Door Marc van Oostendorp In sommige talen maak je verschil tussen een lijdend voorwerp dat leeft en een dat dood is. Het Nederlands kent dat – afgezien misschien van het verschijnsel dat ik gisteren beschreef – eigenlijk niet, maar het Afrikaans maakt dat verschil wel, althans in de meer alledaagse, minder aan regels gebonden vormen. De Afrikaanse taalkundige Theresa Biberauer … [Lees meer...] overSy skop vir die bal
syntaxis
De man beet in zijn vriend
Door Marc van Oostendorp Over levende wezens praten we anders dan over levenloze objecten. Zelfs als we niet zouden willen, dan dwingt de grammatica ons ertoe het toch te doen. Dat blijkt uit paren zinnen als de volgende: De hond beet de man. De hond beet in het brood. Die kerel sloeg zijn vriend. Die kerel sloeg op het kopje. Bij onbezielde voorwerpen is … [Lees meer...] overDe man beet in zijn vriend
Laten zien
Door Nico van Lieshout Ik was bezig mijn voorbereidingen te treffen voor de aanstaande les aan vijf atheneum. De klassenset van De Spaanse Brabander van Bredero (1585 – 1618) lag op een hoge stapel op de hoek van mijn tafel, maar voor we daarmee verder zouden gaan (we waren tot het einde van het derde bedrijf gekomen), wilde ik twee liefdesgedichten van Pieter Corneliszoon … [Lees meer...] overLaten zien
Ik zeg dat omdat ik kan dat
Door Marc van Oostendorp Van taalfouten en versprekingen kun je veel leren – bijvoorbeeld over hoe taal in ons hoofd werkt. Dat weten we al heel lang, en zeker voor de tijd van heel precies geplande experimenten waarbij mensen teksten op computers voorbij zagen flitsen of van hersenscans terwijl mensen naar het woord potgrond zoeken, waren foutjes en versprekingen een goede … [Lees meer...] overIk zeg dat omdat ik kan dat
Wat is er tegen een onwelle spreker?
Een vraag die kwam opborrelen uit het Nederlandse volk: waarom kom je niet zeggen de niet goed snikke man? Het bijpassende antwoord vond ik op Facebook. Bijvoeglijk naamwoorden kun je normaliter op twee manieren gebruiken: voor een zelfstandig naamwoord ('attributief'), of in het naamwoordelijk deel van een gezegde ('predicatief'): Attributief: De slimme vrouw, het vrolijke … [Lees meer...] overWat is er tegen een onwelle spreker?
RUG taalonderzoekers met game naar NEMO Science Museum. 30 april-13 mei 2018
(Persbericht Rijksuniversiteit Groningen) Taalwetenschapper Bart Hollebrandse (Center for Language and Cognition Groningen, RUG) is met een team van bachelor-, research master- en Honors-studenten twee weken aan het werk in NEMO, het science museum in Amsterdam. NEMO-bezoekers vanaf 3 jaar doen mee als proefpersoon in een taalontwikkelingsstudie. In de eerste 5 dagen hebben al … [Lees meer...] overRUG taalonderzoekers met game naar NEMO Science Museum. 30 april-13 mei 2018
Pas verschenen: Basisboek syntaxis van Henk Wolf
Terwijl taalwetenschappers de afgelopen halve eeuw heel veel over zinsbouw hebben ontdekt, is het ontleedonderwijs op school in die tijd inhoudelijk weinig veranderd. Ontleedlessen draaien nog steeds om het aanleren van allerlei vaktermen, die vervolgens met behulp van onhandige definities en handige ezelsbruggetjes op speciaal geconstrueerde zinnen worden geplakt. … [Lees meer...] overPas verschenen: Basisboek syntaxis van Henk Wolf
Tegen de twintig gasten op het feest
Door Marc van Oostendorp Er schijnen mensen, zelfs intelligente mensen, te zijn die niet precies willen weten hoe de zinnen die ze iedere dag uitspreken precies in elkaar zitten: Ze rijgen de hele dag woorden aan elkaar en ontrafelen de woordenstroom van anderen, maar hoe ze dat allemaal precies doen, dat laat ze koud. Dat zijn de mensen die niet ineens verwonderd stil kunnen … [Lees meer...] overTegen de twintig gasten op het feest
Call for papers: Parallels Between Phonology and Syntax
Amsterdam, Meertens Instituut, July 9, 2018 Call for papers Date: July 9, 2018 Venue: Oudezijds Achterburgwal 185, Amsterdam Aula 2.18 Although syntax and phonology at first sight seem to study very similar objects – modules of human cognition involved with the form of language – the two disciplines seem to have grown apart, employing formal tools that differ … [Lees meer...] overCall for papers: Parallels Between Phonology and Syntax
‘Er wordt gezweet’
Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste eigenschappen van het Nederlands: dat wij zinnen in de lijdende vorm kunnen zetten die helemaal geen lijdend voorwerp hebben. In de meeste talen heb je die nodig. Het Engels is een eenvoudig voorbeeld: Jozef bakt die taart wordt in de lijdende vorm Die taart wordt gebakken. Het oorspronkelijke lijdend voorwerp die … [Lees meer...] over‘Er wordt gezweet’
Bezie de kinderen niet te klein
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (162) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Bezie de kinderen niet te klein: Zij moeten veel verdragen - eenzaamheid, angsten, groeiens pijn en, onverhoeds, de slagen. Bezie de kinderen niet te klein: Hun eerlijkheid blijft … [Lees meer...] overBezie de kinderen niet te klein
Hoeven leren
Door Marc van Oostendorp Laten we ons even verplaatsen in de peuter die geconfronteerd wordt met het werkwoord hoeven. We zitten sowieso in een fase in ons leven dat we iedere dag tal van nieuwe woorden leren, en dan is daar ineens hoeven. Je ene moeder zegt bijvoorbeeld tegen je andere: Je hoeft dat niet te doen. Op de een of andere manier moet je uitvissen hoe dat in … [Lees meer...] overHoeven leren
Colleges zinsstructuur en koppelwerkwoorden
In twee nieuwe video's legt Henk Wolf van de NHL Hogeschool in Leeuwarden de basisbeginselen van de zinsbouw uit. … [Lees meer...] overColleges zinsstructuur en koppelwerkwoorden
Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (144) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Verlangen Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht, naar het naakte bijzijn van de minnaar smartelik getracht, zij heeft in de grote leegte van haar wit bed, de peluw gekust, als wilde ze zijn matte … [Lees meer...] overMeenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Was het Nederlands in de 17e eeuw echt zo anders? Deel 2: dubbelobjectconstructies
Door Jorik van Engeland Op het DRONGO talenfestival probeerden wij er als project Language Dynamics achter te komen of het Nederlands van vierhonderd jaar geleden echt zo anders is dan het moderne Nederlands. Het antwoord laat zich natuurlijk al raden en wordt in deel 1 van dit blog zelfs al door mijn collega Cora van de Poppe verklapt. Op het talenfestival komt een … [Lees meer...] overWas het Nederlands in de 17e eeuw echt zo anders? Deel 2: dubbelobjectconstructies
Veels te interessant
Door Marc van Oostendorp Het is een vraag die weleens naar voren komt in de taalkundige praktijk: waar komt de s in veels te goed vandaan? Is hij daar bijvoorbeeld toegevoegd vanwege uitspraakgemak? Althans, het is een vraag die al in 1860 besproken werd, inclusief dat uitspraakgemak, ontdekte ik toen iemand mij onlangs deze vraag stelde. Dat 'uitspraakgemak' kun je … [Lees meer...] overVeels te interessant
Wat ek vandag wil kom loop staan vertel
Deur Jana Luther In Neerlandistiek.nl het Marc van Oostendorp gister, onder meer, geskryf oor Nederlandse sinne soos die volgende: Hij zit zich vreselijk op te winden. (Hy sit hom vreeslik en opwen.) Ik zit me al weken te vervelen op Vlieland. (Ek sit my al weke op Vlieland en verveel.) Wat is die vernaamste verskil tussen dié Nederlandse en Afrikaanse sinne? … [Lees meer...] overWat ek vandag wil kom loop staan vertel
8 december 2017: 11e Dag van de Nederlandse zinsbouw
De Dag van de Nederlandse Zinsbouw is een jaarlijkse workshop waar taalkundigen vanuit verschillende achtergronden (disciplines, theorieën) in debat gaan over thema’s die betrekking hebben op de zinsbouw van het Nederlands. Het overkoepelende thema van dit jaar betreft de relatie tussen de synchrone syntaxis van het Nederlands en andere gebieden van de taalkunde. Iedereen is … [Lees meer...] over8 december 2017: 11e Dag van de Nederlandse zinsbouw
Joods staan
Door Marc van Oostendorp Ik heb nieuws over zitten! Zoals jullie weten heeft het Nederlands zinnen zoals 'hij zit zich vreselijk op te winden' en 'ik zit me al weken te vervelen op Vlieland', die best waar kunnen zijn als hij of ik af en toe gaan staan. Het werkwoord drukt vooral uit dat de activiteit lang duurde. Lopen en staan hebben ook zo'n betekenis ('die … [Lees meer...] overJoods staan
De machten die de liefde nog omkluistren