Max Havelaar: het was al onder meer een roman, een film, een banaan en een musical, en sinds deze week is het ook een graphic novel. In 82 pagina's maakte Eric Heuvel samen met Jos van de Waterschoot een samenvatting van het boek in stripvorm. Nooit heb ik geweten dat Multatuli zo saai kon zijn. Zowel het script als de tekeningen stralen vooral plichtmatigheid uit. De tekst … [Lees meer...] overMax Havelaar: keurig ingekleurd, alles binnen de lijntjes
19e eeuw
‘Al te kort’ (1869)
Jeugdverhalen over joden (114) Door Ewoud Sanders Auteur: Pieter Jacob Andriessen (1815-1877)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis ‘Al te kort’ is een verhaal in de bundel Nieskruid van P.J. Andriessen. Andriessen was hoofdonderwijzer in Amsterdam en schreef veel oorspronkelijke historische verhalen, vooral voor jongeren van twaalf tot zestien … [Lees meer...] over‘Al te kort’ (1869)
Sam’s tooverlantaarn (1868)
Jeugdverhalen over joden (113) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend In oude jeugdboeken of -tijdschriften staan geregeld Bijbelse geschiedenissen of aardrijkskundige berichten over joden. Zo vermeldt het Hollandsch penning-magazijn voor de jeugd in 1851 over de Franse stad Avignon:‘De stad telt 30.000 inwoners, waaronder eenige joden. De laatsten bewoonden voor de … [Lees meer...] overSam’s tooverlantaarn (1868)
‘Zijt verdraagzaam’ (1860)
Jeugdverhalen over joden (112) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: wees verdraagzaam; heb uw naaste(n) lief als uzelf Herkomst en drukgeschiedenis ‘Zijt verdraagzaam’ werd in 1860 gepubliceerd in de Kinder-Courant. Lektuur voor de Nederlandsche jeugd. Het is ondertekend door C.H.R. Het is mij niet bekend wie dit … [Lees meer...] over‘Zijt verdraagzaam’ (1860)
‘De KleerenJood’, ‘De Augurkjeskraam’ (1857)
Jeugdverhalen over joden (111) Door Ewoud Sanders Auteur: Adriaan van der Hoop Juniorszoon (1827-1863)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Over Adriaan van der Hoop Juniorszoon (jrzn.) werd gezegd dat hij al kon dichten toen hij nauwelijks kon schrijven. Zijn poëtische talent had hij van zijn vader, de Rotterdamse dichter met dezelfde naam: … [Lees meer...] over‘De KleerenJood’, ‘De Augurkjeskraam’ (1857)
‘De Joden’ (1853)
Jeugdverhalen over joden (110) Door Ewoud Sanders Auteur: Cornelia Carolina Margaretha Luyken (1805-1872) Gesprek tusschen Vader, Jan en Koos. Jan:‘Wat ouds!’ Zoo roept het arme joodjeDoor heel de stad,‘Wie heeft er nog een voddenzoodje?Wie ruilt er wat?’ Koos:Ja, zoo, zoo roept hij alle dagen,In vreemde spraak;Maar dat de jongens hem zoo plagen,Wat dwaas … [Lees meer...] over‘De Joden’ (1853)
‘Hoe het goede zich altijd loont’ (1851)
Jeugdverhalen over joden (109) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: wie goed doet, goed ontmoet Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Hoe het goede zich altijd loont’ werd in 1851 gepubliceerd in het Hollandsch penning-magazijn voor de jeugd. Aangezien het verhaal is gesitueerd in het Duitse Rijnland, is het waarschijnlijk uit het Duits vertaald. Het is … [Lees meer...] over‘Hoe het goede zich altijd loont’ (1851)
‘De zon brengt het aan den dag’ (1850)
Jeugdverhalen over joden (108) Door Ewoud Sanders Auteur: Jan Goeverneur (1809-1889) Herkomst en drukgeschiedenis Jan Goeverneur behoort tot de bekendste en productiefste kinderboekenschrijvers uit de 19de eeuw. Hij publiceerde ruim vijfhonderd titels in proza en rijm. Ook maakte hij veel kinderliedjes. Sommige daarvan zijn nog steeds bekend, waaronder ‘Toen onze … [Lees meer...] over‘De zon brengt het aan den dag’ (1850)
Plaagstootjes en speldenprikken
Door J.L. Dijkhuis De roman in de negentiende eeuw van Toos Streng, onlangs verschenen bij Verloren, biedt de ene verrassing na de andere. Daardoor is het uitermate onderhoudende lectuur, en dat de lezer zich daarbij niet zelden achter de oren krabt lijkt ingecalculeerd. Wie bij de titel De roman in de negentiende eeuw een systematisch overzicht verwacht van de … [Lees meer...] overPlaagstootjes en speldenprikken
‘Ondeugende Gijs’ (1849)
Jeugdverhalen over joden (107) Door Ewoud Sanders Auteur: Josua Hendrik Duisdeiker Lz. (1814-1881)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Het gedicht ‘Ondeugende Gijs’ is opgenomen in de dichtbundel Nieuwe keur van mengelingen voor de lieve jeugd. Josua Hendrik Duisdeiker publiceerde deze bundel, die is opgedragen aan de dichter J.P. Heije, onder het … [Lees meer...] over‘Ondeugende Gijs’ (1849)
‘Leips natuurbeschouwing’ (1848)
Jeugdverhalen over joden (106) Door Ewoud Sanders Auteur: Jan Goeverneur (1809-1889) Tussen grofweg 1830 en 1930 verschenen in Nederland enkele tientallen humoristisch bedoelde voordrachten, liedjes en gedichten over joodse personages. De mannen hebben er namen als Abraham Sjofel, Izak Poets, Leip de marskramer of Levie Brilleman. De vrouwen heten meestal Rachel(tje) … [Lees meer...] over‘Leips natuurbeschouwing’ (1848)
Las George Eliot J.J. Cremer?
Door Marita Mathijsen In acht afleveringen publiceerde George Eliot tussen 1871 en 1872 haar roman Middlemarch. Die maakte furore in Engeland en werd al heel snel in diverse talen vertaald. In Nederland verscheen de vertaling in 1873. Eliots eerdere roman, Adam Bede, had heel veel succes in Nederland, en werd wel zeven maal herdrukt in de negentiende … [Lees meer...] overLas George Eliot J.J. Cremer?
‘Jaap, de jood, met kokernoten’ (1834)
Jeugdverhalen over joden (105) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Jaap verkoopt geen fijne waren,Gansch geen malsch en geurig fruitMaar als ’t puik der handelaren,Vent hij kokernoten uit.Deze vrucht, dit moet gij weten,Hard als ijzer, maar toch frisch,Dient niet om te zijn gegetenDoor dengeen, die tandloos is.Dit kan Jaapie niet verschelen,Als hij maar zijn noten … [Lees meer...] over‘Jaap, de jood, met kokernoten’ (1834)
Nathan! De Messias is gekomen! (1866)
Jeugdverhalen over joden (104) Door Ewoud Sanders Auteur: Evert Jacob Veenendaal Jz. (1833-1906)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Nathan! De Messias is gekomen! is geschreven door Evert Jacob Veenendaal Jz. (1833-1906). Veenendaal was hoofdonderwijzer en schrijver. Hoogstwaarschijnlijk behoorde hij tot de kringen van het Reveil. Vanaf 1860 was … [Lees meer...] overNathan! De Messias is gekomen! (1866)
‘De Joden’ (1828)
Jeugdverhalen over joden (103) Door Ewoud Sanders Auteur: J. Verweij de Winter (†1850)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis J. Verweij de Winter was onderwijzer in Poeldijk, een kerkdorp in de huidige gemeente Westland in Zuid-Holland. Hij was actief in het ‘Onderwijzers-genootschap’ en publiceerde onder meer in het Tijdschrift voor onderwijzers … [Lees meer...] over‘De Joden’ (1828)
‘Het omgestorte zoutvat’ (1838)
Jeugdverhalen over joden (102) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het omgestorte zoutvat’ werd in 1838 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dit bestond van 1837 tot 1843 en bevatte veel vertalingen uit Duitse en Franse jeugdtijdschriften. ‘Het omgestorte zoutvat’ is vertaald uit het … [Lees meer...] over‘Het omgestorte zoutvat’ (1838)
‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ (1836)
Jeugdverhalen over joden (101) Door Ewoud Sanders Herkomst en drukgeschiedenis ‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ werd in 1836 gepubliceerd in het Hollandsch penning-magazijn voor de jeugd. Het is gebaseerd op het boek Job uit het Oude Testament, waarin de rijke, vrome Job al zijn bezittingen verliest en ziek wordt. Job is onschuldig en bekritiseert God, maar als die zich … [Lees meer...] over‘Jochai. Een Oostersch verhaal’ (1836)
Uniek zijn, voor een historische bevolkingsadministratie
Voornamendrift 57 Door Gerrit Bloothooft 82% van alle Nederlanders heeft een unieke naam, als je tenminste alle voornamen en de achternaam gebruikt. Met alleen de eerste voornaam en de achternaam daalt dat percentage naar 46%. Op basis van alleen een naam kunnen we niet iedereen identificeren. Omdat ik naar analogie met de huidige basisregistratie personen graag een … [Lees meer...] overUniek zijn, voor een historische bevolkingsadministratie
‘Koppige Klaas’ (1858)
Jeugdverhalen over joden (100) Door Ewoud Sanders Auteur: John Browne (1823-1901), onder het pseudoniem J. Norweb In het jeugdboek Stoute Kinderen voor Zoete Kinderen, waarvan de eerste druk verscheen in 1858, ondervinden zeven kinderen hoe relatief onschuldige overtredingen gevolgen kunnen hebben die even radicaal als absurd zijn. Zo valt bij ‘Jantje Pulkneus’ zijn … [Lees meer...] over‘Koppige Klaas’ (1858)
‘George van Arken’ (1859)
Jeugdverhalen over joden (99) Door Ewoud Sanders Auteur: Reinoudina de Goeje (1833-1893), onder het pseudoniem AgathaOorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis ‘George van Arken’ is een verhaal in de bundel Eind goed, al goed: drie oorspronkelijke vertellingen van Reinoudina de Goeje. De Goeje was kinderboekenschrijfster, vertaalster en … [Lees meer...] over‘George van Arken’ (1859)
De Lotgevallen van een Gulden (1895)
Jeugdverhalen over joden (98) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendOorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis In De Lotgevallen van een Gulden door hem zelven verhaald vertelt een gulden over zijn oorsprong en over het gedrag en de opvattingen van de personen bij wie hij korte of langere tijd verblijft. Dit boekverscheen in 1895 bij de katholieke … [Lees meer...] overDe Lotgevallen van een Gulden (1895)
Door vele tegenspoeden tot groote vreugde (1898)
Jeugdverhalen over joden (97) Door Ewoud Sanders Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915) Herkomst en drukgeschiedenis Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de … [Lees meer...] overDoor vele tegenspoeden tot groote vreugde (1898)
Else, een verhaal voor meisjes (1883)
Jeugdverhalen over joden (96) Door Ewoud Sanders Auteur: Catharina Felicia van Rees (1831-1915)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Catharina Felicia van Rees was componiste en schrijfster. Zij wordt beschouwd als een voorvechtster van het eerste uur van de Nederlandse vrouwenbeweging. Zo pleitte zij voor meer meisjesscholen voor middelbaar … [Lees meer...] overElse, een verhaal voor meisjes (1883)
‘Esther Milonetti’ (1863)
Jeugdverhalen over joden (95) Door Ewoud Sanders Door Nicolaas Antonie van Charante (1811-1873)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Nicolaas Antonie van Charante, auteur van het verhaal ‘Esther Milonetti’, was van 1846 tot zijn dood predikant in Zaandam. Hij was een groot voorstander van kinderpreken en schreef verhalen en poëzie voor de jeugd. … [Lees meer...] over‘Esther Milonetti’ (1863)
Eene ontzettende misdaad
Door Marita Mathijsen Hoe vaak zou het voorkomen dat een 84-jarige grijsaard een moord beraamt met een vergiftigde worst? Dat is wat er in 1859 in Den Haag gebeurde. Het werd een mediaspektakel waar zelfs een van de domineedichters over schreef. … [Lees meer...] overEene ontzettende misdaad