De Alphaman presenteert: De klucht van de koe
De Alphaman vat De klucht van de koe samen. Altijd vet stom als je een vette koe hebt die dan gejat wordt. Het kan de beste overkomen!
Tag: Bredero
Bredero en de schaduwzijde van de tolerantie
Door Abdelkader Benali
Toen wij eind jaren zeventig een woning van nog geen veertig vierkante meter betrokken in Rotterdam, wist ik nog niet dat het huis in de jaren twintig gebouwd was voor de Brabantse migranten die emplooi wilden vinden in de stad die op een dag bekend zou staan als de grootste haven in de wereld. Migranten nemen dus altijd de plek in van migranten. De migrant houdt op te bestaan op de dag dat hij de plek inneemt van een local. Er zijn veel verhalen te vertellen over zeer succesvolle kinderen van migranten die op een dag het huis kochten waarin telgen van patriciërs hadden gewoond.
Het omgekeerde, dat de plek die de migrant openlaat wordt ingenomen door een local, gebeurt veel minder. Lees verder >>
The Big Bredero Battle – inzenden tot 1 december
Door Stichting Bredero 2018
Is een van uw studenten de nieuwe Bredero? Inspireer ze om een tekst van deze fantastische dichter te bewerken. Alles mag!
Inspiratie? Roos Blufpand bewerkte 2 liedjes voor de Brederoavond op 23 augustus; Thom Gerrits speelt de ambitieuze dichter in korte filmpjes.
Roos Blufpand zingt Eenicheydt is Armoedt:
Doe mee aan de Big Bredero Battle!
(Bekijk deze video op YouTube.)
Ben jij net zo creatief als Bredero? Kom jij scherp uit de bocht? Heb jij schrijftalent, of zing jij de sterren van de hemel? Dan ben jij misschien wel de nieuwe Bredero! Strijd mee in the Big Bredero Battle.
Het laatste raadsel
Door Nelleke Noordervliet
We lopen langs de Amstel, weg van de drukke stad. Ik vertel mijn vriend Bredero dat we vierhonderd jaar na zijn dood zijn werk zorgvuldig bestuderen, en dat we proberen aan te tonen in hoeverre zijn gedichten en toneelstukken gebeurtenissen uit zijn eigen leven verbeelden. Sommigen zien daar duidelijke sporen van, anderen menen dat hij buitenlandse voorbeelden navolgt of gebruikt en niet per se reflecteert op eigen vreugde of leed.
‘We weten zo weinig over je,’ zeg ik. ‘In je taal ben je zo nabij en toch ontsnap je ons.’
Hij glimlacht. Zie ik melancholie of ironie? ‘Waarom is het belangrijk iets te weten over mijn leven als de gevoelens worden herkend en gedeeld? Waarom moet iets echt gebeurd zijn?’ Lees verder >>
Zielsverwanten
Door Nelleke Noordervliet
Hij zit te wachten op het terras van De Brakke Grond, waar destijds de Vleeshal stond met erboven de zaal van de rederijkerskamer d’Eglantier. Nu officieel het Vlaams Cultureel Centrum. Grappig, als ik denk aan de Spaanse Brabander. Gevalletje van perfecte integratie. Het is er van een zelfde levendigheid als aan het begin van de zeventiende eeuw. Veel volk, alles op menselijke maat en intiem. Het toeristische gewoel van de Wallen en de Dam is hier gedempt. Ik ga naast hem zitten.
‘Hier begon het, is het niet?’
Hij kijkt om zich heen, op zoek naar punten van herkenning. Dan is het of zijn blik zich naar binnen keert. ‘Ach mijn God, ik weet nog goed hoe ik beefde, toen ik me voor het eerst tot de roemrijke leden van de Eglantier richtte. Het was een soort examen. Bracht ik het er goed van af mocht ik blijven. Verprutste ik het, dan was het gedaan. Ging ik het ook nog hebben over het juiste gebruik van de moedertaal. Bewaar de rijkdom van het Nederlandsch! Verdedig de taal tegen de buitenlandse indringers. Ik, doodgewone Amsterdammer, die nauwelijks Frans kende. Latijn was mij geheel vreemd. Het was een pleidooi niet voor rijkdom maar voor eenvoud, ja, voor de rijkdom van de eenvoud, de volkstaal, het eigene, de woorden van het hart. Het was een riskante aanval op de pseudo-geleerdheid, de inhoudsloze eruditie, de gekunsteldheid van veel van de heren die daar zaten. Gelukkig was ik niet de eerste noch de enige die zich beklaagde, maar toch: ik was een parvenu.’ Lees verder >>
9 oktober 2018, Amsterdam: Gouden Eeuw-lezing 2018 door René van Stipriaan
Shakespeare, Bredero, Rembrandt. Het theater van de hartstochten in de zeventiende eeuw
Het Amsterdam Centre for the Study of the Golden Age nodigt u graag uit voor de Gouden Eeuw Lezing 2018. Het ACSGA organiseert dit evenement regelmatig voor een cultureel geïnteresseerd publiek, als visitekaartje van geesteswetenschappelijk onderzoek. Eerdere sprekers waren onder anderen Steven Nadler over Spinoza, en Gary Schwartz over de omgang met de erfenis van de Gouden Eeuw in de 21ste eeuw.
In 2018 is het onderwerp gekoppeld aan het herdenkingsjaar van de 400ste sterfdag van de ‘eerste echte Amsterdammer’, G.A. Bredero. UvA-alumnus dr. René van Stipriaan zal spreken over Shakespeare, Bredero en Rembrandt. Lees verder >>
Wat dat de wereld is…
Door Nelleke Noordervliet
‘Toch is het vreemd,’ zeg ik, ‘dat we tussen al die wagonladingen zeventiende-eeuwse schilderijen er niet één van jou hebben aangetroffen.’
”t Was kladwerk,’ zegt Gerbrand met schouderophalen, terwijl we in de Oude Hoogstraat bij café de Pool een biertje drinken. ‘Je weet niet half hoeveel echt talent hier rondwandelde. Amsterdam was een magneet voor jonge schilders. De opdrachtgevers woonden hier. Ik was er al gauw achter dat ik misschien verdienstelijk schetste, maar ik was te rusteloos voor het echte werk. Voor een goed schilderij had je geduld en precisie nodig. Veel van mijn vrienden en drinkmaten hadden dat. Waren ze ’s avonds onbekwaam van de wijn, ’s morgens trokken ze een kaarsrechte lijn met hun kwast of penseel. Johan van Beeck bijvoorbeeld, een jonge knul die ik vaak tegenkwam, dat was een fabuleus schilder. Ik zag een doek van hem, ‘portret van een jonge kunstenaar’, een zelfportret, en ik was diep onder de indruk: kleur, houding, stofuitdrukking, er zat diepte in en raadsel, en echtheid. Die gaat het ver schoppen.’ Lees verder >>
Een nieuw stukje in de puzzel van Bredero’s ridder Rodderick
Door Ton Harmsen
Er is nog altijd veel te doen over Bredero’s Rodd’rick ende Alphonsus. De stof van dit treurspel is ontleend aan een hoofdstuk van de ridderroman Palmerijn van Olijve. Willem Kuiper deed de verrassende ontdekking dat deze passage in de Nederlandse roman niet voorkomt in de Franse Palmerin d’Olive, en ook niet in de Spaanse Palmerín de Oliva. Het is dus een inlassing van de Nederlandse vertaler. Onlangs heeft Annemieke Houben de bron ervan heeft gevonden: deze interpolatie is ontleend aan Le quatriesme Livre des Bergeries de Iuliette (1595) van Nicolas de Montreux. Dat was nog eens een speld in een hooiberg.
Bredero, kunstenaar
Door Marc van Oostendorp
De recensies die tot nu toe verschenen van René van Stiptiaans De hartenjager, doen dat boek geen recht. Ze leggen te veel de nadruk op het biografische. De koppen in de kranten gaan meestal over de ‘zelfmoord’ van Bredero, hoewel die daad door Van Stipriaan alleen heel voorzichtig als een mogelijkheid wordt aangestipt.
Ja, 1618 was een jaar waarin Bredero’s wereld op een aantal manieren moet zijn ingestort. De machtsgreep van prins Maurit maakte een einde aan veel van de onbezorgde religieuze vrijheid waarvan Bredero en andere Amsterdammers hadden geprofiteerd. Tegelijkertijd was de schrijver in zijn persoonlijk leven ongelukkig in de liefde – hopeloos verliefd op een vrouw die in dat jaar met een oudere en welvarender man trouwde. Maar of hij om dat alles zelfmoord pleegde, weet niemand, en het doet er 400 jaar na dato ook nauwelijks toe.
Wat Van Stipriaans boek interessant maakt, en uniek, is dat hij zich concentreert op Bredero als schrijver, als kunstenaar. Je zou zeggen dat dit niet zo gek is in een boek over een kunstenaar over wie nauwelijks iets biografisch bekend is, maar in het verleden hebben auteurs zich wel aan Bredero’s werk vergrepen om uit iedere syllabe in ieder lied iets biografisch te vinden. Later bleek dat sommige gedichten die men altijd als cruciaal voor het begrijpen van Bredero’s psyche had gezien, vertalingen uit het Frans waren. Toen keerde men zich juist af van ál het biografische. Lees verder >>
Powervrouwen & politieke vluchtelingen in tragedie van Bredero
Op 14 september 2018 gaat op de beeldschone jongensbinnenplaats van het Amsterdam Museum Bredero’s tragikomedie Lucelle in première. Deze nieuwe productie van Theater Kwast is een onverwacht actuele tragedie met bizarre komische wendingen, zoals die alleen uit de pen van de beroemde Amsterdamse toneelschrijver kon vloeien. De invloeden van Amsterdam dat in 1615 uit zijn voegen barstte sijpelde door het scherpe observatie vermogen van Bredero zijn tragikomedie Lucelle in en geven een onverwacht actuele kijk op de samenleving, met vooruitwijzingen naar onze #MeToo-discussie en de positie van politieke vluchtelingen. Lees verder >>
Nieuw op DBNL: verzameld werk Multatuli, toneelstukken van Bredero en meer
Volledige werken Multatuli beschikbaar op DBNL
In 2020 wordt het tweehonderdste geboortejaar gevierd van Multatuli – pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887). Hierop vooruitlopend zijn de Volledige werken van Multatuli vanaf vandaag online beschikbaar op DBNL.
Multatuli wordt algemeen beschouwd als een van de belangrijkste auteurs uit het Nederlandse taalgebied. Zijn Max Havelaar, voor het eerst verschenen in 1860, is talloze malen herdrukt en in meer dan dertig talen vertaald. Het werk heeft zelfs een eigen ‘venster’ gekregen in de Historische Canon van Nederland, vanwege zijn invloed op de Nederlandse koloniale politiek. Daarnaast heeft Multatuli naam gemaakt als de auteur van onder meer Ideën, Woutertje Pieterse, toneelstukken, polemieken, beschouwingen en aforismen en schreef hij duizenden brieven. Deze zijn voor een groot deel opgenomen in zijn Volledige werken, die zijn verschenen tussen 1950 en 1995.
Behalve op DBNL zullen deze teksten – inclusief de niet eerder gepubliceerde – worden opgenomen op een nieuwe, interactieve website over Multatuli, die in het Multatuli-jaar 2020 feestelijk zal worden gelanceerd. Het gaat om een initiatief van het Multatuli Genootschap en Krijn ter Braak. Binnen het project Multatuli Online zullen alle werken, brieven, handschriften en documenten van en over Multatuli digitaal en in samenhang online beschikbaar worden gemaakt. Daarbij wordt samengewerkt met de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam en het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW). Lees verder >>
Dinsdag 18 september, Haarlem: Avond rondom Bredero, met biograaf René van Stipriaan
Op dinsdag 18 september organiseert Stichting Literair Haarlem i.s.m. de Kennemer Boekhandel een avond rondom de bruisende dichter en toneelschrijver Bredero, wiens vierhonderdste sterfdag dit jaar herdacht wordt.
Biograaf René van Stipriaan, van wie het bejubelde en in NRC Handelsblad met 5 sterren gewaardeerde De hartenjager – Leven, werk en roem van Gerbrandt Adriaensz. Bredero is verschenen, zal de mythen en mysteries rond deze getalenteerde en vrijmoedige Amsterdammer ontrafelen in zijn lezing. Het blijmoedige Ampzing Genootschap heeft een aantal van Bredero’s gedichten op muziek gezet en verzorgt het muzikale intermezzo. En Jerolimo en Robbeknol uit de klucht Spaanschen Brabander zullen een dialoog spelen.
Datum: dinsdag 18 september
Aanvang: 20:00 uur
Entree: €10,00
Locatie: Noord-Hollands Archief, Jansstraat 40, Haarlem
Reserveren en informatie: info@
Niet de klucht van de koe
Bredero’s iconische drietal ontwaakt in een absurde prog-rockopera!
(Bekijk deze video op YouTube.)
Gerbrand Adriaenszoon Bredero, de dichter, toneelschrijver en ras Amsterdammer, overleed 400 jaar geleden op 23 augustus 1618. Als eerbetoon is rondom de drie hoofdpersonages uit zijn beroemdste werk, ‘De Klucht van de Koe’ een gloednieuwe opera gemaakt. Maar deze keer is alles anders. De landelijke rust wordt verstoord door prog-rock, barok instrumentaria, wrange ritmes en mierzoete melodieën. De koe is haar weiland ontgroeid en de boer laat geld groeien. De dief is haar obsessie voor het materiële verloren en verlangt nu naar een ideologische buit. Bredero’s iconische drietal heeft het onschuldige universum van de klucht definitief verlaten en ontwaakt in een absurd, duister en fysiek muziekdrama.
Een co-productie van het Kameroperahuis en het Grachtenfestival.
De kam van de buurvrouw
Door René van Stipriaan
Wie van literatuur hield, ging geen letteren studeren. Met die waarheid, opgepikt van Gerrit Komrij of Karel van het Reve, leefde ik toen ik eind jaren zeventig een studie koos. Het werd iets anders. Tijdens mijn eerste maanden als student in Amsterdam, leerde ik een ouderejaars Nederlands kennen. Hij deed waar hij zin in had, had een leuke etage vol boeken in de Nieuwe Kerksstraat en een beeldschone vriendin. Eens in de zoveel weken vroeg hij waarom ik niet overstapte naar Nederlands, als ik toch zo van literatuur hield.
Ik was een keer bij hem toen hij vertelde hoe hij die ochtend, zonder dat zij er erg in had zijn buurvrouw had geobserveerd bij het aankleden en haar opsteken. ‘Net dat sonnet van Bredero,’ zei mijn vriend Chris, en begon uit zijn hoofd te citeren: ‘Vroegh in den dageraet, de schoone gaet ontbinden, / Den Gouden blonden tros, Citroenich van coleur / Gezeten inde Lucht, recht buyten d’achter deur,’ en zo ging het door, met roezige woordreeksen ‘Dan beven Amoureus de lieffelijckste Winden’, ‘tgheele zijdich hayr’, ‘groeten met een geur’ en dan: ‘Gheluckich is de Kam, verguldt van Elpen been, / Die dese vlechten streelt’. Lees verder >>
Rusten tussen Kalverstraat en Rokin: de zoektocht naar graf 426
Door Maarten Biermans
In 1985 is er in de Nes een herdenkingssteen aangebracht vlakbij Bredero’s geboortehuis. Die steen én het standbeeld op de Nieuwmarkt van Jerolimo en een van de snollen uit de Spaanse Brabander zijn de meest tastbare herinneringen aan Bredero’s aanwezigheid in de stad.
Met het oog op zijn 400e sterfdag lag het voor de hand om na te gaan of ook zijn laatste rustplaats te identificeren was en wellicht zelfs gemarkeerd kon worden met een huldeblijk. Voor de locatie van het graf verwees Garmt Stuiveling in zijn Memoriaal van Bredero (1970) naar het Graeff boeck vande heijliger Stee, waarin Adriaen Cornelisz Bredero als de eigenaar van graf nr. 426 vermeld staat. De kapel Ter Heilige Stede (tussen Kalverstraat en Rokin) was eeuwen daarvoor opgericht ter markering van de plek van het Mirakel van Amsterdam en stond sinds de Alteratie van 1578 te boek als de Nieuwezijds Kapel.
Fokke & Sukke zijn al sinds januari dronken
(geplaatst met toestemming van Reid, Geleijnse en Van Tol)
De verrassing van de tijdloosheid
Door Roos Blufpand
Om eerlijk te zijn, had ik nog nooit van Bredero gehoord. Of misschien wel op de middelbare school, maar ik was hem vergeten. Toen ik het mailtje kreeg met de vraag of ik twee bewerkingen wilde maken van zijn liedjes, was het eerste wat ik deed mijn moeder bellen, docent Nederlands in het voortgezet onderwijs. Ze begon meteen vol enthousiasme te vertellen over zijn ietwat schunnige toneelstukken die ze in de bovenbouw geregeld samen met haar leerlingen leest en de hilarische momenten die ze dan met hen beleeft.
Na het lezen van enkele van zijn werken en een minicollege van Jeroen Jansen, die in twee uur een beeld schetste van de Amsterdamse man die zowel luchtige als zware gedichten, liederen en toneelstukken geschreven heeft, besloot ik de uitdaging aan te gaan. Lees verder >>
Bredero op de universiteit
Door Jeroen Jansen
Zes jaar geleden begon het te borrelen. De eerste concrete ideeën over het Bredero-jaar 2018 volgden snel. Een schooleditie van de Spaanse Brabander was hard nodig, in de reeks Tekst in Context. Studenten dachten mee over het ontwerp en de invulling. Een van hen maakte een actualiserende opdracht: de beroemde discussie over immigranten in het derde bedrijf moest vertaald worden naar een actuele gemeenteraadsvergadering, waarin verschillende politieke partijen standpunten innamen. Die opdracht heeft het boekje niet gehaald. Te omslachtig.
In een tweedejaars cursus bereidden onze studenten publieksactiviteiten voor. Twee van hen klampten zich vast aan de uitwerking van een boottocht over de Amstel, van Ouderkerk naar de Magere Brug, langs de lijnen van Bredero’s Koe. Onderweg vermaak, eten en drinken, kluchtfragmenten en liedjes. Die boottocht is er niet gekomen. Te kostbaar.
In een mastercursus liet ik studenten het bekende portret van Bredero (door Hessel Gerrits) vergelijken met dat in een gravure van Bredero’s Groot Liedboek. Die gravure (door Pieter Serwouters) begeleidt de mentale overgang van het amoureuze deel naar het aandachtige deel van het liedboek. Ja, dat was beslist Bredero! Geen twijfel. Een tweede portret dus, waarop nu ook de hand staat die al die prachtige verzen heeft neergeschreven. Te gek. Lees verder >>
Bredero’s soele somer
Door Marieke van Delft
Honderd jaar geleden werd de sterfdag van G.A. Bredero sober herdacht. Een paar kranten schreven op 23 augustus 1918 iets over hem, maar evenementen worden niet genoemd. Het Nieuwsblad van het Noorden vermeldde wel dat er een speciale Bredero-uitgave op stapel stond. Die vormde mijn eerste contact met Bredero en leidde tot mijn eerste publicatie. Ik deed toen geen onderzoek naar de schrijver, maar naar de Vereeniging Joan Blaeu, een genootschap dat zich inzette voor een betere kwaliteit van het Nederlandse boek.
Al in 1917 had de voorzitter van deze vereniging, de musicoloog en bankier dr. D.F. Scheurleer, voorgesteld in 1918 een boek te maken met Bredero’s ‘liedekens’, samen te stellen en in te leiden door J.B. Schepers. Omdat Bredero zijn teksten neuriede voor hij ze opschreef, wilde Schepers er ook muziek bij laten drukken. Scheurleer bezat uitgaven van Bredero’s liederen en legde de teksten voor aan de componist Julius Röntgen, die een aantal liederen arrangeerde. Lees verder >>
Een Hollandse botmuil ontdekt Bredero
Door Aleid Truijens
Wat een prachtboekje, die uitgave van De Spaansche Brabander door Jeroen Jansen. Nooit gedacht dat ik zo’n boek in één adem uit zou lezen. Natuurlijk kende ik het wel, van de middelbare school (drie titels uit de 17e eeuw op je lijst) en mijn studie Nederlands (dertig primair teksten per eeuw).
Ik geloof dat die aantallen zijn teruggebracht, maar reden om trots te zijn op die belezenheid heb ik niet. Ik heb er bitter weinig van opgestoken. Ik had geen flauw benul waar ze over gingen: Warenar, Granida, De Gysbrecht en alles van Bredero. Nou ja, die flauwe boertigheid van kluchten, die snapten we wel. Maar in welke tijd speelden die verhalen, was dat de tijd van de schrijver? Hadden die malle teksten in dat kindertaaltje wel een schrijver? Zoals ik me op school nooit afvroeg waar teksten van Vergilius, Xenophon en Homerus over gingen. Je moest ze vertalen, en een zes halen. Gemiste kansen. Lees verder >>
Kackerlack in Amsterdam
Door Marc van Oostendorp
In het toneelstuk ‘Moortje’ van Bredero vertelt een van de personages, Kackerlack, op een bepaald moment over een tocht die hij met een vreemdeling door Amsterdam heeft gemaakt. Die monoloog is een van de mooiste schetsen van 17e-eeuws Amsterdam die ik ken.
En zingkt eens op de wijs: Arend Pieter Gijsen
Door Martine de Bruin
Er stond toch echt met grote letters boven dat de tekst uit een liedboek kwam en ten overvloede volgde de opgave van de melodie. Maar toch drong niet tot me door wat dat betekende tijdens het bestuderen van ‘tekst 2.1’ in de syllabus Literatuur en Maatschappij in het eerstejaars werkcollege Renaissance aan de Universiteit Utrecht (1988): Bredero maakte ‘Arend Pieter Gijsen’ om te zingen. En dat zingen kan nu nog steeds.
Brederodagen 1985: een vrolijk anachronisme
Door Bert Nap
Je trouwdag of de geboorte van je kind vergeet je niet. Ze zetten een mensenleven even stil. In 1985 merkte ik hoe zoiets ook kan gebeuren met een oude binnenstad. Bredero’s vierhonderdste geboortedag groeide op 16 en 17 maart 1985 uit tot een groots volksfestijn, een vrolijke chaos. Heel Nederland liep uit om zich te vergapen aan Amsterdams vroeg zeventiende-eeuws stadshart dat werd bevolkt door leerlooiers, spinsters, hoeren, stoeten van melaatsen, bedelaars en mankepoten.
Voor de bewoners van de Nes, de Oudezijds Voorburg- en Achterburgwal, Rusland, het Walenpleintje en de Spinhuisstegen begint het als een grote verstilling. De grachten worden autovrij, de straten zijn bedekt met stro. Bij de buren wordt een leerlooierij nagebouwd. Op de Grimburgwal timmert men een galg en een rad. Lees verder >>
Recente reacties