Het leek me interessant onderzoek, waarover NOS Nieuws vorige week berichtte: de Europese Commissie zou aantoonbaar 'wollig en onbegrijpelijk' schrijven. Wolliger en onbegrijpelijker zelfs dan de andere onderzochte groepen, waaronder nationale regeringen. Alleen politicologen zouden het nog slechter doen. De NOS geeft zelf toe dat ze eigenlijk alleen de site Politico hebben … [Lees meer...] overHoe slecht communiceert de Europese Commissie?
politiek
Politici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Toevallig gekeken naar iets van de verhoren in de eerste week van de Parlementaire Enquête naar de Aardgaswinning in Groningen? (Toen de vondsten destijds werden gedaan lokaliseerde Den Haag deze niet in Groningen maar in “het Noorden des lands”.) Wat een contrast tussen George Verberg en Annemarie Jorritsma! Een van de verschillen betrof de taal. Bij mevrouw Jorritsma – … [Lees meer...] overPolitici die (eerlijk) zeggen dat ze iets zeggen
Fantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
Nog even een duikje nemen in de Handelingen van de Tweede Kamer, en wel die van zeer nabij, namelijk het huidige kalenderjaar? (Zie de vorige bijdrage over met droge ogen beweren.) Als we het woord fantastisch en fantastische opzoeken, komen we tot een kleine 100 stuks, zelfs al zitten we nog enkele weken vóor het zomerreces. Fantastisch wordt … [Lees meer...] overFantastisch: wat het is en wat het niet zo lang geleden was
De Nederlandse literatuur heeft wereldbestormers
In 1998 begon ik mijn studie aan de Universiteit Utrecht. Niet bij Nederlands, maar bij Duits. Ik kreeg daar les van de geëngageerde dichter en germanist Gregor Laschen – een 68-er die zijn wilde haren nooit was verloren. Hij schetste in zijn colleges een beeld van de Duitse literatuur als een traditie van wereldbestormers die ons steeds opnieuw kunnen inspireren tot … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur heeft wereldbestormers
Literatuur was ooit onmisbaar
Hoe verder je terug in de tijd gaat, hoe belangrijker literatuur wordt. In tijden van teruglopende studentenaantallen, sluitende boekhandels en hardnekkige ontlezing is het moeilijk voorstelbaar dat literatuur ooit met twee benen in de maatschappij stond, een spilfunctie vervulde, zelfs onmisbaar was. Dit inzicht kwam als een klap in het gezicht van een kersverse studente … [Lees meer...] overLiteratuur was ooit onmisbaar
Destilleren op IJsberg
Alle tijd was er afgelopen vrijdag (20 mei 2022) bij Nieuwspoort op de wekelijkse persconferentie. De dag tevoren was er in de Tweede Kamer een lang debat over het weggooien van sms’jes op een oude Nokia geweest, de Voorjaarsnota was vastgesteld, de oorlog in Oekraïne woedde onverminderd door. Inderdaad nieuws en dus gespreksonderwerpen te over. En nog maar een keer, wat mooi … [Lees meer...] overDestilleren op IJsberg
Zeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
Dezelfde woorden kunnen in dezelfde vaste volgorde voorkomen en toch inhoudelijk verschillen. Nemen we als voorbeeld de combinatie zeker weten, aanhalingen uit het kalenderjaar 2022 (ongecorrigeerde Handelingen): (Sophie Hermans, VVD) ik wil zeker weten dat het geld ook terechtkomt waar het terecht moet komen (Jan Paternotte, D66) zodat we ook zeker weten dat dat … [Lees meer...] overZeker weten: vernieuwend Nederlands op bijwoordelijk terrein
“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Op 4 juni 2020 schreef ik een tekstje over het amicale taalgebruik dat in de Tweede Kamer duidelijk wordt via de tussenwerpsels jongens! en joh! Wie de huidige Van Dale bekijkt, ziet dat een blogstukje ook twee jaar later nog heel wat meer informatie kan bieden dan het grote woordenboek. Op dezelfde vierde juni van 2020 was er een … [Lees meer...] over“Dikke mik kans” – zuidelijke taal die de Handelingen niet haalde?
Een lintje voor de RVD: rechtsom tutoyeren zoals niemand
Van de vrijdagse persconferenties na de ministerraad worden letterlijke weergaven gemaakt door de Rijksvoorlichtingsdienst. Mooie service!De dienst en ik hebben verschillende expertises. In vrijwel geen enkel opzicht durf ik het tegen de RVD op te nemen, behalve misschien op het uittikken van het Duits uit de mond van premier Rutte. Op de laatste persco van 22 april 2022 zei … [Lees meer...] overEen lintje voor de RVD: rechtsom tutoyeren zoals niemand
Kijken naar “de bak” en verder
Het woord bak heeft een groot aantal betekenissen. Van Dale deelt ze in drie hoofdvarianten in. Bak-II en Bak-III zijn de twee kleinste en die hebben achtereenvolgens te maken met het werkwoord bakken (inclusief ‘mop, grap’) en met de scheepvaart. Bak-I bevat daarentegen liefst 29 onderscheiden betekenissen en nuances, van een min of meer vierkant voorwerp … [Lees meer...] overKijken naar “de bak” en verder
Nogmaals vermogen
Vóor 2022 is de laatste actieve gebruiker van vermag Tamara van Ark (VVD), in elk geval als staatssecretaris en minister: Alles wat ik vermag in mijn bijdrage aan dit debat, draait om de veiligheid van de werknemers en natuurlijk ook de snelheid voor de sector en alle mensen die asbestdaken hebben, maar die prioriteit ligt bij mij. De heer Laçin verzocht … [Lees meer...] overNogmaals vermogen
Veranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Wie zoekt naar regime change in de Handelingen van de Tweede Kamer komt dat begrip voor het eerst tegen in het begin van het jaar 2002. Irak speelde en de Amerikaanse president Bush was toen bezig met de realisering van dat beleidsvoornemen, in Bagdad een revolutie bewerkstelligen. Klinkt anders, komt op hetzelfde neer. Als het voor het eerst in de … [Lees meer...] overVeranderen op diverse manieren, zoals in de taal van de Kamervoorzitster
Minister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
Een Kamerlid kan zeggen dat een wetsvoorstel wel te verdedigen is, maar dan ook alleen als tijdelijke maatregel in afwachting van betere tijden. Het voorbehoud dat via maar dan ook wordt uitgedrukt, vinden we meestal veel duidelijker onder woorden gebracht op de volgende manier waarbij herhaling het kenmerk is: Dat is natuurlijk gewoon volstrekt, maar dan ook … [Lees meer...] overMinister Hoekstra: volstrekt maar dan ook volstrekt modern in zijn taal
Een club op voeten
Terwijl je weet dat er in de wereld letterlijk brandender kwesties zijn, ben ik de afgelopen weken ook de soap rond de nieuwe partij VOLT en het royement van kamerlid Nilüfer Gündogan blijven volgen. Aanvankelijk met enige deernis, want VOLT behoort tot de partijen waarvan ik het, als ik al niet tussen twee totaal andere partijen zou zweven, helemaal niet 100% voor onmogelijk … [Lees meer...] overEen club op voeten
Vera Bergkamp in het omgangsdebat – taal waar u van schrikte
Zoveel weken geleden wilde ik graag naar het debat van de Tweede Kamer dat vandaag uiteindelijk werd gehouden. (Het is 09.03.2022 en ik heb het ongecorrigeerde plenaire verslag nog niet gezien.) Dat bezoek op de publieke tribune zou zeker op een teleurstelling uitgedraaid zijn, weet ik nu. Ik zou maar een partje hebben mogen volgen in de zaal en het lot zou dan vooral beslissen … [Lees meer...] overVera Bergkamp in het omgangsdebat – taal waar u van schrikte
Mark aan het woord, dan is het Engels nabij
Als Mark Rutte aan het woord is, is het Engels niet ver weg. Het ging er hier vaker over. Vooral op zijn wekelijkse bezoek bij de vrienden van de pers, vrijdagmiddags in Nieuwspoort, grossiert hij in de taal van over het water. Neem de laatste keer dat de premier er optrad, de elfde februari van dit jaar. Soms betreft het Engels in een Nederlandse jas (“die ene … [Lees meer...] overMark aan het woord, dan is het Engels nabij
Sommige gesprekken zijn te lastig voor de tv
Een van de mooiste en tegelijkertijd minst bekende deeldisciplines van de Neerlandistiek is de conversatie-analyse, het vak dat het wonder bestudeert van het alledaagse gesprek. Mensen praten niet alleen, ze praten ook voortdurend met elkaar. De menselijke communicatie is niet zo georganiseerd dat af en toe iemand iets zegt en dat alle anderen daar dan langdurig over nadenken, … [Lees meer...] overSommige gesprekken zijn te lastig voor de tv
Altijd aan de mond van de mode
Barricadepoëzie is gebouwd op een paar heel goede ideeën van de samenstellers, Johan Sonnenschein en Kornee van der Haven. Het eerste goede idee was om een bundel beschouwingen te maken over dichters die in de afgelopen anderhalve eeuw hun gedichten als barricaden gebruikten. Het tweede goede idee was om behalve de fine fleur van de Nederlandse literatuurbeschouwing – Jan Rock! … [Lees meer...] overAltijd aan de mond van de mode
Ik wil dat soort woorden gewoon niet horen
Rutte-IV en het debat over de regeringsverklaring, een kleine impressie Waarop had het betrekking, die uitroep van de voorzitter (Vera Bergkamp) dat ze bepaalde woorden niet meer wilde horen? Staan ze niet genotuleerd, was het buiten de microfoon gezegd? Het was aan het begin van de tweede dag, toen premier Rutte nog niet zo lang bezig was met zijn reactie en door Geert … [Lees meer...] overIk wil dat soort woorden gewoon niet horen
De Tweede Kamer in de tegenwoordige tijd: (geen) “ge-u” en “ge-jullie”
De voorzitter (Bergkamp) zei op 21 december 2021 in reactie op een interruptie van Maarten Hijink: “Graag spreken via de voorzitter, dus geen “ge-u” en “ge-jullie””. Hijink had zijn vragen aan Aukje de Vries juist beëindigd met: “Als u het hebt over het weghalen van zorg uit de ziekenhuizen, waar gaat u met die zieke mensen naartoe, mevrouw De Vries?” Dat was zeer duidelijk en … [Lees meer...] overDe Tweede Kamer in de tegenwoordige tijd: (geen) “ge-u” en “ge-jullie”
Zijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden
Toen in januari jongstleden het kabinet viel, bestond de indruk dat de methode-Rutte was uitgewerkt. Weliswaar won hij daarop verkiezingen, direct erna kwam hij, misschien wel meer dan ooit, in de problemen nadat de notitie ‘Positie Omtzigt, functie elders’ onder de arm van verkenner Kajsa Ollongren zichtbaar was. Rutte zei dat hij met de verkenners niet over het toenmalig … [Lees meer...] overZijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden
Taal in het regeerakkoord
Dat taal in Nederland de laatste jaren steeds meer een politiek onderwerp is geworden, blijkt onder andere uit het concept-coalitieakkoord dat gisteren werd gepresenteerd. Hoewel dit niet eens het allerdikste regeerakkoord aller tijden is, was er niet eerder zoveel aandacht voor taal als in 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'. Wat overigens nu ook weer niet … [Lees meer...] overTaal in het regeerakkoord
Leest spreekt – over politiek spelen
Het gebeurt niet elke dag dat letterkundige neerlandici een NWO-project toegekend krijgen. Eerder dit jaar voltrok dit halve mirakel zich, voor een project van Leidse en Amsterdamse collega’s dat zich afspeelt op het breukvlak van de literatuurwetenschap, politieke filosofie en mediastudies. Playing Politics: Media Platforms, Making Worlds is een ambitieus en … [Lees meer...] overLeest spreekt – over politiek spelen
Nou, nou, een zwart gat in het centrum van mijn wezen
Soms is het fijn om een boek te lezen van iemand die het allemaal nog zwarter inziet dan jij. Wat dat betreft is Dark Academia van de Australische hoogleraar 'organisation studies' Peter Fleming aanbevolen lectuur voor iedereen die denkt dat het met de universiteiten de verkeerde kant opgaat. Hij kondigt de totale ondergang van de academie aan. Er zijn al meer … [Lees meer...] overNou, nou, een zwart gat in het centrum van mijn wezen
Een geweldig politiek correct taalexperiment!
Gejammer over politieke correctheid dringt nu ook door tot de taalkundige literatuur, althans tot de 'grijze literatuur', de door professionele taalkundige geschreven maar niet officieel gepubliceerde teksten op internet. Op LingBuzz, de site waarop taalkundigen hun werk – meestal hun nieuwe onderzoek voordat het 'officieel' gepubliceerd werd – verscheen een eigenaardig stukje … [Lees meer...] overEen geweldig politiek correct taalexperiment!