Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Door Marc Kregting
Dat onze jongste dochter (9) in haar schoolboek een Paul van Ostaijen-klassieker voorgeschoteld kreeg die niet overeenkomt met het origineel, komt misschien omdat regels daaruit ten gunste van de eeuwigheid zijn bevrijd van hun gedicht. Los van het geheel kennen we immers de eerste twee woorden:
Door Jos Joosten
Godfried Bomans’ Nijmeegse tijd had me nu toch even te pakken. Zijn studentenhuis aan de Pater Brugmanstraat is voorzien van een plaquette, maar ik kende ook het verhaal dat ‘Erik of het klein insectenboek’ geschreven was in de prachtvilla van een weduwe bijna op de hoek bovenaan de Berg en Dalseweg en Twaalf Apostelenweg.
Lees verder >>Donderdag, 12 maart 2020, aanvang 19u30
Perdu, Kloveniersburgwal 86, 1012 CZ Amsterdam
Entree = 5 euro (ter plaatse te betalen) – registratie is niet nodig
Met optredens van Maartje Smits en Nico van Apeldoorn (poëzie)
Bram Ieven spreekt over Henriette Roland Holst en Fyke Goorden & Tommy van Avermaete over J.F. Vogelaar
Wonen in gedichten (3)
Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Woord en beeld,
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: ‘Jan van Eyck: Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw, 1434′, van Dirk van Bastelaere (1960) .
Lees verder >>
Door Everdien Rietstap
‘Wat ik maak, dat ben ik’, zei Harry Mulisch eens. ‘Maken’ was voor hem een breed begrip: ook bij de rest van het uitgeefproces was de schrijver nauw betrokken. Zo redigeerde Mulisch steevast zijn eigen teksten, ontwierp soms zijn eigen omslagen en overlegde intensief met zijn redacteur over de flaptekst. Tien jaar na zijn dood brengen de auteurs in de bundel ‘Wat ik maak, dat ben ik’ de creatie van elf van zijn werken tot leven. Zij hebben hiervoor dankbaar gebruikgemaakt van het archiefmateriaal uit Mulisch’ literaire nalatenschap dat in het bezit is van het Literatuurmuseum en voor dit onderzoek tijdelijk werd ondergebracht in het Allard Pierson.
Lees verder >>
Door J.L. Dijkhuis
In de tram kan George Speerman, hoofdpersoon van De stille vriend, zijn ogen niet afhouden van een jongeman schuin tegenover hem: het kan niet anders of het is dezelfde Marcel die hem ooit eenmaal in het kader van de herenliefde thuis opzocht, een paar dagen later met een zelfgebakken vis kwam aanzetten en vervolgens spoorloos verdween. Maar zelfs wanneer Speerman, desgevraagd, zijn oude vlam de juiste uitstaphalte wijst wordt hij niet herkend, en dus troost hij zich, na een weemoedige terugblik op hun kortstondige romance, in de laatste hoofdstukken van De stille vriend met een dagdroom over een betrouwbaarder type:
Lees verder >>Wonen in gedichten (2)
Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor beginnende en licht gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Het leven van alledag,
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: In de bril van Bertha Teughels, van Alice Nahon (1896–1933).
Lees verder >>
Met medewerking van Coen van Beelen, Roel Bentz van den Berg, Eveline de Bruin, Geert Buelens, Jaap Goedegebuure, Esther Op de Beek, Manon Uphoff, Wytske Versteeg en Leonard de Vos.
Lees verder >>Het is nogal een opgave om een oeuvre van een schrijver volledig door te lichten, zeker als dat een veelschrijver is als Arnon Grunberg. Yra van Dijk, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Leiden zat ooit op dezelfde school als Grunberg en heeft haar fascinatie voor het werk van de schrijver, of dat nu zijn romans, lezingen, voetnoten of ooggetuigenverslagen zijn, in het boek Afgrond zonder vangnet gestopt.
Deze video werd mede mogelijk gemaakt door Leiden University Centre for the Arts in Society.
Door Marc van Oostendorp
Behalve over het leven van Willem Brakman gaat Nico Keunings Een ongeneeslijk heimwee ook over literaire –ismen. Brakman verzette zich zelf de laatste decennia met hand en tand tegen het idee dat hij een postmodernist zou zijn. Het postmodernisme associeerde hij met gebrek aan ernst, met totale relativering van de inhoud ten gunste van de vorm – daar wilde hij niet bij horen en kennelijk was hij er zelfs door deskundige liefhebbers als de Vlaamse letterkundige Bart Vervaeck niet kon worden overtuigd dat er misschien meer te beleven was – een vorm van ernst waar de zijne ook in paste.
Lees verder >>
Drie avonden over Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848
Deze drie avonden verbinden poëzie en politiek aan de hand van het werk van dichters die maatschappelijke verandering hebben nagestreefd op een manier die ons nu kan inspireren. Op dit moment leven we, na een lange fase van depolitisering van de kunst en het maatschappelijk debat, in een tijdperk waarin maatschappelijke verandering noodzakelijk is. Het leven op de planeet zoals we dat kennen staat onder druk. Stug doorleven, schrijven en lezen staat gelijk aan de kop in het zand steken. Cruciale vragen hierbij zijn: Wat te doen? Welke strijd te voeren? Waarvoor in de pen te klimmen? Hoe te schrijven? Deze heroriëntatie op de maatschappelijke taak van de literatuur willen we tijdens deze avond herdenken door de activistische mogelijkheden van het heden te verrijken met een blik achterom. Want onze geschiedenis bulkt van de inspirerende voorbeelden. En onze actuele poëzie is vol potentie. Ze moet alleen wel aan het licht te komen. Daar willen deze drie avonden een bijdrage aan leveren.
Lees verder >>Wonen in gedichten (1)
Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Woord en beeld,
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: Christus als hovenier, van Ida Gerhardt.
Lees verder >>Een speciale editie van de Kellendonklezing
Op 15 januari 1990 overleed Frans Kellendonk, gerenommeerd Nederlands auteur, onder meer bekend van Mystiek lichaam. De Radboud Universiteit Nijmegen, waar Kellendonk studeerde en promoveerde als anglist, herdenkt hem jaarlijks met de Frans Kellendonklezing. Sinds 1993 hebben vooraanstaande schrijvers en denkers hun licht laten schijnen over Kellendonks oeuvre en de relevantie daarvan voor hun eigen werk – een lezing die ook ieder jaar in de media aandacht krijgt.
Lees verder >>Foute boeken? Uit de kast (13)
Door Nico Keuning
Die overgevoelige identiteitsmaatschappij is iets van deze tijd, dacht ik. Maar na herlezing van Mystiek lichaam (1986) van Frans Kellendonk en alle ophef die over de roman ontstond nadat Aad Nuis, D66-lid van de Eerste Kamer en literatuurcriticus van de Volkskrant, de schrijver beschuldigde van antisemitisme, weet ik beter. Al ruim dertig jaar geleden werd een schrijver, op basis van uitspraken van een of meer personages in zijn roman, door een criticus met een overdosis aan politieke correctheid beticht van antisemitisme. In de slipstream van Aad Nuis (‘Aap Muis’ volgens Gerard Reve) volgde kritiek van andere critici, recensenten en columnisten. Alweer een literaire rel geboren uit een misverstand.
Jeugdverhalen over joden (74)
Door Ewoud Sanders
Vertaald uit het Duits door J.P.G. Westhoff (1832-1906) en J. van Bergen
Herkomst en drukgeschiedenis
De eerste editie Grootvader en kleindochter verscheen in 1888 bij uitgeverij J.H. van Peursem in Utrecht en is geschreven door J.P.G. Westhoff (1832-1906), een Lutherse predikant. Hij vertaalde het boek uit het Duits. De titel van de oorspronkelijke uitgave is niet bekend.
Lees verder >>Foute boeken? Uit de kast (11)
Door Nico Keuning
Bij wijze van proeve van bekwaamheid kreeg ik in 1988 van de Chef Kunst van het Haarlems Dagblad het boek Fout van Boudewijn van Houten aangereikt ter recensie. Van Houten was voor zover ik weet het eerste kind van een NSB’er en SS’er dat er in een boek mee uit de kast kwam. Overigens zonder enig gevoel voor drama. De toon is ‘afstandelijk’ luidde mijn oordeel, ‘bijna laconiek’. In mijn bespreking van 18 februari 1988 lees ik: ‘Veel standpunten van de vader worden verworpen, maar soms ook wordt “his fathers voice” door een ongenuanceerde inleiding in een verdachte context geplaatst.’ Als voorbeeld noem ik de ‘halve waarheid’ van de vader in de jaren ’70: ‘Als er nu een partij kwam met ons programma, en die partij zou niet NSB heten, dan zou je eens moeten kijken hoeveel stemmen ze zouden krijgen.’ Een uitspraak met actuele waarde, maar zelfs als het waar zou zijn, maakt dat de NSB van toen niet minder fout.
Foute boeken? Uit de kast (9)
Door Nico Keuning
L.H. Wiener debuteerde in december 1966 met het verhaal ‘Mijne heren’ in Tirade, het tijdschrift van uitgever Geert van Oorschot. Maar de debuutbundel Seizoenarbeid (1967) zou, onder de voluit geschreven naam Lodewijk-Henri Wiener, verschijnen bij J.M. Meulenhoff. Uitgever Willem Bloemena had in het contract het streepje tussen de voornamen toegevoegd. Het verhaal ‘Jansen’ in de bundel werd de aanleiding tot een rechtszaak en een veroordeling tot het betalen van ƒ 3888,- inclusief de kosten van het proces. Een fors bedrag in die tijd. Lees verder >>
Jeugdverhalen over joden (69)
Door Ewoud Sanders
Auteur: J.A. Wormser jr. (1845-1916), onder het pseudoniem Salvafama
Herkomst en drukgeschiedenis
Jodenkerstfeest is geschreven J.A. Wormser junior (1845-1916), onder het pseudoniem Salvafama. Wormser was in de tweede helft van de 19de eeuw een bekende uitgever, publicist en politicus.
Lees verder >>In de serie Vers geplakt besteedt de Antwerpse stadsdichter Maud Vanhauwaert aandacht aan Antwerpse schrijvers en dichters. Vandaag: hoe reageren Antwerpenaren op een gedicht van Hugues C. Pernath?
Nijmegen in/en de literatuur
Schrijvers en de stad in de afgelopen 50 jaar
Bomans, Van der Heijden, Kellendonk, Ter Balkt: Nijmegen is in naam verbonden met een behoorlijk aantal naoorlogse schrijvers en dichters, maar betekent dat ook dat er zoiets bestaat als karakteristieke ‘Nijmeegse’ romans en verhalen? Is Nijmegen een literaire stad? Wat kenmerkt de Nijmeegse schrijver en wat de lokale lezer? Welke ontwikkeling hebben zij in de afgelopen vijftig jaar doorgemaakt?
Lees verder >>
Door Marita Mathijsen
Bij De Bezige Bij is geen bundel van Hans Faverey meer te verkrijgen, laat staan de Verzamelde gedichten, waarvan inclusief de eerste uitgave in 1993 vier drukken verschenen zijn. Wie hem nu compleet zou willen hebben, is aangewezen op de tweedehandsmarkt. Het is wel bedroevend dat het werk van een van de oorspronkelijkste dichters van Nederland niet meer gewoon in de handel is. In het buitenland beseft men het belang van Faverey beter, en hoe! Sinds enkele weken is er een Franse vertaling van zijn complete oeuvre beschikbaar, bij de Brusselse uitgever Vie Parallèles. Welke andere Nederlandse dichter heeft dat ook? Ik zou geen voorbeeld weten. Bloemlezingen met vertalingen, die zijn er genoeg, maar een vertaling van volledige werken, verschenen onder de eenvoudige titel Poésies, is uniek. De vertaling is gemaakt door een drietal: Kim Andringa, Erik Lindner en Éric Suchère. Erik Lindner tekende voor een verhelderende inleiding. Het moet een hels karwei zijn geweest om gedichten die zo op taal gericht zijn en zo de aandacht leggen op de woorden zelf, de verplaatsingen ervan en de associaties die ze oproepen, in het Frans om te zetten. Ik was benieuwd naar de vertaling van de geestige dolfijngedichten, door Faverey zelf onnavolgbaar voorgedragen bij Poetry International:
Lees verder >>
Door Nico Keuning
De literatuur is een vrijstaat, waar als hoofdregel geldt dat de hoofdpersoon of het personage in een verhaal of roman niet verward moet worden met de auteur van het werk of een in werkelijkheid bestaande persoon. In fictie is het niet de mening van de auteur of persoon, maar die van een literair hoofdpersoon of personage. De roman is een product van de verbeelding. Lees verder >>
Door Marc van Oostendorp
Vandaag viert Maarten ’t Hart zijn 75e verjaardag, een van de intrigerendste schrijvers die er momenteel in Nederland zijn; intrigerend bijvoorbeeld vanwege een neiging om vooral de minder sympathieke kanten van zijn karakter helemaal niet te verbloemen – niet in zijn werk en niet in zijn interviews. En dan gaat het niet over zogenaamd ‘minder sympathieke’ kanten die feitelijk iemand toch nog sympathiek maken, maar over bijvoorbeeld betweterigheid of bekrompenheid.
Neem mij zoals ik ben, zegt ’t Hart.
Lees verder >>
Op 8 november j.l. verscheen een editie van de eerste historische roman over de slavernij in het Nederlands: De stille plantage van Albert Helman. Het is de eerste editie van een postkoloniale tekst in de reeks Tekst in context, die zich richt op de hogere klassen van Havo en VWO. Daarmee doet Helman zijn intrede naast Hooft, Vondel, Bredero, Hildebrand en andere klassieken uit de Nederlandstalige literatuur.
Lees verder >>
Door Pieta van Beek
Bijna is het weer zover: de laatste zaterdag in november, de traditionele datum van ons jaarlijkse symposium. Wij nodigen u van harte uit. Net als vorig jaar zullen we voor dit symposium bijeenkomen in de Mannenzaal (tegenover Flehite), Westsingel 47, 3811 BB Amersfoort.
Lees verder >>
Recente reacties