Tag: KB

Call for proposals KB Researcher-in-residence 2017

Geplaatst op door

The Koninklijke Bibliotheek (KB), National Library of the Netherlands is seeking proposals for its Researcher-in-residence program to start in 2017. This program offers a chance to early career researchers to work in the library with the Digital Humanities team and KB data. In return, we learn how researchers use the data of the KB. Together we will address your research question in a 6 month project using the digital collections of the KB and computational techniques. The output of the project will be incorporated in the KB Research Lab and is ideally beneficial for a larger (scholarly) community. Lees verder >>

KB-fellow Huub Wijfjes over ontzuiling en de rol van de media

Geplaatst op door

Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw was de Nederlandse samenleving sterk verzuild. Protestanten, katholieken, liberalen en socialisten hadden allemaal hun eigen verenigingen, scholen, tijdschriften en kranten. Daarna volgde een hevige periode van ontzuiling, waarin verschillende media een belangrijke rol speelden. Mediahistoricus Huub Wijfjes onderzoekt al jaren de relatie tussen de media en de processen van verzuiling en ontzuiling.

De afgelopen maanden was hij KB-fellow op het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) in Wassenaar. Aan de hand van de grote verzamelingen gedigitaliseerde kranten van de KB en andere digitale bronnen bracht hij de verhouding tussen media en politiek opnieuw in kaart. En met behulp van innovatieve eScience-technieken toetste hij zowel de gangbare theorieën als de bruikbaarheid van grote databestanden.

Op dinsdagavond 12 januari 2016 doet Huub Wijfjes verslag van zijn onderzoek met een publiekslezing in de KB. Daarbij komen zowel de inhoudelijke resultaten van zijn onderzoek aan bod als de methoden van de digital humanities. Vanaf 19.30 uur verwelkomen we u met koffie en thee in de Foyer. De lezing van Huub Wijfjes begint om 20.00 uur in de Aula. Rond 21.15 uur start de afsluitende borrel.

U kunt de lezing bijwonen. De toegang is gratis, maar in verband met de catering dient u zich wel van tevoren aan te melden op deze pagina of telefonisch via 070 – 314 02 17.

Tentoonstelling ‘Aan tafel! Een boekje open over eetcultuur’

Geplaatst op door

Allerhande boeken en tijdschriften over eten en koken in Museum Meermanno

10 oktober 2015 t/m 31 januari  2016



De Koninklijke Bibliotheek (KB) en Museum Meermanno doen van 10 oktober 2015 t/m 31 januari 2016 een boekje open over eetcultuur in Nederland. In de tentoonstelling ‘Aan Tafel!’ staan receptenboeken voor allerhande huis-middeltjes, achttiende-eeuwse handgeschreven kookschriften en standaardwerken van de huishoudschool tot vooroorlogse reclame-uitgaven, populaire kooktijdschriften en glossy koffietafelboeken centraal. Culinaire kaskrakers zoals De volmaakte Hollandsche keuken-meid (1746) en The naked chef van Jamie Oliver (2000) zullen te zien zijn net als Bakken en braden met Barbie uit 1966 en het legendarische kookboek Koken ‘con amore’ van Sophia Loren. Ook het Oorlogs-kookboek van A. Geurts en Het nieuwe Haagse kookboek van F.M. Stoll en W.H. de Groot zijn te bewonderen.

Lees verder >>

“Omdat ik iets te zeggen had” – Tentoonstelling Nederlandse schrijfsters uit de 19de eeuw

Geplaatst op door


Van 30 september tot en met 15 november 2015 wordt in het Letterkundig Museum en in de hal van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag een dubbeltentoonstelling gehouden over 19de-eeuwse Nederlandse schrijfsters. De titel ervan, Omdat ik iets te zeggen had,  is ontleend aan de Herinneringen (1928) van de uit Haarlem afkomstige auteur Amy de Leeuw (ps. Geertruida Carelsen 1843-1938).
Aan de hand van documenten uit het archief van het Letterkundig Museum, uit de collecties van de Koninklijke Bibliotheek en uit enkele privécollecties, wordt in de portrettengalerij van het Museum een impressie gegeven van de activiteiten van een aantal schrijfsters uit de 19de eeuw, hun onderlinge connecties, hun contacten met mannelijke collega’s, critici, uitgevers, en de invloed die ze ondergingen van buitenlandse auteurs (m/v). Vier vitrines in de hal van de Koninklijke Bibliotheek tonen bijzondere boeken die de ambities van de schrijfsters verder illustreren. Bovendien doet ook het Haagse Damesleesmuseum mee, dat is opgericht door een aantal schrijfsters/lezeressen aan het eind van de 19de eeuw. Op zaterdagmiddagen kan in de ‘oude boekerij’  van het DLM een aantal van de in de beginjaren aangeschafte boeken worden ingezien.

Lees verder >>

Constantijn Huygens: Drie gedichten belicht

Geplaatst op door


Op vrijdag 17 april 2015 organiseert de Koninklijke Bibliotheek een feestelijke middag rond drie gedichten van Constantijn Huygens. Aanleiding is het recente boek Op zoek naar Huygens van Jürgen Pieters.
De gedichten die centraal staan zijn: ‘Op de dood van Sterre’, ‘Ooghentroost’ en ‘Hofwijck’. Uit de gedichten worden fragmenten voorgedragen en becommentarieerd door Huygenskenners Olga van Marion (Universiteit Leiden), Ton van Strien (Vrije Universiteit Amsterdam) en Frans Blom (Universiteit van Amsterdam). Frans Willem Korsten (Erasmus Universiteit Rotterdam) zal ingaan op de wijze waarop Jürgen Pieters (Universiteit Gent) deze drie gedichten in zijn nieuwe boek analyseert.
Meer informatie, programma en aanmelden: http://www.kb.nl/kbhtml/huygens/index.html

Symposium: Digitale historische kranten als ‘big data’ – Methoden en technieken van wetenschappers

Geplaatst op door


Dinsdag 24 maart 2015 organiseert de Koninklijke Bibliotheek (KB) een symposium over het gebruik van gedigitaliseerde kranten in Digital Humanities, geesteswetenschappelijk onderzoek met een computationele insteek. Verschillende onderzoekers presenteren hun tools en projecten.
Digital Humanities
De digitale geesteswetenschappen zijn sterk in opmars. Massadigitalisering van historische teksten heeft de weg vrijgemaakt voor nieuwe, digitale onderzoeksmethoden. Omvangrijke verzamelingen digitale teksten lenen zich bijvoorbeeld voor allerhande vormen van distant reading of text mining. De KB heeft een belangrijk aandeel geleverd in de digitalisering van historische kranten. De data stelt zij ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek. Tijdens dit symposium presenteren wetenschappers de Digital Humanities-projecten die zij uitvoeren met de historische kranten van de KB als basis.

Lees verder >>

Drommels! Bommen op Boxtel aan de Dommel

Geplaatst op door

Een 75 jaar oud verhaal ontrafeld dankzij www.delpher.nl

Door Bart FM Droog
Donderdag 23 mei 1940, tegen half één ‘s nachts. Bij het station van Boxtel hoorde men vliegtuiggeronk. Mensen die nog aan het werk zijn tuurden naar boven. Ze zagen een vliegtuig, met navigatielichten aan, snel naderen.  Met aandacht keek men naar het toestel, dat boven het stationsgebied begon te cirkelen.  Toen zette het een duik in, scheerde over het station, en liet, nadat een lichtkogel was afgeschoten, bommen vallen. Vier stuks, brisantbommen van 50 kg. Eentje raakte het spoor, drie sloegen in op de Parallelweg. 
 
Van die drie was er één een blindganger, die na een maand alsnog ontplofte (hier een foto van kort nadien). Eén sloeg in bij een aantal vaten benzine. De vaten explodeerden, waardoor een grote brand ontstond, waarbij meerdere hotels en café’s vernield of beschadigd werden. Op wonderbaarlijke wijze vielen geen Nederlandse slachtoffers – wel Duitse. Twaalf of dertien Duitsers (militairen en spoorwegpersoneel) kwamen om het leven.
 
Van dit voorval werd destijds uitgebreid verslag gedaan, in woord en beeld (klik hier voor foto’s). De grote vraag die toen gesteld werd was: “Het is ons onbegrijpelijk hoe de Engelschen tot dergelijke roekelooze actie kunnen overgaan, wat meenen zij daarmee nu te kunnen bereiken?” Lees verder >>

KB: ‘DBNL is veilig in de KB’

Geplaatst op door
Sinds 2013 zijn de medewerkers van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) gehuisvest in de KB en voeren zij daar hun werkzaamheden uit. Per 1 januari 2015 zullen de medewerkers deel van de KB-organisatie uitmaken. De DBNL-website blijft beschikbaar en wordt voortdurend aangevuld. Wel wil de KB de DBNL-resultaten ook via andere kanalen, zoals Delpher, doorzoekbaar maken.

Berichten waarin opgeroepen wordt de DBNL te redden doen geen recht aan de werkelijke situatie.

Het enige aandachtspunt betreft de financiering, die geregeld moet worden in het overleg tussen de Nederlandse Taalunie en de Nederlandse en Vlaamse overheid. De overheden hebben in ieder geval besloten de DBNL voort te zetten en deze opdracht neergelegd bij de Taalunie, de KB en de Vlaamse Erfgoed Bibliotheek. Daarover worden nu financiële afspraken gemaakt. Het voortbestaan is dus gegarandeerd.

(Persbericht KB)

Lezing Marc van Oostendorp in de KB: ‘On Passing Time’

Geplaatst op door


Taalkundige (en Neder-L-redacteur) Marc van Oostendorp houdt op woensdag 15 januari 2014 een Engelstalige publiekslezing in de Koninklijke Bibliotheek. In de lezing presenteert hij de resultaten van het onderzoek naar ritme in Nederlandse teksten dat hij in de KB deed in het kader van zijn fellowship Digital Humanities.
De hartslag van het Nederlands
Als eerste fellow Digital Humanities probeerde Van Oostendorp de historische ontwikkeling van ritme in Nederlandstalige teksten in kaart te brengen. Met behulp van computerprogramma’s onderzocht hij in het najaar van 2013 grote hoeveelheden gedigitaliseerde tekstbestanden. Door vergelijking van uiteenlopende teksten als historische kranten en ANP-radiobulletins wist hij variaties in klemtoonpatronen in de Nederlandse taal bloot te leggen. Volgens Van Oostendorp vormt het ritme van een taal letterlijk ‘de hartslag’ ervan: een kind leert die als eerste en bewust of onbewust duikt de hartslag zelfs in geschreven teksten op. Met de hulp van een ICT-specialist van de KB heeft Van Oostendorp een computerprogramma ontwikkeld dat dit natuurlijke ritme aan de oppervlakte kan brengen.

Lees verder >>

Vernielzucht in archiefland – met update

Geplaatst op door

KB behoudt bestaande URL’s!

Door Bart FM Droog 

Verontrustende berichten uit archiefland. Zo is het NIOD bezig het archief om te nummeren. Met als gevolg dat alle verwijzingen in bestaande boeken en onderzoeken naar NIOD-archiefmateriaal waardeloos worden. Dit betekent ook dat  tenminste één onderzoeker het hele notenapparaat in zijn binnenkort te verschijnen proefschrift zal moeten herzien.

Ook bij de Koninklijke Bibliotheek lijkt het vernielvirus te heersen. Wie het online Historisch Krantenarchief op http://kranten.kb.nl/ bezoekt krijgt dit te zien:

Mededeling

De kranten op deze website zijn nu ook beschikbaar in Delpher. In Delpher vindt u ruim 1 miljoen gedigitaliseerde Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften. Hiermee is Delpher een goudmijn voor onderzoek en ontdekking.

Begin 2014 zal kranten.kb.nl ophouden te bestaan.

Lees verder >>

Nederlandse Poëzie Encyclopedie-nieuws

Geplaatst op door

Door Bart FM Droog

Terwijl een oud-geheime dienstdirecteur in een talkshow als dichter uit de kast komt en de eerste najaarsstorm drie doden kostte, wordt in de redactiekantoren van de NPE stug doorgewerkt aan de overzichten van de jaarlijkse reguliere dichtbundelproductie vanaf 1900.

Zo zijn we deze week in de jaren 1961-1965 beland. Door eerst in de catalogus van het Poëziecentrum Gent op achtereenvolgens jaartallen 1961, 1962 etcetera te zoeken, het zoekproces daarna per jaar te herhalen in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek Den Haag, maar dan met de achtereenvolgende zoeksleutels ‘gedichten’, ‘verzen’ en ‘sonnetten’, krijgen we een eerste indicatie van het jaarlijkse bundelaantal.

Lees verder >>

Symposium over Miniatuurkunst in de Noordelijke Nederlanden

Geplaatst op door


Vrijdag 11 oktober in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag: het mini-symposium ‘Miniatuurwerk: Lopend onderzoek naar miniatuurkunst in de Noordelijke Nederlanden’. Tijd: 13.30-18.00 uur.
Programma
13.30-13.45 uur                Ed van der Vlist: welkom en introductie
13.45-14.15 uur                Miranda Bloem: ‘Zweders en Otto’s: de werkverdeling in het brevier van Arnold van Egmond’
14.15-14.45 uur                Renée Joosse: ‘Anthonis Rogiersz. uten Broec en/of de Meester van de Bostonse Stad Gods’
14.45-15.15 uur                Klara Broekhuijsen: ‘De verbeelding van Alexander de Grote in vijftiende-eeuwse Noord-Nederlandse Historiebijbels’
15.15-15.30 uur                theepauze
15.30-16.00 uur                Rob Dückers: ‘Boekverluchting in het Gelders Overkwartier en de aangrenzende Nederrijn’
16.00-16.30 uur                Anne S. Korteweg: ‘24 jaar na de Golden Age of Dutch Manuscript Painting: de stand van wetenschap’
16.30-17.00 uur                Sanne de Vries: ‘De handschriftelijke overlevering van de Gregoriusmis boven de Moerdijk’
17.00-17.30 uur                Erik Kwakkel: ‘Plaatje en praatje: sociale media als podium voor het middeleeuwse boek’
17.30-18.00 uur                Informele afsluiting
U kunt zich voor deze middagbijeenkomst opgeven via een bericht aan Miranda Bloem of Ed van der Vlist. Deelname is gratis.

Bron: Koninklijke Bibliotheek

De hartslag van de dichter

Geplaatst op door

Door Marc van Oostendorp

Waarom dichten de dichters niet regelmatiger? Jacob Israël de Haan, bijvoorbeeld, waarom schreef die de regel:

Beleeft in den herfsttijd zijn laatste bloei 

Waarom schreef hij niet:

Beleeft in herfsttijd zijnen laatsten bloei 
of: Beleeft in tijd van herfst zijn laatste bloei
of: Beleeft in herfstgetij zijn laatste bloei

In die laatste drie varianten volgt iedere beklemtoonde lettergreep precies op een onbeklemtoonde, terwijl de regel die De Haan schreef, een beetje hortte en stootte. Hoe zat dat?

Mensen voelen ritme. Dat is een weinig bestudeerde en nog minder begrepen, maar heel wonderlijke eigenschap van de mens.
Lees verder >>

Een felbegeerde, onlogische badge

Geplaatst op door
Mijn avonturen in de KB (1)

Door Marc van Oostendorp


Wie zou er nu geen kamer willen hebben in een bibliotheek? Dat de eerste boekenkasten nog geen drie meter van je verwijderd zijn, en dat je desalniettemin een deur hebt die je dicht kunt doen. Dat je miljoenen boeken onder handbereik hebt, dat alle kranten iedere ochtend bezorgd worden. En dat je zelf mag bedenken wat je eigenlijk daar gaat doen.

De komende vijf maanden heb ik zo’n deur. De Koninklijke Bibliotheek heeft me samen met het NIAS in Wassenaar, een zogeheten fellowship gegeven. Voor die maanden heb ik gisteren mijn badge gekregen, en een sleutel voor zo’n kamer, zodat ik er altijd in kan.

De mensen van de KB zijn allemaal heel aardig, dus ik heb ze maar niet al te nadrukkelijk verteld dat die badge en die sleutel onlogisch zijn.
Lees verder >>

Ik wou dat ik twee hondjes

Geplaatst op door

Nieuwe ontwikkelingen

Door Bart FM Droog

Tot enkele dagen geleden dacht men dat Spleen (een van de bekendste Nederlandse gedichten uit de 20ste eeuw, aan Godfried Bomans (1913-1971) toegeschreven maar door Michel van der Plas (1927-2013) in of vóór 1954 gemaakt) een variatie was op het Duitstalige gedicht Ballade der großen Müdigkeit van de Oostenrijkse schrijver Friedrich Torberg (1908-1979). De slotregels van Torbergs 68-regelige poëem luiden:

ich möchte gern zwei kleine Hunde sein

und miteinander spielen.
In Spleen is het:
Ik wou dat ik twee hondjes was,
dan kon ik samen spelen.

Het overlijden van Michel van der Plas bracht historicus Jan Dirk Snel ertoe om “Ik wou dat ik twee hondjes was” in het Historisch Krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek na te zoeken. Daar vond hij tot zijn grote verrassing een bericht in het Algemeen Handelsblad van 29 april 1929 waarin dít voorkwam:

‘Verzuchting van een vijfjarigen knaap: “Ik wou, dat ik twee hondjes was, dan kon ik met elkaar spelen.”’
Lees verder >>

De zingende walvisch (2)

Geplaatst op door

Over het dateren van ongedateerde boeken

Door Bart FM Droog

Vorige week berichtte ik over de  De zingende walvisch uit [1939]. Uit ‘[1939]’ betekent dat op de titelpagina van het boek geen jaartal van verschijning staat. Vaak staat zo’n jaartal dan elders in het boek vermeld, bijvoorbeeld onder het voorwoord, maar in dit boek geen spoor van jaartallen.
In zo’n geval poogt de redactie van de NPE via het Historische Krantenarchief van de Koninklijke Bibliotheek en/of via de Brinkman’s Catalogi (te downloaden bij de DBNL – klik op voorgaande titelomschrijving) na te gaan wanneer een boek verschenen is. In vroeger dagen meldden kranten heel accuraat de verschijning van nieuwe boeken – het was zelfs gebruikelijk dat niet lang na de verschijning van een dichtbundel recensies verschenen.  Kom daar nu nog maar eens om.

Hoe dan ook: het aanspoelen van de walvisch werd op 2 juli 1939 in het Algemeen Handelsblad gesignaleerd – waaruit geconcludeerd kan worden dat het omstreden werkje in het late voorjaar of in de zomer van 1939 verschenen is. Zie: http://resources3.kb.nl/010660000/pdf/DDD_010664952.pdf  (pagina 6).
 Los daarvan: lees vooral het openingsartikel van die krant: ‘Geruststellende berichten uit Dantzig’ – jawel, een maand vóór het uitbreken van een wereldoorlog, aldaar. 

Vernieuweldrift

Geplaatst op door

                  Door Bart FM Droog

Verwarrende berichten uit het Koninklijke en Openbare Bibliothekenland: het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Waanzin wil de Bibliotheekwet veranderen en heeft bedacht dat iedere Nederlander vanaf 2015 via het internet e-boeken moet kunnen lenen, berichtte de Volkskrant gisteren.

Ook wil het ministerie dat alle openbare bibliotheken onder de Koninklijke Bibliotheek (KB) gaan vallen. De KB zou daarbij een sleutelrol krijgen in een landelijke digitale bibliotheek.

De Raad van Cultuur is bang dat met deze plannen de bestaande openbare bibliotheekvoorzieningen verder worden wegbezuinigd. Die angst is terecht. Maar wat mij nog banger maakt is dat niemand zegt: ‘Hou op met die idiote vernie(uwe)ldrift!’ Het is veel efficiënter om de bestaande situatie en wetgeving op kleine punten te actualiseren en te verbeteren (zoals dat bij de Auteurswet 1912 steeds gebeurt) dan om de zoveel jaar alles redde- en redeloos te vernieuwelen.

Nu ja – dat redeloos is natuurlijk niet helemaal waar: op het ministerie werken ambtenaren aan plannen om zichzelf aan het werk te houden. Dat is menselijk, maar rechtvaardigt de vernieuwelzucht allerminst. Het ontslag van dit slag beambten zal op termijn de economie positiever beïnvloeden dan de sluiting van Openbare Bibliotheken. 

Boekpresentatie “Liefde, leven en devotie”

Geplaatst op door


Op vrijdag 17 mei 2013 organiseert de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag de presentatie van de bloemlezing uit het Gruuthusehandschrift Liefde, leven en devotie, samengesteld door Herman Brinkman en Maria van Daalen.
Onder de noemer “Liefde, leven en devotie” selecteerde Herman Brinkman liederen uit het Gruuthusehandschrift. In de bloemlezing zijn de Middelnederlandse teksten opgenomen, geflankeerd door een moderne vertaling van Maria van Daalen. Natuurlijk ontbreekt het Egidiuslied niet, maar er is nog veel meer. Teksten over jeugd en vriendschap, liefde en lust, maar ook over ouderdom, sterven en rouw. In de achterflap van het boek bevindt zich een cd met zes van de liederen, uitgevoerd door het ensemble Fala Música.
De boekpresentatie is de gelegenheid om beide auteurs over de totstandkoming van deze bloemlezing te horen spreken. De bijeenkomst wordt opgeluisterd door Fala Música.
Programma vrijdag 17 mei – Aula KB

Lees verder >>

DBNL naar KB: meesterbakker moet naar broodfabriek

Geplaatst op door
Door Jos Damen

De DBNL is een van de best doordachte digitale bibliotheken van Nederland. DBNL doet aan integrale opname van een grote hoeveelheid literatuur (romans, gedichtenbundels, taalkunde, almanakken, tijdschriften, handschrifrten), alle mogelijke encyclopedieën en naslagwerken op het vakgebied (van 17e tot 21e eeuws) en van mooie afbeeldingen. DBNL werkt met slimme techniek door goede metadatering en uitstekende interlinking. (Zie als voorbeeld een onderdeel als Buitengaats, over Nederlandse literatuur in en over het buitenland, van Afrika tot Zuid-Amerika, Maar ook zorgt DBNL dat stedelingen en dorpelingen meer over de geschiedenis van de literatuur in hun omgeving leren, door geografische tagging van bijna alle plaatsen in Nederland en Vlaanderen, Zie Gouda,  De DBNL doet enorm veel aan gebruik binnen scholen, waarbij complete lespakketten afgestemd kunnen worden op bijvoorbeeld een spin-off onder de hoede van de DBNL: een Nederlandse online literatuurgeschiedenis, 

Lees verder >>