Onlangs kopte De Telegraaf dat het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers het educatiepakket ‘Plat veur Potwottels’ lanceert (17 januari 2024). Dit pakket laat kinderen tussen de 2 en 5 jaar kennismaken met het Achterhoekse dialect en leert ze spöllenderwies 'n betjen plat praoten. De titel van het Telegraaf artikel is vrij suggestief: Kinderen die dialect leren … [Lees meer...] overGeen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
taalkunde
Moderne taalkunde voor de brugklas
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Lang leve de plenaire vergaderingen uit de vroege jaren zeventig. Het beeld dat weleens opduikt over de toenmalige afdelingen Nederlands, met hun honderden studenten met allemaal lange haren en vol kritiese gedachten over van alles behalve het eigen gedrag, is dat het vak zich toen ook langzaam van het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overModerne taalkunde voor de brugklas
Streektaalstrijd
Promo voor het bordspel Streektaalstrijd. … [Lees meer...] overStreektaalstrijd
12 – 17 maart 2024: 36 Nederlandse premières en ‘Taal’ als themaprogramma tijdens InScience
InScience - International Science Film Festival Nijmegen is terug met 59 films over wetenschap die ons anders laten kijken naar de wereld om ons heen. De negende editie vindt plaats van 12 tot en met 17 maart 2024. Het themaprogramma staat dit jaar in het teken van 'Taal'. Zes dagen lang vertoont InScience de bijzonderste wetenschapsfilms van het afgelopen jaar op groot … [Lees meer...] over12 – 17 maart 2024: 36 Nederlandse premières en ‘Taal’ als themaprogramma tijdens InScience
Krookjefakânsje
Ofrûne wike wie it krookjefakânsje. Ek wol foarjiersfakânsje neamd of, yn it Nederlânsk, voorjaarsvakantie of krokusvakantie. Krookje is it Fryske wurd foar krokus en referearret oan de wolbekende blom. Oars as yn it Nederlânsk is krokus yn it Frysk dus wurden ta krookje, nei alle gedachten in ferlytsing fan krook, in foarm dy't wy histoarysk sjoen ek noch wol sporadysk yn it … [Lees meer...] overKrookjefakânsje
Etymologica: hoerenjong
Vorig jaar werd op 17 november de voetbalwedstrijd FC Den Bosch - Telstar gestaakt vanwege kwetsende spreekkoren. Aanhangers van FC Den Bosch scandeerden ‘kut-KNVB’ en riepen ‘hoerenjong’ naar de scheidsrechter. De KNVB diende een klacht in bij de aanklager betaald voetbal, “niet vanwege ‘Kut-KNVB’, maar vanwege ‘hoerenjong’,” aldus een verklaring. Begin deze maand werd de … [Lees meer...] overEtymologica: hoerenjong
Waarheid voor chatbots
Wat is onwaar? De komst van chatbots heeft weer een nieuwe draai gegeven aan die vraag. Het is inmiddels vermoedelijk algemeen bekend dat chatbots niet altijd de waarheid zeggen. Maar wat is dat dan voor onwaarheid? Het is bijvoorbeeld geen leugen, aangezien een leugen altijd een intentie tot misleiden vereist, iets wat (vermoedelijk) afwezig is bij chatbots. We noemen het … [Lees meer...] overWaarheid voor chatbots
De geheime romance van Sara en Abraham
Romantische woorden uit een liefdesbrief uit het archief van de West-Indische Compagnie (1755): ‘Mijn ziel, leven van mijn hart, mijn zoet, zoet man van mijn leven, gisteravond heb ik u gezien, mijn hart verheugde, konde ik vliegen om u te omhelzen, water barstte mij uit ‘t oog.’ Briefwisseling in Papiaments Zo begint Sara de Isaac Pardo in 1755 één van haar vele brieven … [Lees meer...] overDe geheime romance van Sara en Abraham
Hoe je je met taal beter kunt voordoen dan je bent
Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij … [Lees meer...] overHoe je je met taal beter kunt voordoen dan je bent
De earste skriuwende Fries
De kloft minsken sjocht út oer it strân en dikeret nei de grize weagen dy’t ûnder de kimen troch rôlje. In wyn beart om dea en boartet mei de minsken harren hier en de seamen fan harren mantels. Yn ’e loft bruts de sinne koartlyn troch de kleaune fan wolken. De antlitten fan de lju steane strak en strang, en dat is net allinnich troch de kjeld, mar om it ôfgryslike dat … [Lees meer...] overDe earste skriuwende Fries
Gunter
Van hier tot Tokio – Facetten (x) De maan deelt met Rome (zie hiervoor deze eerdere aflevering) dat het gevoelsmatig veel kilometers ver weg ligt én dat deze secundaire planeet graag te hulp geroepen wordt om met behulp daarvan iets te benadrukken. Soms is het een kwestie van uitrekenen en dan letterlijk, maar het is meestal iets ongenoemd veels zoals bij “een BMW met een … [Lees meer...] overGunter
Inleiding in de morfologie (6/10): Productiviteit
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: het relatieve verschil tussen productieve en improductieve morfologie. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (6/10): Productiviteit
“Wat een heerlijk rommeltje!”
Reflecties van een taalonderzoeker op taaladviesboeken en prescriptivisme Laat ik even beginnen met een full disclosure: ik zat in de manuscriptcommissie van het proefschrift van Marten van der Meulen, en ik heb ook weleens samen met hem een oproepje gedaan in Neerlandistiek, over fragmenten uit de Nederlandse literatuur die over taalnormen en taalconventies gaan. Ook … [Lees meer...] over“Wat een heerlijk rommeltje!”
Verschenen: Taal en Tongval 75.2
Onlangs is verschenen aflevering 75.2 van Taal en Tongval, “wetenschappelijk tijdschrift over taalvariatie in Nederland en Vlaanderen, waarin ook aandacht wordt geschonken aan naburige taalgebieden en aan het Nederlands verwante talen”. Artikelen (alle open access): 1. "Of versus als ter inleiding van afhankelijke ja/nee-vragen in het Surinaams-Nederlands: een … [Lees meer...] overVerschenen: Taal en Tongval 75.2
Samenwerking Nationaal Taalinstituut Curaçao en Instituut voor de Nederlandse Taal
Op 21 februari 2024, de Internationale Dag van de Moedertaal, sloten het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Nationaal Taalinstituut Curaçao (NTIC) een belangrijk samenwerkingsverband. Beide instituten gaan samenwerken aan de opbouw van een taalkundige database voor het Papiamentu, ten behoeve van de verdere beschrijving en bestudering van de taal. Het Nationaal … [Lees meer...] overSamenwerking Nationaal Taalinstituut Curaçao en Instituut voor de Nederlandse Taal
in den monde tweer of drier
Kleine hoeveelheden in het Middelnederlands Dat het Nederlands een paucalis heeft, dat weten niet veel mensen. Wel natuurlijk dat het een singularis heeft, enkelvoud, zoals in een kanarie zit op een tak en kanaries zitten op een tak, maar een paucalis? Dat is een vorm die gaat over weinig kanaries, en dat is dus een vorm die tussen enkelvoud en meervoud in zit. Gertjan … [Lees meer...] overin den monde tweer of drier
Spreken chatbots Kalamang?
Ja, kunstmatige intelligentie is verbazingwekkend goed. Ja, de computer spreekt allerlei talen min of meer vloeiend. Maar er zijn nog duizenden talen op de wereld waar hij totaal geen kaas van gegeten heeft. Wat doen we daaraan? Het is een vraag waarover een groep informatici en taalkundigen, onder aanvoering van een onderzoeker bij Google, zich onlangs gebogen heeft (hier … [Lees meer...] overSpreken chatbots Kalamang?
Etymologica: de herkomst van ‘klein’
Het woord klein heeft dezelfde oorsprong als het Engelse clean. Ze zijn allebei uit het Proto-Germaanse woord *klainiz ‘glanzend’ ontstaan. In de dochtertalen heeft dat woord zich qua vorm en qua betekenis op verschillende manieren ontwikkeld. De infographic laat een selectie van Westgermaanse standaardtalen en streektalen zien. Literatuur … [Lees meer...] overEtymologica: de herkomst van ‘klein’
“Tuun” ist kein typisch friesisches Wort
Im West- und Nordfriesischen, im Saterfriesischen und im ostfriesischen Plattdeutsch wird ein Garten mit "Tuun" und ähnlichen Wörtern angedeutet. Bedeutet das, dass dieses Wort typisch Friesisch sein sollte, wie ein Bekannter mich neulich fragte? Nein, das ist nicht der Fall. Die ursprüngliche Bedeutung von "Tuun" ist Zaun - und dieses verwandte hochdeutsche Wort hat immer … [Lees meer...] over“Tuun” ist kein typisch friesisches Wort
Een baard van hier tot Alexandrië
Van hier tot Tokio – Facetten (viii) Naast Tokio zien we dus (al geruime tijd) Timboektoe en bijvoorbeeld Rio de Janeiro als belangrijke steden die in alle vaagheid ‘ver weg’ aangeven en langs die weg een dubbele streep zetten onder de inhoud van het beweerde. Anders dan hun buitenissige naam voor Nederlandse oren en inderdaad grote afstand op de wereldkaart ten opzichte … [Lees meer...] overEen baard van hier tot Alexandrië
Inleiding in de morfologie (5/10): Samenstelling
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: samenstelling (compositie). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (5/10): Samenstelling
Het sociaal contract als politieke pragmatiek
Een belangrijk inzicht uit de twintigste-eeuwse taalwetenschap is dat iedere taaluiting twee niveaus van betekenis heeft: een semantische en een pragmatische. De semantische betekenis is de letterlijke, los van de context. Semantisch is 'het is koud hier' een observatie over de temperatuur op een plaats dicht in de buurt van de spreker. De pragmatische betekenis is wat de … [Lees meer...] overHet sociaal contract als politieke pragmatiek
De grond van Mercurius Arvernus
Gallië’s vermogende stam der Arvernī had beeld en bergheiligdom gewijd aan hun Mercurius. Enkele tweede-eeuwse wijstenen voor Mercurius Arvernus lijken hem te bedoelen maar zijn alle ver weg in Germanië gevonden. Is de gelijkenis dan slechts toeval? Een stam Arvernī is hoe de Romeinen de naam van deze stam al voor onze jaartelling opschreven met Latijnse … [Lees meer...] overDe grond van Mercurius Arvernus
Het alfabet ontdekken
In het boek Van huis tot hashtag, van ossenkop tot apenstaart was er een moment waarop ik even mijn adem inhield. Hier werd iets gezegd dat ik zelf had kunnen bedenken, maar nooit had bedacht. Dat we deel uitmaken van een traditie die terugvoert op de Feniciërs. Het alfabet! En dan in het bijzonder de volgorde waarin we de letters plaatsen: a-b-c. Iedere Nederlandstalige … [Lees meer...] overHet alfabet ontdekken
Oproep aanvragen Onderwijsfonds MdNL
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, gevestigd te Leiden, werd in 1766 opgericht als een vereniging van letterkundigen, taalkundigen en historici. Zij heeft als doelstelling de beoefening van de betreffende disciplines in hun onderlinge samenhang te bevorderen. Het bestuur stelt jaarlijks een bedrag van 6.000 euro ter beschikking voor inhoudelijk en/of didactisch … [Lees meer...] overOproep aanvragen Onderwijsfonds MdNL