes’-brief, haar dominantie in alles, haar luidruchtige optreden
De Multatulileescursus (58)
Door Marc van Oostendorp
– Ik ben blij dat je ons dit boek over Mina Krüseman hebt laten lezen. Ik had het niet willen missen!
– Nou!
– Ja!
(enthousiaste bijval)
Lees verder >>De Alphaman: Die Hexe
Luutgaert en Machtelt hebben issues. Zij weten wel wie daar de oorzaak van is: Die Hexe!
Jan, de zoon van Marten en Oopjen
Door Marja Geesink
De herdenking van het 350ste sterfjaar van Rembrandt wordt in Leiden gevierd met een tentoonstelling over de jonge Rembrandt in de Lakenhal vanaf 2 november. De universiteit van Leiden doet dit o.a. met het ophangen van Marten Soolmans’ portret aan de gevel van het Kamerlingh Onnes Gebouw van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.
Het dubbelportret van Marten en Oopjen uit 1634 toont Marten Soolmans (1613-1641) en Oopjen Coppit (1611-1689). Zij kregen drie kinderen, van wie alleen de middelste, Jan, langer dan twee jaar zou blijven leven. Jan (1636-1691) zou 55 jaar worden. En toneelauteur.
Lees verder >>Een toneelstuk over taaladvies?
Door Marten van der Meulen
Uitspraken over goede en foute taal vinden hun weg naar allerlei cultuurproducten. Een mooi voorbeeld is een scene uit de Amerikaanse versie van The Office, waarin uitgebreid wordt gediscussieerd over de bekende kwestie who/whom. Op mijn zusterblog Milfje zijn blogs over liedjes te vinden die metalinguistische uitspraken (uitspraken over taal) bevatten, zoals het reactionaire Word Crimes van Weird Al Yankovic. Peter-Arno Coppen wees me onlangs op een geval in Een tafel vol vlinders van Tim Krabbé. Overbekend in de literatuur is natuurlijk Pygmalion van Bernard Shaw (en alle verfilmingen en vermusicaliseringen zoals My Fair Lady), waarin ‘de juiste uitspraak’ een centraal element in het verhaal is. Maar wat volgens mij niet algemeen bekend is, is dat er ook een Nederlands toneelstuk is dat niet alleen over taaladvies gaat, maar zelfs over een (fictief) taaladviesgenootschap: De Spreektaalveredelingsbond van R.A. Kollewijn. Lees verder >>
Vondel over de Amsterdamse gouden eeuw
Door Marc van Oostendorp
Een van de mooie dingen van lezen, van goed lezen, is dat je zelfs in de op het eerste gezicht meest afgekloven teksten, die al door honderden anderen van commentaar zijn voorzien, ineens iets nieuws kan lezen. Dat doet de Nijmeegse promovenda Lilian Nijhuis voor in haar artikel ‘Voorbij het voorbeeld van Vergilius’ in het nieuwe nummer van het tijdschrift De zeventiende eeuw.
Lees verder >>‘Er rust een doem op wat ik in opdracht schrijf.’
Hermans’ toneelteksten en scenario’s verschenen in Volledige Werken deel 10.
Door Peter Kegel, Bram Oostveen en Marc van Zoggel
Toen Ischa Meijer in 1970 naar Willem Frederik Hermans’ visie op het Nederlandse toneel informeerde, liet de auteur niets aan duidelijkheid te wensen over: ‘Je kunt nog beter een ski-school in tropisch Afrika beginnen dan in dit land toneelstukken gaan schrijven.’ Een reeks teleurstellende ervaringen in de jaren vijftig en zestig was er de oorzaak van dat Hermans het schrijven van scenario’s voor toneel, televisie en film ‘met steeds meer dalend enthousiasme’ had beleefd. Hij voelde zich uitgedaagd door de technische eisen van het dramatische genre, ‘maar langzamerhand word je moe van alle tegenslagen, beperkingen, gebrek aan belangstelling’.
Aan het eind van de bezetting en kort na de bevrijding had Hermans twee blijspelen geschreven, ‘Modelgevangenis’ en ‘De hemelvaart der dwaze maagden’, die beide in portefeuille bleven. Zijn eerste succesje was de eenakter ‘Het omgekeerde pension’ (1952), waarmee Hermans een door de cpnb uitgeschreven prijsvraag ter gelegenheid van de Boekenweek 1953 won. Het stuk werd op de openingsavond opgevoerd door een amateurgezelschap, maar omdat Nederland kort daarvoor door de Watersnoodramp was getroffen was van een feeststemming geen sprake.
Lees verder >>‘Ik wil met jou naar bed toe gaan’ is fyn.
De Multatulileescursus (45)
Door Marc van Oostendorp
– In de brieven die we twee weken geleden lazen kon je zien dat Multatuli zich veel had voorgesteld van Vorstenschool. Hij vond dat hij sinds Max Havelaar werd doodgezwegen en hij hoopte dat hij dit met dit toneelstuk kon doorbreken.
– Is dat eigenlijk gelukt?
– Het is in ieder geval duidelijk dat het stuk na een aantal jaar na eindeloos aandringen van zijn grote bewonderaar, de energieke en originele Mina Krüseman, werd uitgevoerd en dat het lange tijd op het repertoire heeft gestaan van allerlei gezelschappen. Het is mij niet duidelijk of er daarna ook meer over zijn andere werk werd gesproken. Ik geloof het eigenlijk niet.
– Ik vond er eerlijk gezegd weinig smaak aan zitten, dat hele Vorstenschool. Multatuli was toch vooral een prozaschrijver. Die vijfvoetige jamben doen zijn stijl geen goed.
– Ja, maar dat zeg je als eenentwintigste-eeuwer. Multatuli probeerde hier duidelijk zijn boodschap te gieten in een kunstzinnige vorm die vooral zijn eigen tijdgenoten zou aanspreken: een drama in blanke verzen. Wat wil zeggen dat ze metrisch zijn, maar niet rijmen:
Lees verder >>(…) Leven moet de mens,
Dat is: gevoelen, denken, werken, streven,
En vruchten dragen, honderd… duizendvoud!
Wie niet meer geeft dan hy ontving, is… nul,
En deed met z’n geboorte onnodig werk.’
Verschenen: Couperus Cahier XVII. Tot leven gewekte verbeelding. Couperus en het toneel
Op maandag 10 juni 2019 is in het Louis Couperus Museum in Den Haag het zeventiende Couperus Cahier gepresenteerd: Tot leven gewekte verbeelding. Couperus en het toneeldoor Rob van der Zalm.
De afgelopen honderd jaar zijn veel romans van Couperus bewerkt voor het toneel, van Eline Vere en De boeken der kleine zielen tot De stille kracht. Rob van der Zalm schetst in dit cahier de geschiedenis van deze bewerkingen, de verschillende invalshoeken en de keuzes waarvoor de bewerkers zich gesteld zagen. Hij doet dit tegen de achtergrond van de ontwikkelingen in het Nederlandse theater vanaf de jaren zeventig. Ten slotte probeert de auteur de lezer ervan te overtuigen dat nieuwe emoties te putten zijn uit oude romans en dat Couperus’ papieren personages een heel nieuw leven krijgen op het toneel. Het cahier is fraai geïllustreerd met foto’s van vele Couperus-voorstellingen.
Lees verder >>Vlogboek – Lucretia van Merken en haar toneelstuk Jacob Simonszoon de Rijk (1774)
Vandaag verschijnt er een nieuwe, herspelde editie van het achttiende-eeuwse toneelstuk Jacob Simonszoon de Rijk (1774) van Lucretia van Merken (1721-1789). Deze schrijfster werd door het tijdschrift Vaderlandsche Letter-oefeningen ‘Hollands beroemdste dichteres’ genoemd en ze werd in haar tijd bejubeld door zowel lezers als collega’s.
In deze video kennismaking met deze literaire gigant en haar vaderlandslievende toneelstuk opgebouwd volgens de kaders van het Frans-classicisme.
(Bekijk deze video op YouTube.)
Lees verder >>Vrijdag 7 juni, Nijmegen: boekpresentatie Jacob Simonszoon de Rijk (editie Lotte Jensen en Tommie van Wanrooij)
Lucretia van Merken en haar tijdgenoten: de bloei van het toneel in de achttiende eeuw
Vrijdag 7 juni, 14.30-17.00 uur
Huize Heyendael, Beelkamer
Geert Grooteplein-Noord 9
6525 EZ Nijmegen
Voorstellingen toneelstuk Jan Arends in Gent
Smeer of de weldoener des vaderlands
Door Nico Keuning
De dichter, schrijver, huisknecht en zelfmoordenaar Jan Arends (1925-1974) schreef gedichten als dunne bomen. Niemand kon zo mager praten met de taal als hij. ‘Om pijn / te schrijven / heb je / weinig woorden / nodig.’ Als schrijver geniet hij nog steeds bekendheid door het verhaal ‘Keefman’, een bijtende monoloog van een psychiatrisch patiënt tegen zijn psychiater, dat vanaf 1975 als toneelmonoloog is opgevoerd door onder anderen Jacques Commandeur, Chris Junge en Jack Wouterse. Maar Arends schreef ook het toneelstuk Smeer of de weldoener des vaderlands.
‘Smeer’ is een fictieve variant van Planta-margarine, die in augustus 1960 wegens het veroorzaken van jeuk uit de handel moest worden genomen. Arends heeft enige tijd in de reclamewereld gewerkt. In de tegenstellingen van de karakters (onder anderen Geldmaker, Krantenman, Copywriter en Boekhouder) legt Arends zijn ziel bloot. In Copywriter is hij zonder veel moeite te herkennen. Het stuk wordt deze week van 21 maart tot 30 maart wordt gespeeld door acteurs van het Multatuliteater in Gent. Lees verder >>
Liefde in het gekkenhuis
Door Elly Groenenboom-Draai
Onlangs, op 28 januari, werd in Neerlandistiek de verschijning gemeld van een nieuwe editie met moderne prozahertaling van Willem van Focquenbrochs blijspel Min in ’t Lazarus-huys.
Enthousiast ging Marc van Oostendorp ermee aan de slag; in een videofilmpje kunnen we het resultaat daarvan bewonderen: na een korte bespreking van het thema van het stuk volgt een voordracht van een scène uit het derde bedrijf, waarbij hij beurtelings de oorspronkelijke zeventiende-eeuwse tekst en de moderne vertaling declameert. De video is te zien op YouTube.
De Min in ’t Lazarus-huys is, ook voor de huidige lezer of toeschouwer, een levendig, geestig en humoristisch stuk, dat opvalt tussen veel ander zeventiende-eeuws toneelwerk dat zich nogal eens kenmerkt door een zekere mate van hoogdravendheid. Bij Focquenbroch ontbreekt die volledig, en dat komt de toegankelijkheid ten goede. Tot in de twintigste eeuw werd het stuk dan ook opgevoerd door grote toneelgezelschappen als de Haagse Comedie en het Rotterdams Toneel. Een voorstelling van dit laatste gezelschap, vanzelfsprekend in de oorspronkelijke taal, heb ik als scholier nog (met plezier) bijgewoond. Lees verder >>
Nuwe webtuiste: Afrikaanse kontemporêre drama argief
Hiermee wil ons graag die nuwe aanlyn drama-argief, die Afrikaanse kontemporêre drama argief aan u bekendstel. Die argief is met die inisiatief van Deon Opperman en met die ondersteuning van die Dagbreek Trust gestig en is sedert November 2016 aktief. Die doel van die AKDA is om ’n aanlyn databasis vir ongepubliseerde Afrikaanse dramas te skep – eerstens om dit vir die nageslag te bewaar en tweedens om dit vir dramaliefhebbers, skrywers, vervaardigers en navorsers toeganklik te maak. Lees verder >>
3-6 januari 2019, Amsterdam: Gijsbreghttraditie herleeft op de Keizersgracht
Op 3 januari 1638 opende de eerste Amsterdamse Schouwburg op de Keizersgracht haar poorten, met de première van Vondels meesterwerk Gijsbreght van Aemstel. In 1772 brandde deze Schouwburg volledig af. Alleen de toegangspoort en enkele muren en interieurresten bleven bewaard. Tegenwoordig huist hier het chique Hotel The Dylan. Van 3 t/m 6 januari 2019 keert Theater Kwast voor het tweede jaar op rij terug met de Gijsbreght van Aemstel in de oude Schouwburg op de Keizersgracht, dit jaar mét Kloris en Roosje.
Authentieke Gijsbreght van Aemstel
Ruim 375 jaar al trekt deze kaskraker van Joost van den Vondel volle zalen. Tot de jaren zestig opende de Gijsbreght op nieuwjaarsdag traditioneel het jaar in de Amsterdamse stadschouwburg. Theater Kwast probeert op de ontstaansplek het gevoel van de originele Gijsbreght. Het verhaal van de mythische heer van Amsterdam, die op kerstnacht zijn stad probeert te beschermen tegen Kennemers en Waterlanders spreekt al eeuwen tot de verbeelding. Lees verder >>
Mooi Nederlands (5): zin
Door Marc van Oostendorp
Medewerkers van de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit kiezen deze week – de week tussen de oraties van Marc van Oostendorp en van Lotte Jensen, twee nieuwe Nijmeegse hoogleraren – mooie brokken Nederlands. We gaan van groot naar klein. Vandaag kiest Johan Oosterman een mooie zin – het begin van het tweede Egidiuslied.
Mooi Nederlands (4): scene
Door Marc van Oostendorp
Medewerkers van de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit kiezen deze week – de week tussen de oraties van Marc van Oostendorp en van Lotte Jensen, twee nieuwe Nijmeegse hoogleraren – mooie brokken Nederlands. We gaan van groot naar klein. Vandaag Lilian Nijhuis over een mooie scene – uit de Gijsbrecht van Vondel.
De harteloze Kackadoris en het argeloze dove wijf
Door Ton Harmsen
Harde kritiek op de maatschappij is de rederijkers niet vreemd. Vooral in hun toneel keren zij zich tegen misdaad en bedrog door politieke intriganten, religieuze fanatici, niets-ontziende speculanten en roekeloze militairen. Zij doen onthullingen die vaak verrassend actueel zijn, en dat geldt zeker voor het toneelstuk waarin een dokter zonder diploma net zo hard wordt aangepakt als zijn patiënt zonder verstand: Een tafel spel van Meester Kackadoris, ende een doof-wijf met ayeren. Dit tafelspel is gemaakt door rederijkers van Voorne, althans zij duiden zichzelf aan als ‘de gheesten uyten Lande van Voren’. Het verscheen in 1596 in een eenvoudig, mooi vormgegeven boekje in Amsterdam voor de uitgever ‘Jacob Pieter Paedts, woonende in de Warmoes-straet, int vergulden A, B, C.’ Lees verder >>
Wie schreef De Griekse Antigóne?
Door Marja Geesink
Op het hoogtepunt van de ruzie rond de Amsterdamse Schouwburg in 1670 tussen Nil Volentibus Arduum en de auteurs en regenten van de Schouwburg verzameld onder de naam E.B.I.S.K.A., gingen laatstgenoemden vol in de aanval. Zij publiceerden een oud toneelstuk, De Griekse Antigóne, en voorzagen dit stuk van een Bericht aan alle liefhebbers der poëzy voorafgaand aan de toneeltekst en sloten de uitgave af met een Nabericht op het dichtkunstigh onderzoek gestelt achter de nagerijmde Oroondates en Statira. De eerste opvoering van dit stuk was op 23 oktober 1670, drie weken na de oorspronkelijk geplande datum. Het voorbericht, ondertekend met N.N., was gedateerd op 1 oktober, wat er op wijst dat de première eigenlijk op die datum plaats had moeten vinden. De auteur van het Bericht is vrijwel zeker het kersverse[1] Schouwburghoofd Joan Blasius, auteur van twee van de vier door Nil gekielhaalde toneelstukken, Dubbel en enkkel en Het huwlyk van Oroondate en Statira.[2]
Op 6 oktober 1670 had de première van Blasius’ Het huwlyk van Oroondate en Statira plaatsgevonden. De reactie van Nil in de vorm van het tegenstuk Het huwelyk van Orondates en Statira, voorzien van een Dichtkundig onderzoek en oordeel over het Treurspel van Orondates en Statira verscheen nog vóór de première van Blasius’ stuk. Nil was in het bezit gekomen van een gedeelte van Blasius’ stuk, zoals zij in hun opdracht aan Gerard Bicker meedelen. De reactie op Nils kritiek moest vervolgens nog geschreven worden en werd achter De Griekse Antigóne gepubliceerd. Dit zal de oorzaak geweest zijn van de vertraging van de opvoering en de uitgave van het stuk. Lees verder >>
Powervrouwen & politieke vluchtelingen in tragedie van Bredero
Op 14 september 2018 gaat op de beeldschone jongensbinnenplaats van het Amsterdam Museum Bredero’s tragikomedie Lucelle in première. Deze nieuwe productie van Theater Kwast is een onverwacht actuele tragedie met bizarre komische wendingen, zoals die alleen uit de pen van de beroemde Amsterdamse toneelschrijver kon vloeien. De invloeden van Amsterdam dat in 1615 uit zijn voegen barstte sijpelde door het scherpe observatie vermogen van Bredero zijn tragikomedie Lucelle in en geven een onverwacht actuele kijk op de samenleving, met vooruitwijzingen naar onze #MeToo-discussie en de positie van politieke vluchtelingen. Lees verder >>
14 september 2018, Amsterdam: Tragedie van Bredero op binnenplaats Amsterdam Museum
Op 14 september 2018 gaat op de beeldschone jongensbinnenplaats van het Amsterdam Museum Bredero’s tragikomedie Lucelle in première. Deze nieuwe productie van Theater Kwast is een ware Romeo & Juliet bewerking met onverwachte komische wendingen, zoals die alleen uit de pen van de beroemde Amsterdamse toneelschrijver kon vloeien.
Lucelle
Onder de neus van een rijke Franse weduwnaar onvlamt een verboden liefde tussen zijn dochter Lucelle en haar luitleraar Ascagnes. Ondertussen zijn er meerdere kapers op de kust en hebben de bedienden Lekkerbeetje en Pannetjevet zo hun eigen agenda. Lees verder >>
24 juni 2018: Vier middelnederlandse kluchten in Kasteel Hernen
Op 4 maart jl. ging de nieuwste en zesde productie van de Stichting KunstKeetFestival succesvol in première:
De Blotevoetenbroeders
(Oorspronkelijke titel De Bervoete Bruers uit 1559)
Op zondag 24 juni, 14.30 uur wordt deze voorstelling opnieuw
gespeeld in de Ridderzaal van Kasteel Hernen,
Dorpsstraat 40, 6616 AH Hernen. Lees verder >>
Recente reacties