Op 16 december wordt de tiende editie van de Dag van de Nederlandse zinsbouw gehouden. Er zijn dit jaar twee overkoepelende thema’s: (i) de relatie tussen de synchrone syntaxis van het Nederlands en andere gebieden van de taalkunde; (ii) adverbia. Tevens maakt de afscheidsrede van Hans Bennis in de oude Lutherse kerk deel uit van het programma. Iedereen is welkom: deelname is … [Lees meer...] overDag van de Nederlandse zinsbouw, Universiteit van Amsterdam, 16 december 2016
syntaxis
Na en naar
Door Marc van Oostendorp In dit zondagochtendminicollege bespreek ik het verschil tussen de voorzetsels na en naar: waar komt het vandaan? En hoe zit het in de Nederlandse dialecten? … [Lees meer...] overNa en naar
In war zonder lidwoord
Door Marc van Oostendorp Hoe lang zullen krantenkoppen nog een herkenbaar genre vormen? Voor koppen boven online-artikelen gelden niet per se dezelfde eisen. Zo moesten koppen vroeger kort zijn, of preciezer nog: een lengte hebben die grafisch goed paste boven het artikel (en meestal was dat betrekkelijk kort). Een koppenmaker liet daarom lidwoorden en bezittelijk … [Lees meer...] overIn war zonder lidwoord
Paardekooper postuum: Nagelaten wetenschappelijk werk van Piet Paardekooper
Op woensdag 15 juni wordt in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde te Gent tijdens een openbare zitting het jongste nummer van Verslagen & Mededelingen voorgesteld. Het is een speciaal nummer geworden, met twee postume artikels van de in 2013 overleden P.C. Paardekooper, over negatie: een ervan gaat over de stapeling van negatie, het andere over … [Lees meer...] overPaardekooper postuum: Nagelaten wetenschappelijk werk van Piet Paardekooper
Ik hoop mogen we erin mogen
Door Marc van Oostendorp Soms komt er zomaar op een doordeweekse dag een nieuwe bevestiging binnen van een al lang bekende theorie. Dat gebeurde bijvoorbeeld vorige week, toen ik deze twee tweets kreeg: @fonolog @onzetaal vraagje: mijn dochter (4) spreekt geen voegwoorden uit in een bijzin. Is dat een bekend verschijnsel? 1/2 — Marlijn Timmermans (@MarlijnTM) 28 april … [Lees meer...] overIk hoop mogen we erin mogen
Is de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?
Onverwachte taalvragen aan de wetenschapsagenda (16) Door Marc van Oostendorp Zestien taalvragen hebben een geheel eigen koepel gekregen in de Nationale Wetenschapsagenda: de vragen over de vraag of we computers beter met taal kunnen laten omgaan, de zogenoemde taaltechnologie. Zestien vragen van de elfduizend die oorspronkelijk door de Nederlandse bevolking zijn … [Lees meer...] overIs de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?
De syntaxis van tja
Wat we nog niet weten over het werkwoord (16)Door Marc van Oostendorp De vier klassieke woordsoorten zijn bijvoeglijk en zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en voorzetsels. Dat dit de klassieken zijn wordt ook weerspiegeld in het monumentale Syntax of Dutch, waarvan onlangs het zevende deel verscheen. De delen gaan over die woordsoorten en de woordgroepen die je eromheen … [Lees meer...] overDe syntaxis van tja
Pas verschenen: Syntax of Dutch. Verbs and Verb Phrases, Volume 3
The Syntax of Dutch book series aims at presenting a synthesis of the currently available syntactic knowledge of Dutch. It is primarily concerned with language description and not with linguistic theory, and provides support to all researchers interested in matters relating to the syntax of Dutch, including advanced students of language and linguistics.Syntax of Dutch: … [Lees meer...] overPas verschenen: Syntax of Dutch. Verbs and Verb Phrases, Volume 3
Een boze Daan Roosegaarde
Door Marc van OostendorpWat Het Parool onlangs leuk vond op de tv: dat er 'een boze Daan Roosegaarde' op te zien was. Een intrigerende vraag is: wat doet dat lidwoord een daar? Bij eigennamen gebruik je meestal geen lidwoord, of omgekeerd gezegd, in een normale constructie neemt een een individu uit een groep: een boze ontwerper is een voorbeeld uit een … [Lees meer...] overEen boze Daan Roosegaarde
Weet ik het niet of ik twijfel erover
Wat we nog niet weten over het werkwoord (15)Door Marc van OostendorpV2Illustratie: M. van OostendorpHet wordt hoog tijd dat ik hier eens een afkorting introduceer: V2. Daar, daar heb je het. Je spreekt het natuurlijk uit op zijn Engels (vietoe, of anders: verb second), maar het is een eigenschap die het Nederlands juist doet onderscheiden van het Engels: in een stellende … [Lees meer...] overWeet ik het niet of ik twijfel erover
Een goede anakoloet
Door Marc van OostendorpVan de schoolmeesters mag je zinnen alleen aan elkaar haken als ze parallel zijn. Zet je twee zinnen naast elkaar die niet allebei keurig in hetzelfde spoor lopen, dan hebben ze daar monsterachtige woorden voor als anakoloet. Dat de werkelijkheid helemaal niet zo ananakoloetisch is, het kan de schoolmeesters niet schelen. Dan wordt die werkelijkheid maar … [Lees meer...] overEen goede anakoloet
Het zit vol
Een van de vele leuke kanten van immigratie is dat de nieuwkomers van alles en nog wat opmerken over onze taal waar we zelf te lui voor zijn. Ik zat bijvoorbeeld onlangs in het café met een leuke immigrante, vlak bij de ingang. Er kwamen twee vrouwen binnen, ze keken even rond, en toen constateerde één van de twee: "'t Zit vol!" 't Zit vol!, herhaalde de immigrante vol ontzag. … [Lees meer...] overHet zit vol
“ik geloof ’t ± zoo in elkaar zit” (Vincent van Gogh)
door Jan Stroop De bijzin zonder ‘dat’, anno 2016 <!--Bij mijn lectuur van de brieven van Vincent van Gogh waren me twee grammaticale eigenaardigheden opgevallen. De eerste is ’t overvloedige gebruik van ’t wederkerend voornaamwoord bij begrijpen: ik begrijp me dat heel goed. Daar ging mijn vorige stukje over. Het tweede verschijnsel dat me opviel is de gewoonte van … [Lees meer...] over“ik geloof ’t ± zoo in elkaar zit” (Vincent van Gogh)
Een enorme mini-jurk: een haakjesparadox
Door Marc van OostendorpWat betekent 'een enorme mini-jurk'? Het kan natuurlijk een minijurk zijn voor een reus ('Rutger kwam naar ons feest in zijn enorme mini-jurk'), maar als je de intonatie goed legt, kan het zeker ook iets anders betekenen: een jurk die héél klein is. In die zin kan het woord dus zowel het tegendeel zijn van minijurkje, maar juist ook precies … [Lees meer...] overEen enorme mini-jurk: een haakjesparadox
Wat een veel ingewikkelder probleem!
Wat we nog niet weten over het werkwoord (14)Door Marc van OostendorpWat is het verschil tussen wat en hoe? Soms lijken ze dicht bij elkaar te liggen. Neem de zin:- Wat ben jij sterk!Wanneer je daarvan een afhankelijke zin wil maken, zeggen Broekhuis en Corver in het binnenkort te verschijnen laatste deel over werkwoordelijke groepen van de Syntax of Dutch, moet je … [Lees meer...] overWat een veel ingewikkelder probleem!
De rare taalwereld die ‘des te meer’ oproept
Wat we nog niet weten over het werkwoord (13) Door Marc van Oostendorp Er zijn onderwerpen waar de auteurs van de Syntax of Dutch zich duidelijk niet zo goed raad mee weten. Des te is daar een voorbeeld van. Wat kun je bijvoorbeeld beter zeggen: Hoe langer ik ernaar kijk, des te meer ik erin ontdek. Hoe langer ik ernaar kijk, des te meer ontdek ik erin. De Algemene … [Lees meer...] overDe rare taalwereld die ‘des te meer’ oproept
Nieuwe ontwikkelingen rond men
Door Marc van OostendorpGelukkig staat de mennologie niet stil, in ieder geval niet op het internet. In september besteedde uw eigen elektronische tijdschrift voor de neerlandistiek al aandacht aan de observaties over men van de Amerikaanse taalkundige Haj Ross. Onlangs verscheen er weer een nieuwe bijdrage, een uitgebreid (ongepubliceerd) artikel van Paula Fenger, een … [Lees meer...] overNieuwe ontwikkelingen rond men
Kun je je voorstellen?
Door Marc van OostendorpOpgelet, een beroemde Nederlandse schrijfster gaat binnenkort de volgende zin gebruiken, in ieder geval als ze durft:'Ik word daar depressief van, kun je je voorstellen?'Zoals goede schrijvers dat doen, heeft ze onlangs wel eerst advies gevraagd aan het Meertens Instituut. Allerlei meelezers vonden dat je toch echt dat moest invoegen in die zin. … [Lees meer...] overKun je je voorstellen?
Tevreden altijd naar huis gaan
Wat we nog niet weten over het werkwoord (12)Door Marc van OostendorpHet leukst zijn natuurlijk de subtiele verschillen, zoals die tussen de volgende twee zinnen. Je verwisselt twee woorden van plaats en ineens staat er iets anders:Jan gaat altijd op zaterdag dansen.Jan gaat op zaterdag altijd dansen.In de eerste zin druk je uit dat als Jan gaat dansen, het altijd zaterdag is: … [Lees meer...] overTevreden altijd naar huis gaan
Jan was nauwelijks thuis toen Marie belde
Wat we nog niet weten over de werkwoordelijke groep (11)Door Marc van OostendorpEn daar zijn we weer! De succesvolle reeks blogposts wat we nog niet weten over het werkwoord werd vorig jaar in juni voorlopig afgesloten. Maar inmiddels zijn we alweer een ruim half jaar verder, en de hoeveelheid dingen die we nog niet weten is almaar toegenomen.In april verschijnt een … [Lees meer...] overJan was nauwelijks thuis toen Marie belde
Rodes Verb unn grienes Verb
Door Philipp KrämerRotes Partizip? (W. Hagens, PD)Ist Introspektion des Teufels, oder ist es die einzige Art, richtige Sprachwissenschaft zu machen? Diese Entscheidung möchten wir hier in unserem Blog auf keinen Fall treffen. Ab und zu entschließe ich mich aber dazu, mich selbst zu introspizieren. Und wie ich so in meinen Sprachfertigkeiten nachschaue, lässt sich der Dialekt … [Lees meer...] overRodes Verb unn grienes Verb
2-1
Door Nico van LieshoutDe laatste broer van mijn vader overleed. Toen was er niemand meer met mijn achternaam tegen wie ik oom of tante zeggen kan. Correctiewerk en lesvoorbereiding bleven liggen, ik zat om de tafel met de uitvaartondernemer en de pastor om de uitvaart en de begrafenis te regelen. De volgende dag ontving ik via de mail de eerste drukproef van de rouwcirculaire … [Lees meer...] over2-1
Me moeder en me pa in de 17e eeuw
Door Sylvia WijsmanHet meest irritante woord van het jaar 2015 is het woord me, volgens een onderzoek van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL). Het woord me kreeg 30% van de 25.000 stemmen. Het is niet het woord zelf dat mensen de kriebels bezorgt, maar het verkeerde gebruik ervan. Me is namelijk een persoonlijk voornaamwoord, maar het wordt soms als bezittelijk … [Lees meer...] overMe moeder en me pa in de 17e eeuw
We moeten ons best doen om tot allebei de culturen van C.P. Snow te behoren
Door Marc van OostendorpRoman JakobsonJohn R. ('Haj') Ross is misschien wel een van de origineelste taalkundigen die er zijn. Hij schreef in 1967 een proefschrift bij zijn beroemde voorganger Chomsky, maar ontwikkelde zich daarna in allerlei grillige eigen richtingen die al snel weinig meer met Chomsky te maken hadden. Een eigen school heeft hij geloof ik niet, maar wel wordt … [Lees meer...] overWe moeten ons best doen om tot allebei de culturen van C.P. Snow te behoren
Postscriptum: is de gebruiksgebaseerde taalkunde een kaas met (parasitaire) gaten?
Door Freek Van de VeldeRiny Huijbregts (RH) heeft een reactie geschreven op een eerdere post op Neder-L van mijn hand. Dat stuk bevat een (wellicht ironische) beschuldiging van blasfemie in de titel, en heeft als ondertitel ‘Een Naschrift’, zodat het lijkt alsof hiermee de discussie gesloten is. ‘Roma locuta, causa finita’. Ik wil toch graag nog op een paar punten reageren. Ik … [Lees meer...] overPostscriptum: is de gebruiksgebaseerde taalkunde een kaas met (parasitaire) gaten?