Tag: schoolvak

Oprichting Nijmeegs Netwerk Neerlandistiek (NNN)

Posted on by

Door Nicoline van der Sijs

De afdeling Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit Nijmegen vindt het belangrijk dat de banden tussen docenten Nederlands in het academisch en middelbaar onderwijs worden aangehaald. We zijn van mening dat beide partijen veel van elkaar kunnen leren en veel gemeenschappelijke belangen hebben. Daarom willen we een Nijmeegs Netwerk Neerlandistiek (NNN) oprichten, waarvan alle leraren Nederlands lid kunnen worden. In de praktijk zullen de meeste leraren woonachtig zijn in het achterland van de Nijmeegse universiteit: Gelderland en de aangrenzende provincies.

Het doel van het Nijmeegs Netwerk Neerlandistiek is om te komen tot dialoog en kennisuitwisseling tussen neerlandici in het middelbaar en academisch onderwijs en om samenwerkingsverbanden te smeden, zodat we gezamenlijk het vak Nederlands in zowel het middelbaar als het wetenschappelijk onderwijs kunnen verdiepen en verrijken. Dat klinkt misschien abstract maar we willen het heel praktisch aanpakken. We denken onder andere aan de volgende activiteiten: Lees verder >>

Expeditie Nederlands

Posted on by

Door Arnoud Kuijpers

‘Wat zouden jullie in de huidige onderwijspraktijk willen veranderen?’ Dat was de vraag die mijn collega Rutger Cornelissen en ik te horen kregen toen we eind juni 2015 met de directie van onze scholengemeenschap Quadraam rond de tafel zaten. Sinds ik op het Candea College in Duiven als docent Nederlands werk, zijn Rutger en ik altijd bezig geweest met het ontwikkelen en verbeteren van ons vak. We hebben onze eigen visie op het onderwijs en zijn er allebei van overtuigd dat Nederlands beter en leuker kan. Ons antwoord op bovenstaande vraag was dan ook: “Geef ons de ruimte om het vak Nederlands in één jaarlaag volledig in te richten zoals wij dat willen.” En zo geschiedde, dit schooljaar zijn we met havo 3 begonnen met ‘Expeditie Nederlands’.

Maar zo makkelijk als ik het beschrijf, was de totstandkoming van dit project natuurlijk niet. Want waar beginnen we? Wat willen we? Hoe brengen we onze visie in de praktijk? Samen met verschillende Quadraamcollega’s besloten we als eerste te bepalen wat nu écht belangrijk is voor havo 3-leerlingen die Nederlands krijgen. Het was verbazingwekkend hoe snel we het eens waren wat de theoretische basis van Expeditie Nederlands zou moeten worden. We behandelen dit jaar dus minder stof, maar wat we doen, moeten leerlingen beter doen dan voorheen. Kortom: we kiezen voor kwaliteit, in plaats van kwantiteit. Ons eerste speerpunt stond, maar hoe verder? Lees verder >>

Literatuur: verplicht vak of keuzevak?

Posted on by

Door Michelle van Dijk

ClN6W83WEAApoaTVandaag (18 juni) was er een bijzondere bijeenkomst van docenten Nederlands: Nederlands Nu. Het was bijzonder omdat dit de eerste bijeenkomst was die georganiseerd werd voor en door docenten die elkaar alleen kennen van de Facebook-groep ‘Leraar Nederlands’. De uitwisseling van lesideeën en meningen over het schoolvak Nederlands was online al eerder goed op gang gekomen, nu was er een aangenaam vervolg in real life.

Ik mocht het onderwerp ‘Literatuur: verplicht vak of keuzevak?’ inleiden. Nu was het doel van deze dag en van elke workshopronde niet om flink te debatteren en te roeptoeteren. De organisatie wilde vooral uitwisseling vanuit de vraag: wat zien wij als opdracht van de docent Nederlands? Met die insteek hield ik de inleiding over literatuur (hieronder), waarna de groep van ca. 32 docenten in deze ronde hierover in socratisch gesprek ging. Kort samengevat is het socratisch gesprek er vooral op gericht vragen en antwoorden uit te lokken, in plaats van tegenstellingen en argumenten zoals je die in een debat vooral hoort. Ik heb ook geprobeerd daarvan een korte weergave te noteren.

Literatuur: waarom eigenlijk?

Jullie kennen dit allemaal: je zit midden in een geweldige les poëzieanalyse, de leerlingen zijn driftig aan het werk in groepjes en zoeken op wie Lesbia was en wat een meepse barg is, en één leerling vraagt als je even stilstaat bij het groepje: ‘Mevrouw, waarom doen we dit eigenlijk? Ik vind het wel leuk, hoor, maar ik vraag het me gewoon af.’ Lees verder >>

De nieuwe drive voor leraren Nederlands

Posted on by

De gemeenschap rond de Facebookgroep Leraar Nederlands maakte vorig jaar een ‘Google Drive’ aan waarop leraren lesmateriaal met elkaar konden delen. Die groep dreigde bijna aan zijn eigen succes ten onder te gaan: het bleek te makkelijk te gebeuren dat een leraar per ongeluk materiaal verwijderde. Er is nu een nieuwe plaats gevonden voor de ‘drive’ die beter te beheren is: http://drive.hetschoolvaknederlands.nl/.

Lees verder >>

Ik denk dus ik denk

Posted on by
Door Peter-Arno Coppen

Ik heb een diep respect voor filosofen. Ik vind dat filosofie een belangrijk en respectabel vak zou kunnen (zou moeten) zijn in het voortgezet onderwijs. In zekere zin ben ik het dan ook wel een beetje eens met het pleidooi van Martin Slagter de afgelopen week in Trouw, en deze week nog in een polemiek met Christine Brackmann in Neder-L, dat filosofen zich zouden moeten ontfermen over het onderwijs in het denken van de leerlingen. Maar ik vrees dat er een zekere mate van begripsverwarring aan het ontstaan is waardoor het lijkt alsof er een fundamentele discussie gevoerd wordt.

Lees verder >>

Taalvaardigheid en denkvaardigheid: vorm en inhoud

Posted on by
Door Martin Slagter

Afgemeten aan de toonhoogte van de reactie van bestuurslid Levende Talen Christine Brackmann op mijn artikel in Trouw van 10-2 jl., heb ik blijkbaar een gevoelige snaar geraakt met mijn stelling dat neerlandici ‘denkvaardigheidsonderwijs’ over moeten laten aan filosofen. Het grootste deel van haar stuk besteedt Brackmann aan de ‘drogredenen’ waar mijn artikel ‘bol’ van zou staan. Zo schrijf ik dat het ‘Manifest Nederlands als schoolvak’ het vak Nederlands leuker en moderner wil maken. ‘Drogreden 1’ stelt Brackmann gevat vast, want de woorden ‘leuk’ en ‘modern’ komen niet voor in het manifest. Dat klopt. Maar wel de volgende omschrijvingen en doelstellingen: ‘minder saai’, ‘aantrekkelijker’, ‘eigentijds’, ‘meer plezier’ en ‘al 25 jaar niet veranderd’. Je kunt erover twisten of ‘leuk en modern’ en adequate samenvatting is van die omschrijvingen en doelstellingen (mij lijkt van wel), maar als je dit een drogreden noemt, heb je toch niet helemaal begrepen wat dat is. 

Je zou kunnen zeggen dat het hele stuk van Christine Brackmann een illustratie is van mijn punt dat neerlandici voor logica en argumenteren te rade moeten gaan bij filosofen. Zo schrijft Brackmann: “Slagter zet neerlandici weg als onbekwame lieden. Een retorische truc, hier ook te kwalificeren als drogreden 3.” Als ik iets níet beweer, dan is het wel dat neerlandici ‘onbekwame lieden’ zijn. Dat vind ik ook helemaal niet. Sterker: ik ben zelf neerlandicus. In vind alleen dat neerlandici zich bij hun vakgebied moeten houden: taalvaardigheidsonderwijs.

Lees verder >>

Pleidooi tegen denkvaardigheid staat bol van de drogredenen

Posted on by
Door Christine Brackmann
Bestuurslid sectie Nederlands Vereniging Levende Talen
Docente Nederlands aan het Christiaan Huygenscollege te Eindhoven

De schrijvers van het ‘Manifest Nederlands op school’ zouden het vak Nederlands ‘leuker’ en ‘moderner’ willen maken. Martin Slagter, neerlandicus en filosoof, wordt er maar moe van. En leraren Nederlands moeten zich volgens hem niet bekommeren om denkvaardigheden. Zijn artikel ‘Leraar Nederlands, hou je bij je vakgebied’ in Trouw van 10 februari staat echter bol van de drogredenen.

Slagter verwijt de manifestschrijvers dat hun belangrijkste drijfveer lijkt te zijn dat ze het vak Nederlands leuker en moderner willen maken. “Wat hebben onderwijsvernieuwers toch met ‘leuk’?” verzucht hij naar aanleiding van de stellingen in het manifest. Ik heb het manifest doorzocht, maar de woorden ‘leuk’ en ‘modern’ komen er niet in voor. Slagter vertekent hier het standpunt van de opstellers. Drogreden 1. 

Lees verder >>

Leesplezier is geen doel

Posted on by


Er waart weer eens een spook rond, maar nu beperkt het spook zich tot de kolommen van de vaderlandse kranten. Dat spook heet het schoolvak Nederlands. Het optreden van het spook lijkt onder strakke regie plaats te vinden. Minister Schippers zou er een complot in zien.

Het begon ermee dat een aantal hooggeleerde neerlandici in de krant liet weten dat het schoolvak Nederlands het saaiste vak van alle schoolvakken was. Bewijzen ontbraken, maar de nood was hoog en de redding was in de woorden van de hooggeleerden nabij. Die nood leek zich overigens vooral te manifesteren aan de universiteit, waar de belangstelling voor de studie Nederlands nieuwe dieptepunten bereikte. De redding zou van middelbare scholen moeten komen. Het vak Nederlands, zoals het op de middelbare scholen werd gegeven, zou zo geestdriftig en vernieuwend moeten zijn dat de leerlingen zich en masse bij de opleidingen Nederlands gingen melden.

Een nieuw examen Nederlands

Posted on by
Door Bas Jongenelen
Het schoolvak Nederlands staat de afgelopen tijd nogal in de belangstelling. Sommigen willen de canon eruit, anderen willen hem er absoluut in houden, weer anderen pleiten voor Nederlands als keuzevak en weer sommigen zien Nederlands als pure ondersteuning voor overige vakken. Heel erg concreet wordt het echter nergens, vandaar dat ik hier en nu (en op persoonlijke titel) een opzet geef voor de invulling van het VWO-examen Nederlands.

Het huidige VWO-examen gaat over leesvaardigheid: de leerlingen moeten een tekst samenvatten, vragen over alineaverbanden beantwoorden en argumentatie benoemen. Ik vind dit zeer nuttige vaardigheden die op het VWO (Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs) thuishoren, maar ik vind ze niet genoeg voor het Centraal Examen (CE). Het VWO is de hoogste vorm van het voortgezet onderwijs (VO), het CE dient dus het hoogste te toetsen. De hoogste vorm van een taal is de literatuur en binnen de literatuur is poëzie de hoogste vorm van literair taalgebruik. Vandaar dat ik vind dat het CE van de hoogste vorm van het VO de hoogste vorm van taal moet toetsen: poëzie.
Lees verder >>

Manifest Nederlands op school
: Meer inhoud, meer plezier, beter resultaat

Posted on by

Dit manifest is opgesteld namens de twee meesterschapsteams Nederlands (letterkunde en taalkunde/taalbeheersing) die zijn ingesteld door acht Nederlandse universitaire faculteiten Letteren en Geesteswetenschappen.

Het schoolvak Nederlands is een belangrijk vak, dat gericht is op de ontwikkeling van taalvaardigheid en geletterdheid. Veel docenten Nederlands geven heel inspirerend en bevlogen les, maar toch is niemand echt helemaal tevreden over het vak. Veel leerlingen vinden Nederlands saai en docenten lijden vaak onder zware werkdruk. Meer algemeen is de kritiek: het programma heeft te weinig inhoud, is niet uitdagend genoeg, en het sluit onvoldoende aan bij de maatschappelijke eisen voor taalvaardigheid en geletterdheid. Dat moet en kan beter.

In 2015 heeft diverse malen intensief overleg plaatsgehad tussen docenten, wetenschappers, didactici, onderwijsonderzoekers en allerlei bij het schoolvak Nederlands betrokken instanties. Uit de discussies bleek een grote eenstemmigheid over de richting waarin het vak verder ontwikkeld en verrijkt dient te worden: het moet meer gaan om bewuste taalvaardigheid en bewuste literaire competentie, kortom bewuste geletterdheid.

Het doel van bewuste geletterdheid is vertaald in een aantal stellingen, die onder docenten op een breed draagvlak lijken te mogen rekenen. In november 2015 schaarde 75% van de neerlandici zich erachter bij een peiling op de conferentie Het Schoolvak Nederlands.

Dit vraagt om een fundamentele herziening van het curriculum Nederlands, een herziening die docenten ondersteunt in hun streven naar betere resultaten en aantrekkelijk en betekenisvol taal- en literatuuronderwijs. 

Lees verder >>

Reactie Levende Talen op Onderwijs 2032

Posted on by
Paula Bosch
Voorzitter van het Sectiebestuur Nederlands v
an de Vereniging van leraren in de Levende Talen
Het Sectiebestuur Nederlands van Levende Talen heeft eind oktober 2015 een reactie geschreven op het voorstel van het Platform Onderwijs 2032. De reactie op de plannen hebben we aangevuld met de visie van het sectiebestuur op het schoolvak Nederlands.

Reactie op het voorstel Onderwijs 2032

Met waardering hebben wij, de leden van het sectiebestuur Nederlands, het voorstel van het Platform Onderwijs 2032 gelezen. Veel van de naar voren gebrachte punten komen overeen met onze visie, die we hieronder in hoofdlijnen uiteengezet hebben.
Punten die wij evenals het Platform van groot belang vinden voor de vormgeving van het onderwijs van de toekomst zijn onder meer:
·        de taalvaardigheid blijft onbetwist van groot belang voor alle leerlingen;
·        er is sprake van een overweldigend informatieaanbod en tegelijkertijd steeds minder traditioneel houvast;
·        de taak van het onderwijs is een bijdrage leveren aan de persoonlijke ontwikkeling van leerlingen en hen voorbereiden op hun deelname aan de maatschappij.
In de analyse van het Platform missen wij de volgende zaken:
·     
Lees verder >>

Docentendag Nederlands: Nu Neerlandistiek! 19 januari 2016, Nijmegen

Posted on by
Deze docentendag Nederlands wordt verzorgd door de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur, de Radboud Docenten Academie en PUC Humanities.
Wat is een docentendag?

Op een docentendag ontmoet u andere docenten uit uw vakgebied: nieuwe gezichten én oude bekenden. U deelt ervaringen, hoort de actuele ontwikkelingen en raakt geïnspireerd door diverse lezingen, workshops en/of trainingen van verschillende sprekers. Ook krijgt u handgrepen aangereikt over hoe en wat u aan kennis opdoet op deze dag u in uw dagelijkse lespraktijk kunt verwerken.

Omschrijving docentendag Nederlands Tijdens deze docentendag nemen we u mee langs highlights uit de Neerlandistiek: wat is nieuw, wat is er veranderd, waar zitten de ontwikkelingen? Van recenseren, via de ANS naar de kracht van het beeld, over taalverwerving, leeslijsten en chatgesprekken. Kortom, een breed scala aan onderwerpen voor iedereen die geïnteresseerd is in de Neerlandistiek!

Lees verder >>

Lerarendag Nederlands VU

Posted on by
Op vrijdag 6 november 2015 organiseert de opleiding opleiding Nederlands: Literatuur & Samenleving aan de Vrije Universiteit een lerarendag Nederlands. Op deze cursusdag geven docenten letterkunde een kijkje in hun onderzoekskeuken. Doel van deze studiedag is collega’s in het voortgezet onderwijs te laten zien hoe ze met dit heel diverse materiaal direct in de klas aan de slag kunnen.
Tijdens de cursusdag wordt onder meer recent empirisch onderzoek op het gebied van leesbevordering besproken, is er een demonstratiecollege ‘De buitenkant van boeken’ bij de Bijzondere Collecties van de UB en geeft Jacqueline Bel een voorproefje van haar binnenkort te verschijnen boek in de reeks Geschiedenis van de Nederlandse literatuur: Bloed en rozen 1900-1945.

Deelnemen?
In onze folder vindt u het volledige programma van de studiedag. Deelname (incl. lunch en koffie/thee) is kostenloos. Aanmelden kan t/m maandag 2 november door te mailen naar j.f.vander.meulen@vu.nl. 

Nederlands is saai!

Posted on by
Door Marc van Oostendorp


Voor de liefhebber van het onderwijs was het symposium dat Jaap van Marle, afgelopen vrijdag in Heerlen, organiseerde, een zware dag. Als thema had Van Marle het schoolvak Nederlands gekozen, en er was geloof ik niet één presentatie waarin het woordsaai geen prominente rol speelde.

Want dat blijkt het oordeel te zijn dat veel scholieren hebben: wanneer je schoolvakken ordent naar hoe leuk en interessant ze worden gevonden, eindigt Nederlands op de tiende plaats.

Het is een probleem met heel veel dimensies. De saaiheid wordt minstens voor een deel veroorzaakt door het feit dat scholieren (vwo’ers) het idee hebben dat ze in de brugklas een trucje leren (het trucje van de tekstverklaring: uitleggen in welk verband alinea 7-9 staan tot alinea 6) en dat trucje vervolgens zes jaar lang herhalen.

Lees verder >>

Vwo-eindexamen 2015: een samenraapsel is rommelig

Posted on by
Door Marc van Oostendorp


Misschien komt het doordat ik de afgelopen jaren gewend ben aan de gedachtekronkels van de examenmakers; maar ik vond het vwo-eindexamen van vanmiddag <hier> van dit jaar niet zo slecht en trouwens ook niet zo moeilijk – misschien zelfs iets té eenvoudig.

Ik hoop in ieder geval dat de eerstejaars van na de zomer wel iets meer kunnen behappen dan een blog van Govert Schilling over zijn tripje naar de Zuidpool

Maar enfin. De kwaliteit van de vragen lijkt me een stuk verbeterd in vergelijking met een paar jaar geleden. Zulke evidente voorbeelden van meerkeuzevragen waar alle antwoorden goed kunnen worden gerekend of juist fout, heb ik niet gevonden. Het lijkt mij dat je als intelligente vwo’er de toets niet alleen goed moet kunnen doen, maar dat je zelfs bij een voldoende hebt laten zien dat je de voorgeschotelde teksten begrepen hebt.

Al blijven er rare dingen.
Lees verder >>

Bewuste taalvaardigheid

Posted on by
Verslag van het Symposium Schoolvak Nederlands – taalkunde/taalbeheersing in Conferentieoord Soeterbeeck, Ravenstein, 15 en 16 januari 2015

Door Anneke Neijt

Hard werken was het tijdens dit symposium, want het schoolvak Nederlands is breed, kent veel verschillende visies en er is van alles mee aan de hand. Twintig universitaire medewerkers bespraken het doel, de inhoud, de toetsing, de schoolboeken, de samenhang en de status van Nederlands in het voortgezet onderwijs. Deze onderwerpen werden eveneens besproken met twintig docenten Nederlands, lerarenopleiders en vertegenwoordigers van Levende Talen en het SLO, om na te gaan wat volgens de kenners van de praktijk wenselijk is. Het volledige verslag is hier te vinden.

De belangrijkste uitkomst van dit symposium is de veranderde visie op de doelstelling van Nederlands in het voortgezet onderwijs, waarbij er een zwaardere rol is weggelegd voor kennis en inzicht in taal en taalgebruik dan op dit moment in het onderwijs aanwezig is: bewuste taalvaardigheid. 

Lees verder >>

Samenwerking Malmberg Nederlands en Het Schoolvak Nederlands

Posted on by

Al enige tijd werkt de schoolboekenuitgever Malmberg samen met een groep docenten Nederlands aan een nieuw concept voor het vak Nederlands voor havo/vwo bovenbouw. In dit initiatief Samenwerken aan Nederlands ontwikkelen de docenten materiaal (tekst/opdrachtcombinaties) dat ze met elkaar delen. Deze opdrachten worden verzameld op een gezamenlijke website.

De visie van deze docentontwikkelgroep sluit naar het oordeel van Malmberg uitstekend aan bij het initiatief van twee docenten – Arnoud Kuijpers (van het Candea College in Duiven ) en Rutger Cornelissen( Lyceum Elst) – die docenten oproepen om zelf ontwikkeld materiaal met elkaar te delen. Zij zijn in januari 2015 gestart met hun Google Drive Het Schoolvak Nederlands. Inmiddels is de groep docenten die bijdraagt gegroeid tot ruim 2000! Het principe van de gedeelde Drive – halen is brengen! – blijkt veel docenten aan te spreken. Op de Drive staan inmiddels hele series opdrachten en ongeveer 100 filmpjes. Een succes dat ook te danken is aan de Facebook-groep Leraar Nederlands.

Vanaf maart 2015 zullen Malmberg Samenwerken aan Nederlands en Het Schoolvak Nederlands elkaar gaan versterken:
Lees verder >>

Schoolvak Nederlands: geen trucjes, maar meesterschap

Posted on by
Door Marc van Oostendorp
Ravenstein, dat kleine stadje tussen Oss en Nijmegen, is een goede plaats voor een topoverleg. Wie er de trein uitstapt, ziet aan één kant slechts weilanden met neergestreken trekvogels en in de verte een klooster. In dat klooster kunnen mensen zich terugtrekken om problemen op te lossen, en ik geloof dat dit vorige week donderdag en vrijdag is gebeurd; of dat er in ieder geval belangrijke stappen voor zijn gezet.
Anneke Neijt, Peter-Arno Coppen en Theo Witte hadden er academische taalkundigen, taalbeheersers en leraren Nederlands uitgenodigd om te praten over het schoolvak Nederlands. Wie dat tien of twintig jaar geleden had gedaan, had daarbij meteen de bereden politie moeten inschakelen. Maar deze keer was er vooral eenstemmigheid. Er zijn een paar duidelijke knelpunten rond het schoolvak Nederlands – er bleken ook breed gedragen ideeën te bestaan over hoe we uit die crisis kunnen geraken.
Nederlands is een bijzonder schoolvak omdat het voor iedere scholier verplicht is.

Lees verder >>