Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Door Coen Peppelenbos
Leerlingen in het praktijkonderwijs zijn veel beter geworden in leesvaardigheid. Dat heb ik deze week nergens als kop boven een artikel gelezen, maar als je de resultaten van het PISA-onderzoek leest dan is dat toch ontegenzeggelijk zo. Kijk maar naar deze tabel:
Lees verder >>Door Theo Knippenberg
Geachte docent Nederlands, lerarenopleider, schoolmediathecaris of anderszins betrokkene bij het stimuleren van lezen door jongeren of nieuwkomers,
Bulkboek is terug, in een totaal nieuwe vorm… met prachtige verhalen die (geheel gratis!) online gelezen, gedownload en geprint kunnen worden, maar ook tegelijk (kosteloos) kunnen worden beluisterd op o.a. Spotify en Apple Music, onomstreden twee van de populairste apps onder scholieren.
Komende maand is het precies vijftig jaar geleden dat ik het eerste bulkboek maakte (een roman van Heere Heeresma). In september 1969 was dat. En ik had nog geen flauw idee dat de volgende dertig jaar het gros van de scholieren met die krantjes literair zou opgroeien.
Nu ben ik best trots om het onderwijs anno schooljaar 2020 de opvolger aan te bieden: een soort bulkboek-twee-punt-nul.
Door Michelle van Dijk
De verhalenbundel Rode wijn en andere verhalen van Kader Abdolah opent met het verhaal ‘Een onbekende trekvogel’. Ik ken het verhaal al jaren, want het is een moderne klassieker in lessen verhaalanalyse. Het is kort en leerlingen ontdekken er snel thema en motieven in, misschien ook een moraal, een boodschap, zelfs als ik daar helemaal niet om vraag. Dat is mooi.
Er is een grandioos verschil tussen wiskunde uitleggen en een verhaal uitleggen. In beide gevallen is een leraar blij of op z’n minst tevreden als de leerling het antwoord heeft gevonden. Bij wiskunde of bijvoorbeeld zinsontleding is dat voor alle leerlingen hetzelfde antwoord. Bij literatuur niet en dat is zo mooi: dat een leerling iets ontdekt en ook kan beseffen dat het een uniek inzicht is. Je kunt anderen overtuigen van jouw ideeën of overtuigd raken van hoe de ander het ziet, maar je zult hoe dan ook verrast zijn door de vele mogelijkheden. (Poëzie-analyse: NOG VEEL LEUKER!)
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
De literaire polemiek is een vreemd genre: ze veronderstelt dat een schrijver zich grondig verdiept in boeken waarvan hij een afkeer zegt te hebben. Nu zijn er zoals bekend heel veel slechte boeken, en de vraag doet zich dan voor: waarom zoveel drukte over iets zo onbelangrijks? Een belangrijke taak van de polemicus is dus om duidelijk maken dat er wel degelijk iets op het spel staat: zijn onbeduidende tegenstander, de schrijver van die slechte boeken, heeft bijvoorbeeld volkomen ten onrechte een belangrijke positie in de literatuur. En dat is heel erg, want literatuur, dat is het hoogste én het diepste dat de schrijver zich kan voorstellen en er mogen dus eigenlijk geen slechte boeken verschijnen.
Arie Storm maakt het zichzelf wat dit betreft op minstens twee verschillende manieren niet gemakkelijk in zijn nieuwe boek Het horrortheater van de Nederlandse literatuur . In de eerste plaats door zich een voorstander te betonen van wat hij ‘toegankelijk postmodernisme’ noemt, en in de tweede plaats door te benadrukken dat hij maar een eenvoudige jongen is uit de Schilderswijk die toevallig gegrepen is door lezen in plaats van door een andere hobby.
Lees verder >>Erwin Mantingh
Er is vóór en na Witte 2008 in het literatuuronderwijs. Zelden heeft een proefschrift in een zo korte tijd een zo grote invloed gehad op de praktijk in het schoolvak Nederlands als dat van Theo Witte. Lezen voor de lijst is in korte tijd een begrip geworden: de twee gelijknamige sites bedienen de leerlingen in het voortgezet onderwijs, en hun docenten. De praktijk op bijna 80% van de middelbare scholen in Nederland wordt inmiddels mede bepaald door Lezen voor de lijst.
Idealiter hebben al die leerlingen inmiddels meer vat gekregen op hun ontwikkeling als literaire lezer en is het boekenleed dat leeslijst heet verleden tijd. Maar we zijn er helaas nog lange niet, want tussen droom en daad… In te veel gevallen wordt de site gebruikt op een manier die niet in overeenstemming is met de doelstellingen ervan en dan blijven beoogde effecten uit. En in het decennium sinds de publicatie van Het oog van de meester zijn er nieuwe beren op de weg verschenen, waarvan ontlezing de allergrootse bedreiging lijkt te vormen voor het literatuuronderwijs.
Toch was de toonzetting op het afscheid van Theo Witte, 16 maart jongstleden in Groningen, niet somber. De scheidende vakdidacticus, lerarenopleider, onderzoeker, projectleider en vakmeester sprak zelf bevlogen over ‘De kunst van het onderwijzen: De veelbelovende toekomst van het literatuuronderwijs in zeven axioma’s.’ Aan welke eisen goed literatuuronderwijs volgens hem moet voldoen, valt binnenkort te lezen in de bundeling van de symposiumteksten. Ik wil ter ere van het afscheid van deze leermeester van velen, kort stilstaan bij zijn grootste succes. Lees verder >>
Door Marc van Oostendorp
Deze week bezocht ik Marita Mathijsen, om haar te interviewen over haar zeer indrukwekkende biografie van Jacob van Lennep, Een bezielde schavuit. Dat was een heel interessant gesprek, over het ambacht van de biograaf, het belang van het vinden van een rode draad in iemands leden en over hoe Mathijsen in het werk van Toon Tellegen woorden aanstreepte om te gebruiken in haar boek over Van Lennep. Jullie kunnen dat lezen in het eerstvolgende nummer van VakTaal.
Aan het eind van die middag vroeg ik haar om een kort betoog te houden over het belang van het lezen. Zij kan dat, zomaar voor de vuist weg. Ik had door de schittering van haar betoog te weinig in de gaten dat mijn cameraatje protesteerde tegen de slechte lichtkwaliteit, maar het verhaal is er niet minder inspirerend om:
(Licht aangepast persbericht Universiteit van Bristol)
Terwijl de meeste Britse kinderen waarschijnlijk van de Fantastische Meneer Vos hebben gehoord, hebben zeer weinig Britse volwassenen, laat staan kinderen, gehoord van Reynaert, de Nederlandse listige bedrieger, op wie het geliefde karakter van Roald Dahl is geïnspireerd.
Dankzij een subsidie van £163,100 van de National Lottery zal een nieuwe generatie Britse kinderen en jongeren kennis maken met Reynaert de Vos, het onderwerp van veel Nederlandse en Engelse fabels.
Het North Sea Crossings Project, geleid door de University of Bristol in samenwerking met Aardman, Flash of Splendour, en de Bodleian Libraries (University of Oxford), gaat werken met scholen voor speciaal onderwijs en met openbare scholen, in Bristol en Oxford. Kinderen met diverse vaardigheden en onderwijsbehoeften zullen Reynaert leren kennen, alsook andere literaire juwelen die door Engels-Nederlandse relaties zijn gevormd. Lees verder >>
Door Marc van Oostendorp
Word je van lezen een beter mens? Het wordt tijd dat er eens een antwoord op die vraag komt, en dat antwoord luidt: jazeker! Te lang hebben de lezers zich bescheiden opgesteld omdat er ooit, ergens, een kampcommandant een gedicht van Rilke las als hij thuis kwam van zijn werk.
We houden daar mee op, in deze tijd dat ongeletterden in Nederland fractievoorzitter van de grootste fractie in het parlement kunnen zijn, en in het buitenland president van het sterkste land ter wereld. Nu de barbaren zijn gekomen, wordt het tijd om te zeggen hoe het zit. Om het goede leven te leiden moet je voortdurend en je leven lang boeken lezen – serieuze boeken, en je moet goed lezen.
Ik vond het boek De goede lezer van Damon Young aanvankelijk wat verwarrend. Hij begint in de eerste bladzijden meteen allerlei boeken naar je toe te gooien, zonder duidelijk te maken wat hij daar nu eigenlijk mee wil. Lees verder >>
Door Marc van Oostendorp
Ik heb het altijd wonderlijk gevonden als mensen werden geprezen omdat ze zulke ‘goede lezers’ zijn. Lezen lijkt me in de eerste plaats net zo min als kaas eten of wijn drinken een wedstrijd; het is iets dat je doet omdat het fijn is, niet omdat je er zo goed in bent of er beter in wil worden. De enige die profiteert van goed lezen, ben je zelf; en wat er precies goed is, dat bepaal je ook zelf. Goed is wat fijn is.
Maar zoals er gidsen staan om beter kaas te eten of beter wijn te drinken, zo is er nu ook een gids om beter te leren lezen. Het is geschreven door Lidewijde Paris, die uitgever is geweest, en literatuurdocent, en recensent, en tegenwoordig leesambassadeur: iemand, kortom met een enorm enthousiasme en ook een bewezen talent voor goed lezen.
Hoe lees ik? is dan ook een aardig boek. Lees verder >>
Door Fleur Bonafee
Honderd meter buiten station Utrecht stond de trein stil. Twintig minuten later waren we terug op perron 20. Nu zaten we hutjemutje in de sprinter, want een intercity zou voorlopig niet rijden.
‘Vindt u het leuk als ik een verhaal vertel?’ vroeg ik, om de tijd te doden.
De dame tegenover me trok met haar schouders. ‘Ligt eraan waar het over gaat.’
Recente reacties