Tag: 20e eeuw

Online college: Mystiek lichaam

Posted on by

Dit voorjaar plande de Master Letterkunde van de Radboud Universiteit in samenwerking met Nijmeegse Openbare Bibliotheek een lezingenreeks gewijd aan de romans van Frans Kellendonk. In 2020 is het dertig jaar geleden dat Kellendonk overleed en het was een mooie gelegenheid om aan de hand van specialisten door het werk geleid te worden van een van de belangrijkste Nederlandse auteurs van 20ste-eeuwse eeuw.

Door de corona-maatregelen moest de reeks helaas vroegtijdig afgebroken worden. Als klein goedmakertje verzorgde Jos Joosten, hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit, donderdagavond 28 mei vanuit de Thiemeloods in Nijmegen via internet een verkorte versie van zijn oorspronkelijke college over Kellendonks meest geruchtmakende roman Mystiek Lichaam uit 1986. Bijgaand de opname van zijn lezing. 

Lees verder >>

Beschouw het leven als een zomerdag… niet meer

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Het reisverslag is een goede vorm voor een boekje over Louis Couperus: iemand die weliswaar vooral bekend is door zijn ‘Haagse’ romans en zijn uitspraak ‘Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar’, maar die een groot deel van zijn leven buiten die stad doorbracht, en óók bekend werd als reisschrijver voor de Haagsche Post.

Lees verder >>

Online tentoonstelling De achterkant van de bevrijding

Posted on by

(Persbericht Literatuurmuseum)

Blijheid en feestvreugde overspoelden het land na 5 mei 1945. Ook de Nederlandse schrijvers haalden opgelucht adem. Maar niet allemaal – en over die andere verhalen gaat het in de nieuwe online tentoonstelling De achterkant van de bevrijding – Literair leven na de oorlog. Vanaf nu op Literatuurmuseum.nl, gewoon vanuit huis te bezoeken.

Lees verder >>

Kelly

Posted on by

Door Mathijs Sanders

Jong in de jaren zestig is een titel die niet zou misstaan op een verzameling cultuursociologische beschouwingen. Het boekje van Jaap Goedegebuure is echter geen studie over het roemruchte decennium, maar een kleine monografie over een nog nauwelijks belichte episode uit het leven en werk van de schrijver Frans Kellendonk (1951-1990), te weten zijn jaren als scholier op het Nijmeegse Sint-Dominicuscollege. De teksten die Goedegebuure opdook vormen een goudmijn voor wie geïnteresseerd is in middelbare schoolcultuur gedurende de jaren zestig en in de vroege jaren van de auteur die in 1977 officieel zou debuteren met de novelle ‘Bouwval’.

Lees verder >>

‘Omdat ik het overleefd heb, schrijf ik’

Posted on by

Marga Minco wordt honderd 

Door Elsbeth Etty

Op een foto van enkele jaren na de bevrijding loopt een mooie jonge vrouw met haar dochtertje op de Dam, lachend, het halflange, donkere haar los op de schouders. Ze is 28 en noemt zich Marga Minco. Onder die naam zal ze uitgroeien tot een van Nederlands meest imponerende schrijvers. Vorig jaar, op haar 99ste, kreeg ze de P.C. Hooftprijs voor haar unieke oeuvre dat de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, het voorspel en de nasleep ervan belichaamt. En nu wordt ze honderd. Haar eeuwfeest valt samen met ‘75 jaar bevrijding’, voor Marga Minco driekwart eeuw overleven. 

Hoe de ogenschijnlijk opgewekte jonge vrouw op de foto zich van binnen voelde, vertelde ze op haar zeventigste aan Ischa Meijer:

Lees verder >>

12 maart 2020, Amsterdam: Lyrisch Activisme: Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848

Posted on by

Donderdag, 12 maart 2020, aanvang 19u30
Perdu, Kloveniersburgwal 86, 1012 CZ Amsterdam

Entree = 5 euro (ter plaatse te betalen) – registratie is niet nodig
Met optredens van Maartje Smits en Nico van Apeldoorn (poëzie)
Bram Ieven spreekt over Henriette Roland Holst en Fyke Goorden & Tommy van Avermaete over J.F. Vogelaar

Lees verder >>

De gotiek van de leegte

Posted on by

Wonen in gedichten (3)

Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Woord en beeld,

In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: ‘Jan van Eyck: Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw, 1434′, van Dirk van Bastelaere (1960) .

Lees verder >>

Nieuw licht op Harry Mulisch’ schrijverschap in bundel studenten Redacteur/editor

Posted on by

Door Everdien Rietstap

‘Wat ik maak, dat ben ik’, zei Harry Mulisch eens. ‘Maken’ was voor hem een breed begrip: ook bij de rest van het uitgeefproces was de schrijver nauw betrokken. Zo redigeerde Mulisch steevast zijn eigen teksten, ontwierp soms zijn eigen omslagen en overlegde intensief met zijn redacteur over de flaptekst. Tien jaar na zijn dood brengen de auteurs in de bundel ‘Wat ik maak, dat ben ik’ de creatie van elf van zijn werken tot leven. Zij hebben hiervoor dankbaar gebruikgemaakt van het archiefmateriaal uit Mulisch’ literaire nalatenschap dat in het bezit is van het Literatuurmuseum en voor dit onderzoek tijdelijk werd ondergebracht in het Allard Pierson. 

Lees verder >>

Aanhalingstekens bij Reve

Posted on by

Door J.L. Dijkhuis

In de tram kan George Speerman, hoofdpersoon van De stille vriend, zijn ogen niet afhouden van een jongeman schuin tegenover hem: het kan niet anders of het is dezelfde Marcel die hem ooit eenmaal in het kader van de herenliefde thuis opzocht, een paar dagen later met een zelfgebakken vis kwam aanzetten en vervolgens spoorloos verdween. Maar zelfs wanneer Speerman, desgevraagd, zijn oude vlam de juiste uitstaphalte wijst wordt hij niet herkend, en dus troost hij zich, na een weemoedige terugblik op hun kortstondige romance, in de laatste hoofdstukken van De stille vriend met een dagdroom over een betrouwbaarder type:

Lees verder >>

In de bril van een ander

Posted on by

Wonen in gedichten (2)

Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor beginnende en licht gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Het leven van alledag,

In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: In de bril van Bertha Teughels, van Alice Nahon (1896–1933).

Lees verder >>

Vlogboek Wetenschap: Afgrond zonder vangnet

Posted on by

Het is nogal een opgave om een oeuvre van een schrijver volledig door te lichten, zeker als dat een veelschrijver is als Arnon Grunberg. Yra van Dijk, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Leiden zat ooit op dezelfde school als Grunberg en heeft haar fascinatie voor het werk van de schrijver, of dat nu zijn romans, lezingen, voetnoten of ooggetuigenverslagen zijn, in het boek Afgrond zonder vangnet gestopt.

Deze video werd mede mogelijk gemaakt door Leiden University Centre for the Arts in Society.

Bekijk deze video op YouTube

Man zonder ismen

Posted on by

Door Marc van Oostendorp

Behalve over het leven van Willem Brakman gaat Nico Keunings Een ongeneeslijk heimwee ook over literaire –ismen. Brakman verzette zich zelf de laatste decennia met hand en tand tegen het idee dat hij een postmodernist zou zijn. Het postmodernisme associeerde hij met gebrek aan ernst, met totale relativering van de inhoud ten gunste van de vorm – daar wilde hij niet bij horen en kennelijk was hij er zelfs door deskundige liefhebbers als de Vlaamse letterkundige Bart Vervaeck niet kon worden overtuigd dat er misschien meer te beleven was – een vorm van ernst waar de zijne ook in paste.

Lees verder >>

Maart/april 2020, Amsterdam/Antwerpen/Gent: Lyrisch activisme

Posted on by

Drie avonden over Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848

Deze drie avonden verbinden poëzie en politiek aan de hand van het werk van dichters die maatschappelijke verandering hebben nagestreefd op een manier die ons nu kan inspireren. Op dit moment leven we, na een lange fase van depolitisering van de kunst en het maatschappelijk debat, in een tijdperk waarin maatschappelijke verandering noodzakelijk is. Het leven op de planeet zoals we dat kennen staat onder druk. Stug doorleven,  schrijven en lezen staat gelijk aan de kop in het zand steken. Cruciale vragen hierbij zijn: Wat te doen? Welke strijd te voeren? Waarvoor in de pen te klimmen? Hoe te schrijven? Deze heroriëntatie op de maatschappelijke taak van de literatuur willen we tijdens deze avond herdenken door de activistische mogelijkheden van het heden te verrijken met een blik achterom. Want onze geschiedenis bulkt van de inspirerende voorbeelden. En onze actuele poëzie is vol potentie. Ze moet alleen wel aan het licht te komen. Daar willen deze drie avonden een bijdrage aan leveren.

Lees verder >>

De laatste hoven

Posted on by

Wonen in gedichten (1)

Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Woord en beeld,

In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: Christus als hovenier, van Ida Gerhardt.

Lees verder >>

17 februari 2020, Nijmegen: Drie jonge schrijvers over Frans Kellendonk, dertig jaar na zijn dood

Posted on by

Een speciale editie van de Kellendonklezing

Op 15 januari 1990 overleed Frans Kellendonk, gerenommeerd Nederlands auteur, onder meer bekend van Mystiek lichaam. De Radboud Universiteit Nijmegen, waar Kellendonk studeerde en promoveerde als anglist, herdenkt hem jaarlijks met de Frans Kellendonklezing. Sinds 1993 hebben vooraanstaande schrijvers en denkers hun licht laten schijnen over Kellendonks oeuvre en de relevantie daarvan voor hun eigen werk – een lezing die ook ieder jaar in de media aandacht krijgt.

Lees verder >>

Mystiek lichaam

Posted on by

Foute boeken? Uit de kast (13)

 

Door Nico Keuning

Die overgevoelige identiteitsmaatschappij is iets van deze tijd, dacht ik. Maar na herlezing van Mystiek lichaam (1986) van Frans Kellendonk en alle ophef die over de roman ontstond nadat Aad Nuis, D66-lid van de Eerste Kamer en literatuurcriticus van de Volkskrant, de schrijver beschuldigde van antisemitisme, weet ik beter. Al ruim dertig jaar geleden werd een schrijver, op basis van uitspraken van een of meer personages in zijn roman, door een criticus met een overdosis aan politieke correctheid beticht van antisemitisme. In de slipstream van Aad Nuis (‘Aap Muis’ volgens Gerard Reve) volgde kritiek van andere critici, recensenten en columnisten. Alweer een literaire rel geboren uit een misverstand.

Lees verder >>

Grootvader en kleindochter (1919)

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (74)


Links: de eerste vertaling/bewerking van Grootvader en kleindochter, door J.P.G. Westhoff. Rechts: de tweede vertaling/bewerking, door J. van Bergen. De ondertitel van de eerste editie luidt ‘Eene kerstgeschiedenis’; bij de tweede editie werd dit: ‘Een kerstvertelling’. De naam van de illustrator is niet bekend.

Door Ewoud Sanders

Vertaald uit het Duits door J.P.G. Westhoff (1832-1906) en J. van Bergen

Herkomst en drukgeschiedenis

De eerste editie Grootvader en kleindochter verscheen in 1888 bij uitgeverij J.H. van Peursem in Utrecht en is geschreven door J.P.G. Westhoff (1832-1906), een Lutherse predikant. Hij vertaalde het boek uit het Duits. De titel van de oorspronkelijke uitgave is niet bekend.

Lees verder >>

Fout

Posted on by

Foute boeken? Uit de kast (11)

 

Door Nico Keuning

Bij wijze van proeve van bekwaamheid kreeg ik in 1988 van de Chef Kunst van het Haarlems Dagblad het boek Fout van Boudewijn van Houten aangereikt ter recensie. Van Houten was voor zover ik weet het eerste kind van een NSB’er en SS’er dat er in een boek mee uit de kast kwam. Overigens zonder enig gevoel voor drama. De toon is ‘afstandelijk’ luidde mijn oordeel, ‘bijna laconiek’. In mijn bespreking van 18 februari 1988 lees ik: ‘Veel standpunten van de vader worden verworpen, maar soms ook wordt “his fathers voice” door een ongenuanceerde inleiding in een verdachte context geplaatst.’ Als voorbeeld noem ik de ‘halve waarheid’ van de vader in de jaren ’70: ‘Als er nu een partij kwam met ons programma, en die partij zou niet NSB heten, dan zou je eens moeten kijken hoeveel stemmen ze zouden krijgen.’ Een uitspraak met actuele waarde, maar zelfs als het waar zou zijn, maakt dat de NSB van toen niet minder fout.

Lees verder >>

Seizoenarbeid

Posted on by

Foute boeken? Uit de kast (9)

Door Nico Keuning

L.H. Wiener debuteerde in december 1966 met het verhaal ‘Mijne heren’ in Tirade, het tijdschrift van uitgever Geert van Oorschot. Maar de debuutbundel Seizoenarbeid (1967) zou, onder de voluit geschreven naam Lodewijk-Henri Wiener, verschijnen bij J.M. Meulenhoff. Uitgever Willem Bloemena had in het contract het streepje tussen de voornamen toegevoegd. Het verhaal ‘Jansen’ in de bundel werd de aanleiding tot een rechtszaak en een veroordeling tot het betalen van ƒ 3888,- inclusief de kosten van het proces. Een fors bedrag in die tijd. Lees verder >>

Jodenkerstfeest

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (69)

Door Ewoud Sanders

Auteur: J.A. Wormser jr. (1845-1916), onder het pseudoniem Salvafama

Herkomst en drukgeschiedenis

Jodenkerstfeest is geschreven J.A. Wormser junior (1845-1916), onder het pseudoniem Salvafama. Wormser was in de tweede helft van de 19de eeuw een bekende uitgever, publicist en politicus.

Lees verder >>