Jeugdverhalen over joden (81) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: kijk niet neer op lagere standen Herkomst en drukgeschiedenis De ‘haringjood’ komt voor in een tweespraak tussen vader Lizimon en zijn dochter Bethje. Die tweespraak is te vinden in Kweekhof van vernuft en smaak aangelegd voor de Nederlandsche jeugd van beide seksen. Dit boekje werd in 1813 … [Lees meer...] over‘De haringjood’ (1813)
19e eeuw
30 maart 2020, Amsterdam: Een avond rondom Multatuli’s liefdesbrieven, liefdesverhalen & leven
Op maandag 30 maart aanstaande vindt in Amsterdam een speciale avond plaats rondom Multatuli, georganiseerd door De Nieuwe Liefde, Feest der Poëzie, De Arbeiderspers en Uitgeverij Boom. Op deze avond presenteert Uitgeverij De Arbeiderspers de heruitgave van zijn Liefdesbrieven, met een voorwoord van Elsbeth Etty (emeritus hoogleraar literaire kritiek) die over Multatuli’s … [Lees meer...] over30 maart 2020, Amsterdam: Een avond rondom Multatuli’s liefdesbrieven, liefdesverhalen & leven
André Romieu en Samuel Friedlander (1886)
Jeugdverhalen over joden (80) Door Ewoud Sanders Auteur: Franz Hoffmann (1814-1882)Uit het Duits vertaald door Suze Andriessen (1850-1924) Herkomst en drukgeschiedenis In 1842 begon Hoffmann, indertijd boekhandelaar, met het schrijven van jeugdboeken. Die werden zo geprezen dat hij besloot van zijn pen te gaan leven. Om genoeg te kunnen verdienen, sloot hij … [Lees meer...] overAndré Romieu en Samuel Friedlander (1886)
Wie was Multatuli?
Als ambtenaar in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië ziet Eduard Douwes Dekker van dichtbij hoe de bevolking wordt uitgebuit door de Nederlandse overheersers. Daarover schrijft hij onder het pseudoniem Multatuli zijn meesterwerk Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandse Handelmaatschappij. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overWie was Multatuli?
12 maart 2020, Amsterdam: Lyrisch Activisme: Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848
Donderdag, 12 maart 2020, aanvang 19u30Perdu, Kloveniersburgwal 86, 1012 CZ Amsterdam Entree = 5 euro (ter plaatse te betalen) – registratie is niet nodigMet optredens van Maartje Smits en Nico van Apeldoorn (poëzie)Bram Ieven spreekt over Henriette Roland Holst en Fyke Goorden & Tommy van Avermaete over J.F. Vogelaar … [Lees meer...] over12 maart 2020, Amsterdam: Lyrisch Activisme: Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848
De pleegdochter uit ‘De Vliegende Vos’ (1878)
Jeugdverhalen over joden (79) Door Ewoud Sanders Door Evert Jacob Veenendaal Jz. (1833-1906) bewerkt en vertaald uit het Engels Herkomst en drukgeschiedenis Evert Jacob Veenendaal Jz. was hoofdonderwijzer in Heteren in Gelderland. Hoogstwaarschijnlijk behoorde hij tot de kringen van het Reveil. Vanaf 1860 publiceerde hij bij verschillende uitgevers tientallen … [Lees meer...] overDe pleegdochter uit ‘De Vliegende Vos’ (1878)
Verschenen: Themanummer Zacht Lawijd over Multatuli
Tweehonderd jaar geleden werd Multatuli geboren. Zacht Lawijd, literair-historisch tijdschrift, brengt als eerste aflevering van de 19de jaargang een themanummer over de auteur van de Max Havelaar. Vijf bijdragen werpen een eigentijdse blik op Multatuli en zijn oeuvre: … [Lees meer...] overVerschenen: Themanummer Zacht Lawijd over Multatuli
De erfenis eener moeder (1877)
Jeugdverhalen over joden (78) Door Ewoud Sanders Auteur: Pieter Jacob Andriessen (1815-1877)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis P.J. Andriessen was hoofdonderwijzer in Amsterdam en schreef veel historische verhalen, vooral voor jongeren van twaalf tot zestien jaar. Daarnaast vertaalde hij Duitse, Franse en Engelse … [Lees meer...] overDe erfenis eener moeder (1877)
De kanten zakdoek (1867)
Jeugdverhalen over joden (77) Door Ewoud Sanders Auteur: Eduard Gerdes (1821-1898)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Eduard Gerdes behoort tot de productiefste en meest gelezen jeugdboekenschrijvers uit de tweede helft van de 19de eeuw. Hij publiceerde ruim 250 jeugdboeken. Daarnaast schreef hij verschillende liederen. Zijn beroemdste lied, … [Lees meer...] overDe kanten zakdoek (1867)
’t Is net of je het weer voor de eerste keer mag lezen
De Multatulileescursus (70) - Zeg nu zelf, dit is toch het beste portret dat ooit van Komrij gemaakt is? Het is de eerste tekening in het tweede deel van Woutertje Pieterse bewerkt en in beeld gebracht door Jan Kruis. Komrij had namelijk de inleiding geschreven. We zien hem hier als de chagrijnige negentiende-eeuwse letterheer die hij ook kon zijn. … [Lees meer...] over’t Is net of je het weer voor de eerste keer mag lezen
Maart/april 2020, Amsterdam/Antwerpen/Gent: Lyrisch activisme
Drie avonden over Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848 Deze drie avonden verbinden poëzie en politiek aan de hand van het werk van dichters die maatschappelijke verandering hebben nagestreefd op een manier die ons nu kan inspireren. Op dit moment leven we, na een lange fase van depolitisering van de kunst en het maatschappelijk debat, in een tijdperk waarin … [Lees meer...] overMaart/april 2020, Amsterdam/Antwerpen/Gent: Lyrisch activisme
Door de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895)
Jeugdverhalen over joden (75) Door Ewoud Sanders Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de … [Lees meer...] overDoor de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895)
De droeve vioolspeler, of De geschiedenis van een lied (1884)
Jeugdverhalen over joden (73) Door Ewoud Sanders Auteur: Adolf Jacob Hoogenbirk (1848-1920) Herkomst en drukgeschiedenis Adolf Jacob Hoogenbirk groeide op in een vroom protestants gezin in Amsterdam. Hij werd beïnvloed door dominee Jan de Liefde en door de evangelist Eduard Gerdes. Beiden schreven jeugdboeken. Hoogenbirk schreef zijn eerste jeugdboek op zijn … [Lees meer...] overDe droeve vioolspeler, of De geschiedenis van een lied (1884)
Promoveren in je moerstaal
Door Marita Mathijsen Eelco Verwijs is de eerste neerlandicus die in zijn moerstaal promoveerde, aan de Leidse universiteit. Promoveren in het Latijn was toen nog gebruikelijk. Hij was 27 jaar toen hij zijn briljante uitgave van Jacob van Maerlants Wapene Martijn maakte, de eerste kritische editie van dit werk in Nederland, in 1857 uitgegeven. Later werd … [Lees meer...] overPromoveren in je moerstaal
Het hoogste lot (1865)
Jeugdverhalen over joden (72) Door Ewoud Sanders Auteur: Franz Hoffmann (1814-1882)Uit het Duits vertaald door R. Bell Herkomst en drukgeschiedenis In 1842 begon Hoffmann, indertijd boekhandelaar, met het schrijven van jeugdboeken. Die werden zo geprezen dat hij besloot van zijn pen te gaan leven. Om genoeg te kunnen verdienen, sloot hij contracten af met … [Lees meer...] overHet hoogste lot (1865)
‘Loterij’ (1845)
Jeugdverhalen over joden (71) Door Ewoud Sanders Auteur: Jan Pieter Heije (1809-1876) ‘Duizend gulden voor een’ cent,Honderd duizend voor een’ gulden:Was je kaal, of had je schulden,Morgen ben je een rijke vent!Boeren, burgers! komt er bij:Morgen trekt de Loterij!’Joodje, was ik in je steê,’k Zou die lootjes zelf maar houên;Elleboog komt door je mouwen,En je broek wil … [Lees meer...] over‘Loterij’ (1845)
‘De loterij’ en ‘De kermis’ (1852)
Jeugdverhalen over joden (70) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Het Nieuw bevallig prentenboekje, tot vermaak en oefening voor de lieve kinderen, dat in 1852 verscheen bij W. Willems in Amsterdam, bevat twee gedichten waarin joodse straathandelaren voorkomen: ‘De loterij’ en ‘De kermis’. ‘De loterij’ … [Lees meer...] over‘De loterij’ en ‘De kermis’ (1852)
Een koningin moet rijk zijn
De Multatulileesclub (64) - Als er een prijs was voor de neerlandicus van het jaar 2019, zou die Elsbeth Etty waarschijnlijk niet ontgaan. Twee boeken heeft ze dit jaar gepubliceerd, over Willem Wilmink en over Maarten 't Hart, daarnaast heeft ze het initiatief genomen voor de Multatuli-leerstoel aan de VU. En dan komt ze op de valreep ook nog met dit boekje, … [Lees meer...] overEen koningin moet rijk zijn
J. van Lennep, De lotgevallen van Ferdinand Huyck in een Franse vertaling
Door Renaat Gaspar In het eerste deel van zijn werk Het leven van Mr. Jacob van Lennep maakt de schrijver, zijn zoon Maurits, op bladzijde 261 melding van ”eene Fransche [vertaling] van de hand van den Heer Wocquier en den oudsten zoon des schrijvers, Mr. D.J.C. van Lennep, onder den titel: “Les aventures de Ferdinand Huyck”. Deze vertaling was in 1858 gedrukt bij Ch. Lahure … [Lees meer...] overJ. van Lennep, De lotgevallen van Ferdinand Huyck in een Franse vertaling
Levi’s eerste Kerstfeest (1879)
Jeugdverhalen over joden (68) Door Ewoud Sanders Auteur: Albertus Hardenberg (1833-1880) Herkomst en drukgeschiedenis Levi’s eerste Kerstfeest is geschreven door Albertus Hardenberg (1833-1880). Hardenberg was een leerling van Jan de Liefde (1814-1869) die in 1856 in Amsterdam de Vrije Evangelische Gemeente stichtte. Hardenberg volgde De Liefde op als ‘herder en … [Lees meer...] overLevi’s eerste Kerstfeest (1879)
Welke erotische boeken las Hortense?
Door Marita Mathijsen Kort na 1810 is er ergens in Nederland een tekening gemaakt van Hortense de Beauharnais, de “geweze koningin van Holland” zoals op het blaadje aan de muur staat. Hortense was van 1802 tot 1810 getrouwd met Lodewijk Napoleon, de eerste koning van Nederland. Voor, tijdens en na haar huwelijk had zij diverse minnaars. Misschien ook Napoleon, die in elk … [Lees meer...] overWelke erotische boeken las Hortense?
‘Een Kersavond’ (1873)
Jeugdverhalen over joden (67) Door Ewoud Sanders Door Karl Gustav Nieritz (1795-1876)Uit het Duits vertaald door Pieter Beets Pz. (1827-1900) Karl Gustav Nieritz, de auteur van ‘Een Kersavond’ [1], groeide op in de arbeidersklasse in Dresden in Duitsland. Zijn vader leidde een armenschool, zijn moeder was dochter van een bakker. … [Lees meer...] over‘Een Kersavond’ (1873)
‘Die oude Jood met zijn hooge slaapmuts op’ (1849)
Jeugdverhalen over joden (66) Door Ewoud Sanders Auteur: Cornelis van Schaick (1808-1874) Kennelijk werden volle, lange baarden lange tijd geassocieerd met joden. Dat kon tot pijnlijke misverstanden leiden. Het boek Sint Nikolaas-vertellingen voor de jeugd (1849) van Cornelis van Schaick (1808-1874) bevat een verhaal over de jonge freule Jeannette de Wit. Ondanks … [Lees meer...] over‘Die oude Jood met zijn hooge slaapmuts op’ (1849)
‘De chinaasappelen jood’ (1833)
Jeugdverhalen over joden (65) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Het gedicht ‘De chinaasappelen jood’ is te vinden in Lees- en prentgeschenk voor lieve kinderen van Gijsbertus van Sandwijk. Dit boekje verscheen in 1833 bij uitgeverij Broedelet en Rykenberg in Purmerend. Van Sandwijk was hoofdonderwijzer op de stadsburgerschool in … [Lees meer...] over‘De chinaasappelen jood’ (1833)
Sinterklaas en de negentiende eeuw: hallootjes!
Het is mij onduidelijk of het Sinterklaasjournaal van de NTR wel bestemd is voor kinderen. Het is natuurlijk een bekend aspect van het genre kindertelevisie dat er af en toe een knipoog naar de volwassen meekijker wordt gemaakt, maar zeker in de eerste afleveringen van dit jaar zag je door de knipogen het gezicht niet meer. Ik ken in ieder geval een vijfjarige die al dat … [Lees meer...] overSinterklaas en de negentiende eeuw: hallootjes!