Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (59)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpOp het Canarisch eiland La Gomera kunnen ze hun zinnen fluiten: ze hebben een manier gevonden om klinkers en medeklinkers om te zetten in fluitbare signalen, zodat herders bijvoorbeeld over grote afstand kunnen … [Lees meer...] overHé natuur!
sonnet
Klinkletters kijken in de 18e eeuw
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (58)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIn een bekend artikel heeft Gert de Jager er ooit op gewezen dat het sonnet bij uitstek een visueel genre is. Vooral dichters die naar hun werk in geschreven vorm kijken (en niet vooral luisteren naar hun gedichten) … [Lees meer...] overKlinkletters kijken in de 18e eeuw
Van mijn balijnenrok de haak
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (57)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIn de achttiende eeuw komt een nieuwe sonnettenmode over Europa. Het genre is dan inmiddels natuurlijk al eeuwenoud en ook in de Nederlanden al zo'n 150 jaar bekend (ter vergelijking: gisteren was het 150 jaar geleden … [Lees meer...] overVan mijn balijnenrok de haak
IJdelhooft en Harry Muesli
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (56)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet is hoogst vermoeiend dat culturen de hele tijd veranderen. Er zijn mensen die denken dat P.C. Hooft en Joost van den Vondel onleesbaar zijn geworden doordat 'ze' – de regering, de elite, de politiek-correcten – de … [Lees meer...] overIJdelhooft en Harry Muesli
P.C. Hooft was kaal!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (55)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpStel je bent Anna Roemer Visscher, en stel je hebt voor je goede vriend P.C. Hooft een pruik gemaakt. En hij bedankt je dan met een sonnet dat zo begint:D' aelouwde dichters kloeck in wijsheit nae te spoorenBeschrijven … [Lees meer...] overP.C. Hooft was kaal!
Visseres? Visster? Visserin!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (54)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet Nederlands heeft allerlei manieren om een vrouwelijke beroepsaanduiding te vormen. In een recent artikel in Nederlandse Taalkunde (ik kom er binnenkort nog eens op terug) somt de Amsterdamse morfoloog Jan Don … [Lees meer...] overVisseres? Visster? Visserin!
Waarom P.C. Hooft niet bij de AKO ligt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (53)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpEen ingewikkelde syntaxis geldt niet als aanbeveling voor een schrijver. Van moderne Nederlandse auteurs als Maartje Wortel worden de korte zinnen geprezen (bijvoorbeeld ). Iedere bijzin doet de wenkbrauwen fronsen, zo … [Lees meer...] overWaarom P.C. Hooft niet bij de AKO ligt
Van oude mensen, de dingen die overlijden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (52)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe dichtkunst is in Nederland altijd een gezelschapsspel geweest. Er zijn maar weinig dichters aan hun kunst ten onder gegaan, in onze streken schrijf je gedichten om gezellig bij De Wereld Draait Door voor te lezen, of … [Lees meer...] overVan oude mensen, de dingen die overlijden
Kuin
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (51)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpKunnen jullie even kuin gaan zitten? Nee, hè, dat kunnen jullie niet. Je weet niet eens hoe het precies moet, terwijl het woord nog wel een prominente rol speelt in een bekend sonnet van P.C. Hooft:Aen joffre Anne … [Lees meer...] overKuin
Tot haer de vlam verslin’
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (50)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpLaten we er geen doekjes om winden: sommige spraakklanken tellen nu eenmaal zwaarder dan andere. Een toonloze e, de sjwa, is een de sukkel onder de klinkers: zodra hij naast een krachtiger broeder komt te … [Lees meer...] overTot haer de vlam verslin’
Erfgoedsonnet
Door Joke van Leeuwen, Dichter der Nederlanden 2015voor Hilde en JetHet Nederlands zit ons als onze kleren,je wordt er woord voor woord mee aangekleed.Omdat wie veel verwaarloost veel vergeetis erfgoed goed om in te investeren.Op de begroting is dat geld een scheetdus laat wie ver weg Nederlands studerenniet zitten straks met de gebakken perennog voor ze weten dat zoiets … [Lees meer...] overErfgoedsonnet
Die ghij niet recht besteden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (49)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet moet af en toe best fijn zijn geweest om P.C. Hooft te zijn. In ieder geval als je aan je schrijftafel zat en daar van het Nederlands een moderne taal aan het maken was, waarin je grote kunst kon maken.Je voelt het … [Lees meer...] overDie ghij niet recht besteden
Uw gouden grif
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (48) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoe het Nederlands langer dan zo'n honderd jaar geleden geklonken heeft, kunnen we alleen maar construeren. Bij gebrek aan geluidsopnamen moeten we het doen met de schaarse keren dat … [Lees meer...] overUw gouden grif
Meer dan ghij sijt gewoon
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (47)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpMetriek betekent, zou je zeggen, regelmaat. In een metrisch gedicht wisselen beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen elkaar regelmatig af. Fans van dit weblog – ze bestaan! althans, ze zullen ooit bestaan (over … [Lees meer...] overMeer dan ghij sijt gewoon
Steeden vollickrijck
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (46)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van Oostendorp(Geen kalasjnikovs zullen ons verhinderen het allerkleinste te blijven horen.)Wanneer klinkt er precies een klinker? Gelukkig voor de dichters is dat niet altijd even duidelijk: op het moment dat de vaste regel wordt … [Lees meer...] overSteeden vollickrijck
Gesmoort in hooploos leidt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (45) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp In zijn boek De vergeten wetenschappen beschrijft Rens Bod hoe de geschiedenis van de muziek en de musicologie een voortdurend heen en weer is van theorie en praktijk. Er worden fraaie wiskundige modellen … [Lees meer...] overGesmoort in hooploos leidt
Onseker hoop
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (44)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDat de metriek van P.C. Hooft bijna perfect was, durfde ik vorige week op deze plaats te beweren. Binnen enkele decennia had de regelmatig afwisselende versregel de Nederlandse poëzie veroverd, en P.C. Hooft was er al … [Lees meer...] overOnseker hoop
De woordtjes alle drie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (43)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWat is precies de omvang van een woord? Als je het Woordenboek der Nederlandsche Taal mag geloven, kan het alles zijn: van 'belangrijke mededeeling' tot 'kleinste isoleerbare geheel van spraakgeluiden (kleinste … [Lees meer...] overDe woordtjes alle drie
Verlooren en wedergevonden vriendschap
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (42)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpEr is een tijd geweest dat woorden zowel mannelijk als vrouwelijk konden zijn in het Nederlands. In sommige Nederlandse dialecten duurt die situatie nog steeds voort, maar uit de standaardtaal is ze helaas verdwenen.We … [Lees meer...] overVerlooren en wedergevonden vriendschap
Een soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (41)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBinnen enkele decennia werd het sonnet in de Lage Landen van een uiting van hoogstaande kunstzinnigheid tot een gebruiksvoorwerp, iets waarmee je een enigszins grappig briefje vorm kon geven, zoals Tesselschade Roemers … [Lees meer...] overEen soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
Een blij hoop hemelhertie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (40)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpAls deze geschiedenis van het Nederlandse sonnet ooit klaar is, moet deze kroniekenschrijver een nieuw onderwerp kiezen. Soms droomt hij weg boven zijn veertien regels en denkt aan die dagen, wanneer hij eindelijk een … [Lees meer...] overEen blij hoop hemelhertie
Myn zielzon was vervaaren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (39) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wonderlijker, veel wonderlijker dan dat er woorden bij komen in een taal is het dat er af en toe ook woorden verdwijnen. Goed, dat het woord telex aan zijn aftocht begonnen is, valt te begrijpen omdat de … [Lees meer...] overMyn zielzon was vervaaren
Geniet den orber van dat Hooft
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (38)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpCasper van BaerleWikipedia kan de tragedies van het bestaan soms onderkoeld samenvatten. Als Casper van Baerle een Amerikaan was geweest, was er een film over zijn laatste levensjaren gemaakt met veel dramatische en … [Lees meer...] overGeniet den orber van dat Hooft
Helterij
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (37)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van het geschreven Nederlands is een geschiedenis van d's en t's: wanneer schrijf je nu het ene en wanneer het andere? In de zeventiende eeuw was de regel eenvoudig: je schreef wat je goeddunkte, en … [Lees meer...] overHelterij
Vvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (36)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIs iemand die zich Rein van Sinne noemt een man of een vrouw? Rein is natuurlijk een mannennaam, maar het ligt misschien meer voor de hand dat een zeventiende-eeuwse vrouw zich zo noemt en een gedicht schrijft namens … [Lees meer...] overVvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren