Tag: spelling
Nederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Alle eerstejaarsscholieren van het middelbaar onderwijs in Nederland en Vlaanderen hebben op 1 september 2014 een gratis taalboekje gekregen van de Nederlandse Taalunie: Nederlands voor Taalhelden. Volgens een bericht op de website vande Taalunie is het ‘niet bedoeld als leerboek, wel als naslagwerk. Het is getoetst aan het referentieniveau Nederlandse taal dat in Nederland voorgeschreven wordt voor de beoogde leeftijd en bij wat er in Vlaanderen in het secundair onderwijs aan taalkwesties moet worden behandeld. De terminologiekeuze is afgetoetst aan de Advieslijst Taalbeschouwelijke termen Nederlands.’ Verder lezen we dat het boekje dankzij de uitgevers Van Dale en Pelckmans gratis werd uitgedeeld aan 300.000 leerlingen ter gelegenheid van de start van het nieuwe schooljaar. Bovendien is het ook in de boekhandel verkrijgbaar voor 4,99 euro.
Lees verder >>
Een laatste restje ‘sch’
Sommige taalkundigen beweren wel dat ze zich niet met spelling bezighouden, maar een collega van me had de afgelopen week wel degelijk ruzie gehad met zijn vrouw over de juiste schrijfwijze van het woord ‘Chinezen’. Zij wilde het zo, maar hij beweerde bij hoog en laag dat het ‘Chinese’ moest zijn. Tot ze erachter kwamen dat zij het zelfstandig en hij het bijvoeglijk naamwoord bedoelde.
Hij kwam zijn echtelijke sores met me delen, en we praatten er nog even over door. Het geldt voor meer woordparen: je hebt ook Friese Friezen en Balinese Balinezen. Het is bovendien natuurlijk niet strikt genomen een spellingkwestie, of in ieder geval niet alléén maar, want sommige sprekers maken ook verschil in uitspraak tussen de [s] en de [z].
Ik dacht dat ik een leuke regel had gevonden, een lekker ingewikkelde, maar die ging niet op.
De vooravond van de ‘nieuwe’ spelling
door Miet Ooms
Gisteren las ik een berichtje uit het Leuvense studentenblad Veto, over het roemloze einde van de spelling-Geerts 20 jaar geleden, nog voor ze ooit in voege kwam. Het was een van die dagen uit mijn studentenperiode die ik nooit zal vergeten.
Lees verder >>
De wedergeboorte van de indifferentialis
Ten tijde van de Chomskyaanse hegemonie was het voor ‘andersdenkenden’ niet gemakkelijk een eigen persoonlijk geluid te laten doorklinken. Ook voor mij als structuralist. Bovendien was ik verbonden aan een Franstalige universiteit waar de middelen voor onderzoek van het Nederlands uiterst beperkt waren. Desondanks heb ik het door mij geïntroduceerde begrip indifferentialis verder kunnen onderzoeken en uitwerken. Ik heb voor mijn weinig orthodoxe visie inzake het (a)numerieke aspect van het substantief uiteindelijk niet alleen (zoals Neijt beweert) bijval gevonden bij Balk-Smit Duyzentkunst, maar o.a. ook bij Booij, Schermer-Vermeer, Hoekstra, (zie W.H.M. Mattens, “De jongste spellingswijzigingen”. Cahiers van het Meertens Instituut, 1998, 111.)
Ritme en meervoudigheid
Met het taalsysteem heb je een representatie van de wereld tot je beschikking. Die kun je beschrijven, je kunt erover nadenken, je kunt toekomstige of onmogelijke werelden verzinnen en je kunt de betekenis van je gedachten doorgeven aan anderen. Dat is waarom taalonderzoek zo fascinerend is.
Lees verder >>
Ook uitkomsten van onderzoek moeten linguïstisch en methodologisch verantwoord worden.
Vorm en wereldkennis verklaren samen de interpretatie van samenstellingen
Lees verder >>
De spelling is vrij
De laatste weken is er, onder andere op Neder-L, weer een discussie opgelaaid over de precieze manier waarop de tussen-n moet worden geregeld. Volgens sommigen is er een rigoureuzere maatregel nodig: de spelling moet worden vrijgelaten. Dat vindt bijvoorbeeld Wil Bijlsma, taalkundige, oud-docent Taalbeheersing aan de Sociale Akademies in Amsterdam, oud-docent Nederlands aan een Pedagogische Akademie, en oud-schrijver van de taalrubriek in De Groene. De bijdrage is geschreven in ‘zyn ygen spelling’.
Geenvoud en gemeenvoud
Toen ik kennismaakte met de indifferentialis van Mattens, opende mij dat de ogen voor het feit dat er méér onder de zon is dan het begrippenpaar enkelvoud en meervoud waarin vorm en inhoud zo innig samengingen. Ik kwam hem helaas pas in 2000 op het spoor, ná het gekrakeel over de “tussen-n” in 1995, want toen ging ik nog – en velen met mij – van die simpele dichotomie uit. Indertijd stoelde ik mijn pleidooi (in Tekstblad 1996 en 1997, later gepubliceerd in “De nieuwe kleren van de spelling – de tussen-n is een verzinsel!”, eigen beheer, Amsterdam, 1998) om de taalgebruikers vrij te laten of ze “pereboom” of “bessensap” zouden schrijven, nog steeds op de notie van het enkelvoud “één peer is genoeg” en het meervoud “vele bessen voor je wat te drinken hebt”, als vrijgevochten variant op hoe we het tussen 1953 en 1995 hadden geleerd.
Het roemloze einde van de tussenklank en van het ritmisch element!
Taalkundig geroezemoes rondom het Groot Dictee van 2013
De mooie bijvangst van Het Groot Dictee 2013 is dat dit dictee leidde tot maar liefst vier taalkundige discussies. Het gaat om hardnekkige kwesties, vragen die nog niet bevredigend beantwoord zijn, hoezeer taalkundigen ook hun best doen: (1) “dan of als?”, (2) “spelling is wel/niet taal”, (3) “weg met de standaardspelling”, en (4) “hoe lossen we kippenhok – kippeëi en bessenwijn – bessestruik op?”
Ten eerste de discussie over dan en als: Kees van Kooten laat zien dat dan helpt om dubbelzinnigheden te voorkomen, terwijl Helen de Hoop laat zien dat daarmee niet alle dubbelzinnigheden de wereld uit zijn. Tja – taal blijft dubbelzinnig. Als schrijver moet je je daar bewust van zijn, en je kunt die dubbelzinnigheid zelfs uitbuiten, denk aan wiewauwen in Het Groot Dictee dat naast ‘krioelen’ ook ‘raaskallen’ betekent.
Sanksies
Op het overtreden van de regels voor de taal staan geen sanksies. Dat sgrijft prof dr Marc van Oostendorp in Trouw.
Dat is een sympathiek standpunt, maar is het waar? Ik kijk naar de taaltoets voor het examen NT2, Nederlands als 2de taal voor nieuwkomers. De toets heeft 20 keuze-vragen. Hier zijn er 12.
1 Waarom ga je zo laat naar huis / naar thuis?
2 Ze weet zeker / is zeker dat ze niet geslaagd is.
3 Aan die docent kun je alles vertellen, hij is betrouwbaar / vertrouwbaar.
4 Harry Potter woont in / op de Ligusterlaan.
Lees verder >>
Toch nog een keer die vermaledijde spelling
De knoedel van de taal
“De knoedel van de taal” is een hele mooie (nieuwe) uitdrukking van Marc van Oostendorp. En ja, wat mij betreft zit het schrift in die knoedel, gelukkig maar want anders had ik geen werk, ik ben dan ook geen taalgeleerde maar een zelfstandige tekstschrijver, redacteur, vertaler en wat dies meer zij. Het komt bij mij altijd in letters terecht en toen ik begon was ik een echte frik, ik merkte elk lettertje op dat (in 1986, volgens het oude Groene Boekje) niet goed op zijn plaats stond, en ik vond het belangrijk om ze goed te zetten. Maar wel in het voorbijgaan, want de inhoud kwam voor mij ook toen al altijd op de eerste plaats en dat is nog steeds zo.
In de loop der tijd – spelling is sowieso een hobby van ouder wordende mannen – ben ik me steeds meer gaan afvragen hoe zinnig het dichttimmeren van het schrift in spellingregels eigenlijk is. Ik sloeg gade met hoe veel ijver (en geheimhouding) er bij de Taalunie werd toegewerkt naar dat ene volledig kloppende systeem, het ultieme antwoord op de vraag van de mensen “hoe schrijf ik dat?”.
Lees verder >>
Spelling is wel degelijk taal
Tot de rituelen van de decembermaand hoort dat er een taalkundige opstaat die erop wijst dat ‘spelling geen taal is’; en dat je van taalkundigen dus echt niet hoeft te verwachten dat ze weinig fouten maken bij het groot dictee.
Gisteren was het aan de beurt aan Felix van de Laar. In een mooi stukje in NRC Handelsblad van gisterenavond roept hij op om ‘met de taal te doen waar die voor bedoeld is: (…) er in vrijheid mee spelen, erom lachen en erin dichten en zingen’. Daar kan een mens het alleen maar mee eens zijn. Maar een paar zinnen eerder verkondigt hij nog dat ‘de hele gedachtengang dat spelling taal zou zijn en dat je eenvoudig zou kunnen toetsen of iemand het Nederlands goed beheerst, berust op het misverstand dat taal – anders dan techniek, muziek, kleding – in principe onveranderlijk is en dat in grote lijnen ook moet zijn.’
Daar wringt iets.
Lees verder >>
Het gezeur van de groene golfjes
De spelling van het Sittards: nu binnen handbereik
Hoe de taal dicht gaat slibben
Het belangrijkste taalnieuws van het jaar staat deze week ergens achteraf in een donker hoekje van Onze Taal, alsof het er helemaal niet toe doet. In een artikel dat verder gaat over het curieuze verschijnsel dat tekstschrijvers soms expres woorden afwijkend spellen op webpagina’s om hoger in de ranking van Google te komen – ze schrijven bed and breakfast mogelijkheden, omdat niemand ooit zoekt op breakfastmogelijkheden –, schrijft Marieke Kolkman ineens:
Twee jaar geleden vulde Google zijn zoekmachine aan met een rangschikkingsfactor die de kwaliteit van een webpagina meeweegt, door te kijken naar correcte spelling, grammatica en stijl.
Lees verder >>
Een nieuwe spelling voor ‘droog’, ‘eeuw’ en ‘televisie’?
Lees verder >>
Rijks museum
In haar column van maandag 8 april (Volkskrant) uit Aaf Brandt Corstius haar ongenoegen over de spatie tussen Rijks en museum zoals die te zien is in ’t nieuwe logo van ’t museum. Ze is niet de eerste. Zelden heeft een lege ruimte zoveel beroering veroorzaakt, in kleine kring welteverstaan. Aaf stoort zich vooral aan de argumenten van ontwerpster Irma Boom. Twee ervan gaan over ontwerpaspecten, maar ’t tweede argument raakt de taalkunde en dus mij. Ik citeer Aaf: “Voor haar ‘gevoel’ zijn het twee woorden, vanwege de koosnaam Rijks.” Haar is dus Irma Boom.
Lees verder >>
Kommarust, komma, en rust
Door Marc van Oostendorp
Milfje Meulskens vertegenwoordigt de jeugd in de Nederlandse taalblogrepubliek. Zij is een creatie van twee jonge aanstormende taalkundigen en schrijft op haar blog over taal en af en toe over seks.
Zo ging het deze week over de komma. Milfje haalde een interessante kwestie aan: het verschil tussen de volgende twee zinnen.
Hier sta ik op de foto met mijn vrienden, Piet, en Jan.
Hier sta ik op de foto met mijn vrienden, Piet en Jan.
Tegen spellingvereenvoudiging!
Het lijkt een sympathiek betoog, dat Erno Mijland houdt op de website Onderwijs van morgen: de spelling moet nu eens radicaal vereenvoudigd worden. Mijland heeft daar duidelijk geen persoonlijk belang bij — hij werkt als eindredacteur dus hij heeft er baat bij als hij hoge tarieven kan rekenen voor de vele typefouten die hij moet verbeteren.
Hij ziet vooral een maatschappelijk belang: er wordt te veel onderwijstijd verspild aan het leren van onzinnige spellingregels. Bovendien wordt de schriftelijke communicatie door (onder andere) het internet gedemocratiseerd en, zoals Mijland schrijft, ‘een expert in houtbewerking, fietsreparatie of metselwerk is niet per definitie een spellingheld.’
Ik ben het met allebei de argumenten eens. Maar ik deel de conclusie niet.
Vos en Haas en de toekomst van de taal
De toekomst van de geschreven taal moeten we natuurlijk zoeken in het kinderboek. De kinderboekenserie Vos en Haas van de Vlaamse schrijfster Sylvia Vanden Heede en de Nederladse illustrator Thé Tjong-Khim gaat eigenlijk over taal. De boekjes schijnen in eerste instantie vooral bedoeld te zijn om kinderen zelf te leren lezen, maar ook populair te zijn voor kinderen die dat allang onder de knie hebben. Er worden spelletje in gespeeld met de spelling en met woordbetekenis.
En er wordt ook iets gedaan met de typografie waar ik nog wel een toekomst voor zie buiten het kinderboek.
Ze hebben me gedumt
Er stond onlangs weer een interessante melding op Meldpunt Taal (10 oktober 2012, 10:29):
‘Zij heeft mij gedumt’ als ondertiteling bij gesproken “She dumped me”. Interessant, daar men dit meestal wel als zodanig hoort, maar in de context interpreteert als behorend tot dumpen en dan gedumpt schrijft.
Het is niet moeilijk om andere voorbeelden van gedumt te vinden, of van gedumd, al komt die laatste vorm veel minder voor (85.500 tegenover 10.900 keer op Google). Het is mogelijk voor de twee belangrijkste betekenissen (het uitmaken met een geliefde, het lozen van afval):
Lees verder >>
Recente reacties