Tag: Fries

Anne sei dat er my hie sjoen

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Sommige dingen kun je nu eenmaal op verschillende manieren zeggen. Er lijkt bijvoorbeeld geen verschil of je nu

  • Anne zegt dat hij me gezien heeft.

zegt, of:

  • Anne zegt dat hij me heeft gezien.

De meeste mensen hebben het idee dat allebei de vormen grammaticaal zijn, en dat je ze allebei kunt zeggen (al vind je de ene vorm misschien wat vaker in de ene regio en de andere in de andere).

In het Fries is dat niet zo. Friestaligen hebben een duidelijke voorkeur voor de eerste vorm boven de tweede:

  • Anne sei dat er my sjoen hie.
  • Anne sei dat er my hie sjoen.

De tweede vorm vind je tegenwoordig ook wel, maar dat wordt dan meestal als een neerlandisme beschouwd: invloed van het Nederlands. Lees verder >>

J.H. Halbertsma’s Lexicon Frisicum (1872) wordt vertaald

Posted on by

Door Anne Dykstra

Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) wordt gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Woordenboek der Friese taal (1984-2011) van de Fryske Akademy, en daarmee tot allerlei andere woordenboeken die bij de Fryske Akademy zijn verschenen.

Toch schreef Halbertsma het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking, maar voor een internationaal publiek van (taal)wetenschappers. Om zijn doelgroep te bereiken, heeft hij als metataal voor zijn woordenboek het Latijn gekozen, terwijl het Latijn als wetenschapstaal toentertijd eigenlijk al op zijn retour was. Lees verder >>

Pas verschenen: The Dawn of Dutch. Language contact in the Western Low Countries before 1200

Posted on by

The Low Countries are famous for their radically changing landscape over the last 1,000 years. Like the landscape, the linguistic situation has also undergone major changes. In Holland, an early form of Frisian was spoken until, very roughly, 1100, and in parts of North Holland it disappeared even later. The hunt for traces of Frisian or Ingvaeonic in the dialects of the western Low Countries has been going on for around 150 years, but a synthesis of the available evidence has never appeared. The main aim of this book is to fill that gap. It follows the lead of many recent studies on the nature and effects of language contact situations in the past. The topic is approached from two different angles: Dutch dialectology, in all its geographic and diachronic variation, and comparative Germanic linguistics. In the end, the minute details and the bigger picture merge into one possible account of the early and high medieval processes that determined the make-up of western Dutch.

Dit boek is ‘open access’ verschenen, wat wil zeggen dat het gratis kan worden gedownload.

Oprop Skripsjepriis 2016-2018

Posted on by

De Fryske Akademy hat in twajierlikse priis foar it bêste skripsjeûndersyk op it mêd fan ’e Fryske taal en kultuer. De Skripsjepriis waard ynsteld by it fyftichjierrich bestean fan ’e Fryske Akademy yn 1988, mei as doel om studinten dy’t wittenskiplik ûnderwiis folgje in oantrún te jaan har ûndersyk op Fryske tema’s te rjochtsjen. De priis is in som fan 1000 (tûzen) euro.

Studinten fan ’e universiteit kinne oant 1 juny 2018 harren masterskripsje ynstjoere foar de Skripsjepriis. Der binne in tal betingsten:

  • It ûnderwerp fan ’e skripsje moat lizze op it mêd fan ’e Fryske taal en kultuer, lykas Fryske taal- en letterkunde, skiednis of sosjale wittenskippen.
  • De skripsje moat skreaun wêze (en goedkard troch de oplieding) nei 1 juny 2016 en foar 1 juny 2018.
  •  Allinnich WU-skripsjes kinne yn ’e beneaming komme foar de Skripsjepriis.

Lees verder >>

Dag van de Friese taalkunde 2017

Posted on by

Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de negende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, kindertaalverwerving, enz. In de lezing kan over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd worden, maar presentaties van onderzoeksplannen, van speculaties of van taaldatabanken zijn ook welkom. Lezingen kunnen gehouden worden in alle talen die tot de West-Germaanse taalfamilie behoren.

Wanneer:       vrijdag 27 oktober 2017
Waar:              Fryske Akademy, Doelestrjitte 8, Leeuwarden

De lezingen duren 30 minuten (20 minuten lezing plus 10 minuten discussie).

Wij roepen iedereen op, zich aan te melden voor een lezing. Stuur – graag zo spoedig mogelijk, maar voor 1 augustus – een abstract van een halve A4 met naam en adres naar Eric Hoekstra (secretaris van het Wurkferbân): ehoekstra@fryske-akademy.nl

 

Taal en geschiedenis in het Bildt

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

attachment-1-3Nauwkeurige taalanalyse kan ons soms een precies beeld geven van de geschiedenis. Dat geldt bijvoorbeeld voor de gemeente het Bildt, in Friesland. Er wordt daar een dialect gesproken dat al lange tijd de aandacht van taalkundigen heeft getrokken, omdat het niet duidelijk is of het wel Fries is. Het heeft daarvoor wel heel erg veel Hollandse woorden.

In een nieuw artikel in het International Journal of the Sociology of Language zet een groep taalkundigen (Van Sluis, Hoekstra, Van de Velde) nauwkeurig uiteen hoe het zit. Neem een Bildtse zin als de volgende:

  • Dou hest der feul meer fan loofd aste doe wete wouste
    ‘Je hebt er veel meer van geloofd als je weten wilde’

Lees verder >>

Hân – hand, strân – strand: over de verwerving van Friese woorden die op het Nederlands lijken

Posted on by

Door Evelyn Bosma

keep-calm-and-look-for-cognates_poes-han-amer-bern

 

Toen ik vijf was, besloten mijn ouders naar een dorp in Friesland te verhuizen. Ik herinner me nog de eerste dag op school. De juf was aan het voorlezen in het Fries en vertaalde de tekst voor mijn zus en mij naar het Nederlands. Daar hield ze al vrij snel mee op. We moesten maar gewoon Fries leren en hoe meer we die taal zouden horen, hoe makkelijker dat zou gaan. Bovendien zijn het Fries en het Nederlands zo nauw verwant dat we een groot deel van de Friese woorden gewoon konden raden. Dit blijkt ook uit onderzoek. Kinderen die een tweede taal leren, begrijpen woorden die overlap vertonen met hun eerste taal beter dan woorden die geen overlap vertonen. Heel logisch natuurlijk! Lees verder >>

Nieuwe spellingcheckers op Taalweb

Posted on by

De website Taalweb.frl, waarop Friese taalhulpmiddelen worden aangeboden, is vandaag vernieuwd en uitgebreid met nieuwe spellingcheckers en een digitale editie van het Frysk Hânwurdboek.

De website is nu responsief gemaakt. Dat betekent dat de website nu gemakkelijker te gebruiken is op smartphone en tablet.De online spellingchecker (Staveringshifker)is verbeterd en aangevuld met zo’n 600 nieuwe actuele woorden. De online vertaalmachine (Oersetter), die Friese teksten naar het Nederlands vertaalt en andersom, is aangepast aan de spellingsaanpassingen van 2015 (bijv. drûch, iuw, útnûgje,telefyzje).

Nieuw op Taalweb is een downloadpagina met meer dan 10 spellingcheckers voor allerlei programma’s en platforms, o.a. voor Word, Outlook, Word voor Mac OS X, Mozilla en LibreOffice/OpenOffice. Lees verder >>

5.000 inschrijvingen voor online cursus Introductie Fries

Posted on by

Circa 5.000 personen vanuit de hele wereld hebben zich ingeschreven voor de online cursus Introduction to Frisian van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), die op 26 september van start gaat. De online cursus, ontwikkeld door de afdeling Friese taal en cultuur van de RUG, maakt het wereldwijd voor mensen mogelijk om online Fries te leren. De cursus is gratis te volgen via het platform futurelearn.com.

Deelnemers aan de Massive Open Online Course, oftewel MOOC, leren binnen drie weken zichzelf voor te stellen in het Fries en te praten over familie, vrienden, werk en studie. Daarnaast leren ze aspecten van het leven in Friesland kennen. Het cursusmateriaal bestaat uit artikelen, quizzen, discussies en video’s waarin verschillende sprekers aan bod komen. Lees verder >>

Dag van de Friese Taalkunde 2016

Posted on by

Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de achtste Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, kindertaalverwerving, enz. In de lezing kan over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd worden, maar presentaties van onderzoeksplannen, van speculaties of van taaldatabanken zijn ook welkom. Lezingen kunnen gehouden worden in alle talen die tot de West-Germaanse taalfamilie behoren.

Wanneer: vrijdag 21 oktober 2016
Waar: Fryske Akademy, Doelestrjitte 8, Leeuwarden

De lezingen duren 30 minuten (20 minuten lezing plus 10 minuten discussie).

Wij roepen iedereen op, zich aan te melden voor een lezing. Stuur – graag zo spoedig mogelijk, maar voor 15 september – een abstract van een halve A4 met naam en adres naar Eric Hoekstra (secretaris van het Wurkferbân): ehoekstra@fryske-akademy.nl

De Dag van de Friese Letterkunde

Posted on by

Op vrijdag 7 oktober vindt De Dag van de Friese Letterkunde plaats in Tresoar te Leeuwarden. Dan is het op de kop af 350 jaar geleden dat het testament van Gysbert Japicx werd voorgelezen. De hoofdlezing van deze dag, verzorgd door dr. Piet Gerbrandy, zal dan ook in het teken staan van het vakmanschap van Gysbert Japicx.

Het gevarieerde programma omvat verder lezingen van Alpita de Jong, Abe de Vries, Piter Boersma, Marc van Oostendorp, Friduwih Riemersma en Henk van der Liet. De dag zal worden afgesloten met een borrel. De organisatie is in handen van: de Fryske Akademy, De Moanne, de NHL en Tresoar.

Het volledige programma kunt u raadplegen op de website van de Fryske Akademy.

De toegang is gratis, maar u wordt wel verzocht zich aan te melden via baly@fryske-akademy.nl. Dit is mogelijk tot tot 1 september aanstaande.

Twitteren in Limburg

Posted on by

Door Leonie Cornips

Limburgers twitteren meer in dialect dan Friezen in Fries. Dat blijkt uit ons onderzoek met collega’s onder wie Theo Meder van het Meertens Instituut en Dong Nguyen en Dolf Trieschnigg van de Universiteit Twente. In dat onderzoek vergelijken we Friesland met Limburg. In het Fries twittert iemand: ‘Ik twitterje yn it Frysk.’ en in het Limburgs zo: ‘Waarsjienlik noe al in Sjpanje, de kroenekrane die v’r höbbe zeen vlege op weeg daonaotoe’.

Tussen januari 2013 en juli 2014 heeft de Universiteit Twente een uitvoerige databank met tweets aangelegd van twitteraars in Nederland. Het is niet echt eenvoudig om na te gaan welke tweets uit die verzameling uit Friesland en Limburg komen want tweets zijn in principe niet plaatsgebonden. Gelukkig gebruiken sommige twitteraars zelf plaatsaanduidingen. Dit is uitgezocht voor Venlo waar bijna 2.000 gebruikers aangeven dat Venlo hun twitter thuisbasis is. Het is grappig om te zien welke naam zij aan hun Venlo geven: naast het gewone V/venlo (ruim meer dan de helft), komt Venlo voor in combinatie met (the) Netherlands, of met Blerick en anderen benoemen Venlo eenmalig en zeer creatief als ‘about 500k from Paris’, ‘Venlo, ja toch’, ‘venlo netuurlik’, ‘Venlocity’, ‘Venlo-Zuud’, ‘Upper E-side venlo’, ‘hartje Venlo’, ‘VenloOw’, ‘oet ut stedje venlo’, ‘earth venlo’ en ‘venlo wao anders?’. In deze beschrijvingen komt dus Engels voor (about 500k from Paris), dialect (oet ut stedje venlo) en Nederlands (hartje Venlo).

Lees verder >>

Wat zijn de gevolgen voor de Friese literatuur van het vrijwel ontbreken van structureel letterkundig onderzoek?

Posted on by

Onverwachte vragen aan de wetenschapsagenda (17)

Door Marc van Oostendorp

Olga van Marion
Olga van Marion

Begin dit jaar had ik me voorgenomen dat ik wat meer Friese literatuur wilde lezen en zie, meteen organiseert de Fryske Akademy later dit jaar een Dei fan ‘e Fryske letterkunde. Misschien komt daar de volgende vraag dan ook wel aan de orde:

Lees verder >>

Dag van de Friese taalkunde 2016

Posted on by
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de achtste Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde. In de lezing kan over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd worden, maar presentaties van onderzoeksplannen, van speculaties of van taaldatabanken zijn ook welkom. Lezingen kunnen gehouden worden in alle talen die tot de West-Germaanse taalfamilie behoren.
Wanneer: vrijdag 21 oktober 2016
Waar: de locatie wordt later bekend gemaakt
De lezingen duren 30 minuten (20 minuten lezing plus 10 minuten discussie).

Lees verder >>

Mag je frisisten beledigen?

Posted on by
Door Marc van Oostendorp


Kun je je als taalwetenschapper ook met goed fatsoen mengen in taalpolitieke strijd? Voor de frisiste Tony Feitsma (1928-2009) was dit nauwelijks een vraag. Haar leven was gewijd aan het Fries en moet tot de nok gevuld zijn geweest met de Friese taal en de Friese letteren: vol onderzoek, maar ook vol strijd.

Over zo iemand kun je natuurlijk makkelijk een boek vullen en dat hebben vier frisisten onlangs dan ook gedaan: Wittenskip en beweging, waarin ze studies door deskundigen verzamelden over allerlei aspecten van het werk.

Het is een interessant boek, maar ook een beetje een gemiste kans.
Lees verder >>

Wat wurdt it nijswurd fan 2015?

Posted on by

Hokker wurd út de Frysktalige nijsberjochten fan 2015 is sa typearjend, moai of bysûnder dat it net fergetten wurde mei? Wy ha in stikmannich wurden út it ferline jier útsocht. Jou oan hokker wurd oft neffens jo perfoarst yn gebrûk bliuwe moat. Jo kinne ek as reaksje ûnder dit berjocht in eigen suggestje dwaan foar in nijswurd fan 2015.

Op 15 jannewaris wurdt de winner buorkundich makke.

Klik hjir om jo foarkar oan te jaan.


Lees verder >>

Dag van de Friese taalkunde 2015

Posted on by
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de zevende Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezig houdt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde. In de lezing kan over wetenschappelijk onderzoek gerapporteerd worden, maar presentaties van onderzoeksplannen, van speculaties of van taaldatabanken zijn ook welkom. Lezingen kunnen gehouden worden in alle talen die tot de West-Germaanse taalfamilie behoren.
Wanneer:       vrijdag 23 oktober 2015
Waar:              de locatie wordt later bekend gemaakt
De lezingen duren 30 minuten (20 minuten lezing plus 10 minuten discussie).
Wij roepen iedereen op, zich aan te melden voor een lezing. Stuur – graag zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk op woensdag 1 juli – een abstract van een halve A4 met naam en adres naar Willem Visser (secretaris van het Wurkferbân):
wvisser@fryske-akademy.nl
Of met de gewone post naar:
Fryske Akademy,
Taalkundich Wurkferbân,
Postbus 54,

8900 AB  Ljouwert/Leeuwarden.

17 april 2015: The Role of Lexicography in Standardisation and Purification of Lesser Used Languages

Posted on by
Friday April 17, 2015
At Tryater, Oostersingel 70 NL-8921 GB Leeuwarden
Price: € 25,00
Register: Click here
On Friday 17 April 2015, the Fryske Akademy is organizing a one-day international conference that will be tackling the role of lexicography in standardisation and purification of lesser used languages. 
The Frisian language is one of those. As an emancipating language in the Netherlands, Frisian is acquiring new functions and penetrating into new societal domains, or into domains that are traditionally reserved for the dominant Dutch language. Therefore, it needs new terminology. Dictionaries may play an important role in reinforcing a language, in language codification and language standardisation. At the same time, making dictionaries triggers critical issues in the lexicographic practice of lesser used languages such as Frisian.

Lees verder >>

Stage over tweetaligheid bij Fries-Nederlandse kinderen

Posted on by


Gezocht: stagiair voor het project ‘Cognitive effects and the character of Frisian-Dutch bilingualism among Frisian children’
Fryske Akademy
Evelyn Bosma & Eric Hoekstra
Universiteit Utrecht
Marjo van Koppen & Elma Blom
Het project
Deze studie onderzoekt de relatie tussen taal en cognitieve ontwikkeling bij Fries-Nederlandse tweetalige kinderen in de provincie Fryslân. Ben jij geïnteresseerd in tweetaligheid, taalverwerving en/of de Friese taal? De Fryske Akademy en de Universiteit Utrecht zijn op zoek naar een stagiair die wil helpen met het in kaart brengen van morfologische en syntactische variatie bij Fries-Nederlandse tweetalige kinderen van vijf en zes jaar oud. Het gaat om het classificeren van nominale meervouden en voltooide deelwoorden die de kinderen produceren in de Nederlandse en Friese versie van de Taaltoets Alle Kinderen (TAK). Daarnaast is het mogelijk om te helpen met het onderzoek naar werkwoordsclusters in de narratieven van de kinderen.
De stage betreft een samenwerking tussen de Fryske Akademy en de Universiteit Utrecht. De stage zal uitgevoerd worden op de Universiteit Utrecht onder begeleiding van Marjo van Koppen en aangestuurd worden vanuit de Fryske Akademy door Evelyn Bosma.

Lees verder >>