Tag: onderwijs

Vragen zijn interessanter dan antwoorden

Posted on by

Door Thomas de Bruijn

Aan toekomstige leraren stel ik als begeleider altijd dezelfde vraag in het begin van hun stageperiode: wat is volgens jou een goede les? De antwoorden zijn zo uiteenlopend als de verschillende leraren in opleiding. Een paar voorbeelden: als (bijna) alle leerlingen meedoen, als de les leuk les is, als de leerdoelen behaald zijn, als er geen straf is uitgedeeld, als ik niet ben flauwgevallen van de zenuwen enz. Pas later, vaak pas na enkele jaren werkervaring, besef je dat een goede les een combinatie van heel veel factoren is. Toch springt er eentje voor mij uit, namelijk als leerlingen super geconcentreerd in hun werk opgaan. Dat betekent dat ze alle aandacht laten uitgaan naar die ene taak, zonder afleiding van groepsappjes, roepende klasgenoten of roddelende vrienden. Ze zitten in de ‘flow’. Maar hoe bereik je dat als leraar? 

Lees verder >>

Pilot ’taalvarianten van het Nederlands buiten Europa’ voor middelbare scholen in Nederland, Vlaanderen, Suriname en de Caraïben

Posted on by

In 2019 is door een internationaal ontwikkelteam een digitale lesbrief ontwikkeld voor docenten en scholieren van middelbare scholen in landen waar het Nederlands een officiële taal is. Als onderdeel van de algemene culturele bagage van Nederlandse, Vlaamse, Caribische en Surinaamse middelbare scholieren vinden wij het belangrijk om de leerlingen op een bescheiden en realistische manier wat mee te geven over het ontstaan en het bestaan van varianten van het Nederlands buiten Europa zoals het verwante Afrikaans, het Surinaams-Nederlands en het Nederlands in het Caribisch gebied. De lesbrief schenkt ook aandachtaan demaatschappelijke context van de taal van deze landen. De digitale lesbrief beslaat in totaal 5 lesuren.

Lees verder >>

Vlaams Talenplatform stelt ambitieus Talenplan voor

Posted on by

(Persbericht Vlaams Talenplatform)

In een ambitieus Talenplan schuift het Vlaams Talenplatform dertien maatregelen naar voren om het talenonderwijs in Vlaanderen te versterken en meer (excellente) studenten naar de talenopleidingen te leiden. Zo moet de positie van de vele taalleerkrachten versterkt worden met meer structurele navorming, een gegarandeerd aantal lesuren, en een kwaliteitsvol toetsbeleid. Om excellentie in taal te bevorderen moet ingezet worden op een volwaardig en hoogstaand talenparcours in het secundair onderwijs, zowel in ASO als in TSO, terwijl het talenonderwijs in de lagere school sterker kan worden door de aandacht voor lezen te vergroten en lessen Frans toe te vertrouwen aan leerkrachten die de taal goed beheersen. Ook voor het hoger onderwijs ziet het Vlaams Talenplatform mogelijkheden om het aantal taalleerkrachten weer op peil te krijgen zonder aan kwaliteit in te boeten. Tot slot moet ook een grootschalige campagne ervoor zorgen dat jongeren opnieuw warm lopen voor taal en taalopleidingen. 

Lees verder >>

Verhalen Vertellen als Nederlands Erfgoed

Posted on by
Directeur Leo Adriaanse van KIEN ondertekent het certificaat (foto: Theo Meder)

Door Theo Meder

Op zaterdag 25 januari 2020 is in de Gelderlandfabriek in Culemborg het “Verhalen Vertellen” bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland van KIEN (het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland). Het document werd getekend door initiator Raymond den Boestert (verteller, verteldocent en voorzitter van de Federatie Nederlandse Vertelorganisaties), Peter van Duijvenboden (teamleider van de Stichting Lezen), Theo Meder (verhaalonderzoeker Meertens Instituut en hoogleraar Nederlandse Volksverhalen en Vertelcultuur van de Rijksuniversiteit Groningen) en Leo Andriaanse (directeur van KIEN). De inventarislijst wordt bijgehouden sinds 2012, toen Nederland het UNESCO-verdrag tekende inzake Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed.

Lees verder >>

Studenten anoniem laten reageren: goed idee

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Het tentamenseizoen is inmiddels alweer een paar weken onderweg, en ik kan nu wel zeggen dat ik heel gelukkig ben met een keuze die ik aan het begin heb gemaakt: een mogelijkheid openen waarop studenten anoniem feedback kunnen geven op mijn colleges (hier).

Nu kunnen studenten dat geloof ik overal al veel langer, maar dan aan het eind van de cursus. In een evaluatie mogen ze dan zeggen wat ze allemaal wel of niet aanstond. Anoniem reageren is nuttig: studenten zeggen dan meer dan ze openlijk zouden zeggen, bijvoorbeeld omdat zij uiteindelijk toch meer afhankelijk zijn van mijn beoordeling dan andersom.

Lees verder >>

Hoe een kleine studie een middelgrote kon worden: de casus Fries

Posted on by

Door Henk Wolf

Wie op een dinsdagmiddag in Leeuwarden NHL Stenden Hogeschool binnen loopt en het lokaal opzoekt waar de eerstejaarscolleges Fries worden gegeven, ziet daar doorgaans een groep zitten van zo’n vijftien tot twintig studenten. Dat is al een paar jaar zo, maar vijf jaar geleden hadden we met heel andere aantallen te maken: drie, twee en soms maar één student, zo weinig dat we weleens bang waren voor het voortbestaan van de studie.

Lees verder >>

Hoe het schoolvak Nederlands in 2020 eindelijk gaat veranderen

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Er zijn allerlei redenen waarom mensen het schoolvak Nederlands willen veranderen.

Sommige mensen willen sowieso ieder schoolvak altijd veranderen, bijvoorbeeld omdat ze denken dat de jaren twintig van de eenentwintigste eeuw natuurlijk radicaal ander onderwijs vergen dan de jaren tien.

Lees verder >>

Meertaligheid doorheen het curriculum

Posted on by

Een eerste analyse van Curriculum.nu met een focus op meertaligheid

Door Bert Le Bruyn (Meesterschapsteam MVT), m.m.v. Wander Lowie (Meesterschapsteam MVT) en Erwin Mantingh (Meesterschapsteam Nederlands)

Curriculum.nu was gedoemd niet te lukken. Aleid Truijens schreef op 7 juni in de Volkskrant dat het ‘oude zure wijn’ was, een reïncarnatie van het gesneuvelde ‘Onderwijs 2032’ dat op zijn beurt een miskleun was geweest van ‘ideologen’. Ze omschreef Curriculum.nu verder als een ‘circus’ zonder de gedegen kennis van ‘inhoudelijke experts’. 

Lees verder >>

30 oktober 2019, Amsterdam: De meerwaarde van meertaligheid in het onderwijs

Posted on by

In samenwerking met Stichting Platform Sociale Binding

De overheid besloot in 2004 om het onderwijs in allochtone levende talen (OALT) af te schaffen. In plaats daarvan kwamen er weekendscholen waar kinderen les krijgen in de eigen taal. Nu, 15 jaar later, bespreken we de impact van dit besluit op de taalvaardigheid en onderwijsprestaties van migrantenkinderen.

Lees verder >>

Studeren is leren wie je bent

Posted on by

Door Nico Keuning

Het studiejaar voor HBO en WO gaat morgen weer beginnen. Alleen al aan de Hogeschool van Amsterdam starten zo’n 13.000 eerstejaarsstudenten met hun nieuwe opleiding. Hoe zal het de nieuwe lichting vergaan, als we weten dat zo’n 30% in het eerste jaar stopt. Niet met studeren, maar met de (verkeerde) studie. 

Er worden in het onderwijs tal van maatregelen genomen om studie-uitval te voorkomen. Er zijn studieadviseurs, mentoren en coaches aangesteld om de student te begeleiden. Het afgelopen studiejaar heeft de Hogeschool van Amsterdam via de 100Dagen Monitor onderzocht hoe ‘onze eerstejaars voltijd bachelor studenten’ de eerste honderd dagen van de opleiding hebben ervaren. De vraag is natuurlijk wat er met de onderzoeksresultaten gedaan wordt.

Lees verder >>

Extra lange klinkers in het Nederlands

Posted on by

Door Henk Wolf

De fouten die Nederlandstaligen maken bij het leren van een vreemde taal, kunnen je soms ook wat leren over hoe het Nederlands in hun hoofd zit. Zo zie ik regelmatig dat Nederlandstaligen zich bij bepaalde klinkerlengtes gemakkelijker voelen dan bij andere.

Een van mijn taken is het geven van cursussen Fries. Daar komen mensen op af met heel verschillende moedertalen, maar de grote meerderheid spreekt toch Nederlands als eerste taal. Doordat Nederlands en Fries nauw verwante talen zijn, die al heel lang in hetzelfde gebied gesproken worden, kunnen Nederlandstaligen al snel een behoorlijk niveau bereiken. Wel hebben ze hun eigen specifieke problemen. Een daarvan zijn, wat ik nu maar even de ‘extra lange klinkers’ noem.

Lees verder >>

Kunnen we het schoolvak Nederlands versterken?

Posted on by

Door Karin Echten

Er wordt wel geklaagd dat het schoolvak Nederlands saai is en de aantrekkelijke kanten van de studie Neerlandistiek niet genoeg toont. Voor een deel van het programma geldt dat zeker. Veel leerlingen en docenten in het VO willen meer vakinhoud: naast de letterkunde – die een redelijk goede plaats heeft in de huidige eindtermen – moet de taalkunde net zo’n positie krijgen. Mijn school, het Sint Bonifatiuscollege te Utrecht, besteedt veel aandacht aan cultuur en bij Nederlands gaat meer dan de helft van de uren naar letterkunde, en dat is mooi, maar dat is niet genoeg. Bij mij op school is het verplicht om het PWS bij Nederlands over een taalwetenschappelijk onderwerp te schrijven (en ook bij Engels is dat een mogelijkheid en daar gebeurt het dus ook): ieder jaar schrijven zo’n vijf tot tien van onze examenleerlingen (van ongeveer 180 vwo-leerlingen en 75 havo-leerlingen) een taalkunde-PWS. Verder laten verschillende collega’s Nederlands de presentaties in 4-vwo, 5-vwo, 5-havo houden over taalkundige onderwerpen. Keer op keer merken we dat de leerlingen na enige onwennigheid erg enthousiast worden. Taalkunde toevoegen aan de eindtermen en dus structureel aan onze lessen zal ons vak interessanter maken.

Lees verder >>

De vloek van de Volkskrant

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

aak heb ik me afgevraagd wat het toch is met de Volkskrant: het lijkt alsof je in die krant nooit iets mag publiceren als je niet minstens een paar keer de plank volledig misslaat. Al sinds een jaar of acht houd ik op deze site een speciale tag bij voor de keren dat ik zoiets onder ogen krijg. Voor geen enkele krant is het mogelijk om zo’n systematisch overzicht van missers te maken: het is alsof men taal en taalwetenschap bij de redactie van de Volkskrant háát.

Het zoemt ook door alle katernen. Het wetenschapskatern schrijft zelden of nooit iets dat zelfs maar redelijk is over het prachtige onderzoek dat in Nederland of elders gebeurt. Boeken over taal worden vooral gerecenseerd op de vraag of ze wel streng genoeg zijn tegen taalfouten. En columnisten trekken altijd liefst zonder enige kennis van zaken van leer.

Deze week was het de beurt aan Aleid Truijens om tekeer te gaan tegen de plannen van Curriculum.nu, het grootschalige, door de overheid geïnitieerde project waarin leraren een toekomst schetsen voor het onderwijs op de basisschool en de middelbare school. Om redenen die Truijens niet nader toelicht spitst ze haar kritiek toe op het vak Nederlands, zo’n beetje het enige vak waarover nu juist geen trammelant is tussen de betrokkenen van Curriculum.nu.

Lees verder >>

Onderwerp en persoonsvorm als ANWB-echtpaar: een pleit voor meer narratieven in het grammaticaonderwijs

Posted on by

Door Henk Wolf

Leerlingen die goed zijn in ontleden, zijn niet altijd goed in ontleden. Zeker, ze kunnen een hoog cijfer verdienen door zorgvuldig geselecteerde woorden en zinsdelen in speciaal geconstrueerde zinnetjes juist te benoemen. Maar vaak snappen ze niet wat er nou eigenlijk in een zin gebeurt.

Het probleem

Een kleine illustratie: ooit vroeg ik een groep eerstejaarsstudenten Nederlands tijdens hun eerste studiedag om me te vertellen wat een lijdend voorwerp was en een meewerkend voorwerp en een voorzetselvoorwerp. Op die vragen kwamen antwoorden die getuigden van een goed geheugen, maar niemand wist me een antwoord te geven op de vraag wat nou eigenlijk een voorwerp was – zonder iets van lijdend of meewerkend ervoor. Of een bepaling. Het is alsof ze een herdershond en een keeshond kunnen onderscheiden, maar geen idee hebben dat er een zoiets als een hond bestaat.

Lees verder >>

Van test naar tekst

Posted on by

Door Roland de Bonth

Wetenschappelijk onderzoek laat zich – als zovele andere zaken – goed vergelijken met een ijsberg. Alleen het topje –  een artikel of boek – is zichtbaar, terwijl het grootste gedeelte ervan aan het zicht onttrokken is – het proces van oriënteren & vaststellen, zoeken & plannen, selecteren, meten & verzamelen en verwerken (zie hier voor een zesstappenplan onderzoek doen).

Studenten in het hoger onderwijs leren tijdens hun bachelor en master geleidelijk aan hoe zij (wetenschappelijk) onderzoek moeten doen, maar leerlingen in het voortgezet onderwijs komen daarmee slechts mondjesmaat in aanraking, in het ongunstigste geval alleen bij het schrijven van een profielwerkstuk.

Lees verder >>

Veldraadpleging KNAW-adviescommissie Neerlandistiek

Posted on by

Op 13 juni aanstaande organiseert de KNAW-adviescommissie Neerlandistiek een discussie over de vraag wat er te doen is aan de teruglopende belangstelling voor het vak Nederlands. Wij willen u van harte voor deze bijeenkomst uitnodigen.

Deelname aan de bijeenkomst is kosteloos. Als u van plan bent deel te nemen, wilt u zich dan vanwege het beperkte aantal plaatsen zo spoedig mogelijk registreren via het aanmeldformulier op de website van de KNAW, bij voorkeur voor woensdag 29 mei 2019?

Datum & tijd: donderdag 13 juni 2019, van 15.00 tot 17.00 uur (inloop vanaf 14.30 uur en na afloop borrel)
Plaats: De Burcht, Henri Polaklaan 9, 1018 CP Amsterdam 

Lees verder >>

Wie ’t betwyfelt, wordt veroordeeld tot het opzetten van ’n zwemschool voor jonge eenden

Posted on by

De Multatulileescursus (32) [dubbeldikke aflevering]

Door Marc van Oostendorp

– Nu we deze derde bundel Ideën uit hebben, wil ik zeggen: dit is Multatuli op zijn best. Als iemand mij vraagt, wat mijn lievelingsboek van deze schrijver is, zeg ik: de derde bundel Ideën.

– Dat klinkt een beetje excentriek. Het is toch maar een stukje van een groter geheel.

– Dat is achteraf het nadeel van dat idee van de Ideën. In zijn eigen tijd werkte het: het was een eenpersoonstijdschrift waarop je je kon abonneren. Maar in de loop der tijd is het een enorme kolos geworden, alsof je eigenlijk al die bundels allemaal gelezen moest hebben om er iets over te zeggen. Het klinkt heel gek om te zeggen dat één deel daaruit je favoriete boek is, maar in dit geval is dat toch heus zo.

– Toch is dit boek onlosmakelijk met al het andere werk van Multatuli verbonden.

– Ja, maar als je dat een bezwaar vindt, kun je dus eigenlijk geen enkel boek van Multatuli als je lievelingsboek beschouwen. Lees verder >>

Oefenen in stijl

Posted on by

Door Roland de Bonth

Frans Hals en de Modernen. Zo heette de tentoonstelling die van 13 oktober 2018 tot en met 24 februari 2019 te zien was in het Frans Halsmuseum in Haarlem. Honderden kunstenaars, onder wie beroemde schilders als Gustave Courbet, Claude Monet en Eduard Manet, brachten aan het eind van de negentiende eeuw een bezoek aan het in 1862 geopende museum, toen nog gevestigd in het stadhuis. Op de daar opgestelde schildersezels waren de Modernen bezig om de bewonderde Hollandse Meester te kopiëren. Max Liebermann kon met recht de grootste Hals-fan uit die tijd worden genoemd. De Duitse impressionist bezocht ten minste vijf keer het museum en vervaardigde meer dan dertig kopieën van Hals’ werken. Zo hoopte Liebermann zich de losse schilderstijl van zijn zeventiende-eeuwse voorganger eigen te maken. 

Niet alleen schilders oefenen zich in het kopiëren van voorbeelden, ook van schrijvers is bekend dat zij teksten van beroemde voorgangers overschreven om zich zo de stijl van een literator eigen te maken. Anderen deden dat door teksten uit het hoofd te leren, zoals de beroemdste ex-leraar Duits van Nederland: O. den Beste. Zelfs meer dan 33 jaar nadat hij die van buiten had geleerd, wist hij de volledige tekst van Simon Carmiggelts Kronkel ‘De Voordrachtskunstenaar’ in rap tempo voor te dragen. En dat was zeker niet de enige Kronkel die hij in het geheugen geprent had. Naar eigen zeggen had hij er in 1951 zo’n vijftig gememoriseerd.

Lees verder >>

Terug bij AF

Posted on by

 Van neerlandicus tot ne(d)erlandist en weer terug.
 Wij waren sukkels, we werden weer sukkels  en dat zullen we weten!

Door Rien Rooker

Heeroma vertelt in zijn Sprekend als Nederlandist een vermakelijke anekdote over het ontstaan van de term van de disciplineaanduiding ‘neerlandicus’. Het woord is ontstaan omstreeks 1877 in kringen van Leidse studenten, als spotnaam voor een student-Nederlands. Waarom?

Bij klassieke, academische studies kreeg de beoefenaar van de diverse disciplines de uitgang -icus, dus: musicus, grammaticus,  historicus, classicus. Omstreeks 1830 nam de academische wereld met enige verbijstering kennis van de opkomst van nieuwe, enigszins potsierlijke nieuwe disciplines: de studie van moderne, vreemde talen. Daar moest de universitaire wereld zich grommend en wel bij neerleggen, maar je kon de beoefenaars van zo’n schertsvertoning natuurlijk niet op éen lijn zetten met die van door de geleerde traditie gecanoniseerde artes. Die kregen dus niet de deftige, Latijnse uitgang -icus, maar de wat volkstaalachtige-uitgang -ist, dus: germanist, romanist, anglist. Maar langzamerhand werden ook deze domme uitwassen in het universitaire leven verdragen, (wat niet hetzelfde is als: als gelijkwaardig geaccepteerd), en als keus toegelaten voor de kneusjes. Lees verder >>

Moeilijk door de moedertaal

Posted on by

Door Karen Van de Cruys 

In een vorig leven hield ik me bezig met contrastief taalkundig onderzoek. In mensentaal: ik vergeleek de grammatica van het Nederlands en het Russisch. In een zoektocht naar meer maatschappelijk engagement maakte ik enkele jaren geleden de overstap naar het secundair onderwijs. Mijn taalkundig hart maakt echter nog altijd hevige sprongetjes als ik merk dat anderen bruggen bouwen tussen abstract taalkundig onderzoek en maatschappelijk relevante thema’s. Vandaag wil ik jullie aandacht vestigen op de website Moedertaal in NT2, een website die de moeilijkheden van verschillende moedertaalsprekers in het Nederlands blootlegt.

Typische fouten

In mijn dagdagelijkse praktijk als taalleerkracht in een secundaire school in Antwerpen merk ik dat leerlingen met een meertalige achtergrond gelijksoortige fouten maken. Het betreft fouten die elke taalleerkracht zal herkennen: Lees verder >>

Max Havelaar, of de meningen van Nederlandse scholieren

Posted on by

Door Roland de Bonth

Hij maakt deel uit van de Canon van Nederland, is opgenomen in de Dynamische canon van de Nederlandstalige literatuur vanuit Vlaams perspectief, is verfilmd door Fons Rademakers,  is hertaald en bewerkt door Gijsbert van Es, is bewerkt en van context voorzien door Peter van Zonneveld, werd belaagd door zombies én kreeg een toesprakentoernooi. Inderdaad, Max Havelaar.

Maar ook zijn schepper ontbreekt het niet aan de nodige aandacht: Multatuli leende zijn naam aan een museum, een genootschap, een stadswandeling en een leesclub. Het afgelopen jaar prijkte hij zelfs op een van de drie kussens waar gasten van het populaire radio1-programma De Taalstaat hun voorkeur voor konden uitspreken.     

Het is dan ook niet voor niets dat Multatuli’s Max Havelaar alom beschouwd wordt als één van de belangrijkste werken van de Nederlands(talig)e letterkunde. En dat er in het voortgezet onderwijs bij de lessen literatuurgeschiedenis – én geschiedenis – aandacht wordt geschonken aan dit boek, is dan ook niet meer dan terecht. Lees verder >>

De Nederlandse taal kan een feest zijn

Posted on by

Door Karin Echten en Marc van Oostendorp

Wie had gedacht dat een jaarlijkse samenkomst in een gymzaal voor zoveel maatschappelijke onrust zou zorgen? Toch is die er inmiddels over het eindexamen Nederlands. Ieder jaar in mei staan de kranten vol over de eigenaardigheden van die door iedere eindexamenkandidaat af te leggen toets: dat je vooral trucjes moet toepassen om het examen goed te kunnen maken, dat ook goede scholieren het vak niet met een hoog cijfer kunnen afsluiten, dat intussen werkelijk nuttige kennis erbij inschiet.

De problemen gaan echter veel verder. De relatief geringe populariteit van het vak op veel scholen lijkt verband te houden met het feit dat het centraal eindexamen een onevenredig deel van het vak opeet, ten koste van inhoudelijke onderwerpen, zoals literatuur of werkelijke kennis van onze taal. Die geringe populariteit draagt er op haar beurt weer toe bij dat er minder studenten Nederlands zijn – ook daarover verschenen onlangs verontrustende berichten –, en dus dat er in de nabije toekomst nog minder gekwalificeerde docenten zijn. Zo is een slecht eindexamen een vliegwiel voor een steeds lagere status van het Nederlands. Lees verder >>