De spelling van het Sittards: nu binnen handbereik

Posted on by
Wie tot voor kort zich wilde informeren over de spelling van het Sittards moest zich daarbij heel wat moeite getroosten. In de Spelling 2003 van de Limburgse dialecten staat dan wel de spelling van de Limburgse dialecten, gerangschikt naar plaats maar het vraagt van gebruiker toch nog een en ander zoekwerk.
Door de presentatie van de vernieuwde website van de Willy Dols Stichting is deze situatie grondig gewijzigd. De website van de Stichting heeft met steun van de Raod veur ’t Limburgs in hele verjonging ondergaan. Ze is aangepast aan de moderne wijze van presenteren, waardoor het veel gemakkelijker is gegevens op te zoeken. Door deze verandering kan ze tevens deel uitmaken van de koepelorganisatie Erfgoed–eXtra.

Lees verder >>

Ben je ofzo dom?

Posted on by
Door Suzanne Aalberse
Een van de spannende momenten als docent op een nieuwe plek is het tentamen. Kan ik het tentamen zelf wel maken? Er zit bijna altijd wel een vraag bij waar ik twijfel. Die twijfel kan handig zijn, het is mogelijk dat zo een minder sterke vraag uit de toets geweerd kan worden, maar het is ook een eng moment. Wie weet ontdek je gaten in je kennis waarvan je gehoopt had dat ze er niet waren of in ieder geval nog even niet ontdekt werden.
Een tentamenvraag waar ik aan het twijfelen sloeg was:
– Leg uit waarom taalverandering vaak niet opvalt.
Het normantwoord was: taalverandering valt niet op, omdat taalverandering geleidelijk gaat. Een ijverige student had bij dit antwoord nog een s-curve getekend: de verandering raakt in het begin maar een paar woorden/constructies, dan gaat de verandering snel en dan weer langzaam.
Maakt geleidelijke verspreiding nu echt dat je de verandering niet direct opmerkt?

Lees verder >>

Uitspraaktips van de deskundige

Posted on by
Door Marc van Oostendorp


Soms kom ik onverhoeds in aanraking met mensen die er verstand van hebben. Zo zou ik deze week een tekstje voorlezen voor een filmpje dat de KB aan het maken is. ‘Heb je weleens een voice over ingesproken?’ vroeg de regisseur die de rest van de week bezig was geweest met het filmen van straatprijzen voor de Postcodeloterij.

Dat had ik niet, dus hij gaf me tips. Ik geef ze nu maar even door voor wanneer u zelf eens wat moet inspreken, of überhaupt goed spreekt.

De eerste:
Lees verder >>

Interview met gastschrijver Joke van Leeuwen in Leiden

Posted on by


Datum: dinsdag 17 september 2013
Tijd: 20.00-21.30 uur
Locatie: Faculty Club, Rapenburg 73, Leiden
Aan het begin van haar gastschrijverschap aan de Universiteit Leiden wordt Joke van Leeuwen over haar leven en werk geïnterviewd door Peter van Zonneveld van de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur. Alle belangstellenden zijn welkom.
Meer informatie over de gastschrijver
Bron: Universiteit Leiden

Suffixsonnet: -baar

Posted on by

Een suffixsonnet is een sonnet dat iets vertelt over een suffix. 
Dit is het eerste suffixsonnet ooit.

Door Marc van Oostendorp

Het suffix –baar, dat maakt ’n adjectief
van werkwoorden als vragen, schrijven, roepen,
maar niet van klagen, kijven of van snoepen.
Dat komt, de eerste drie zijn transitief:

een x-baar y is ’n y dat zich laat x-en
waarbij y voor het lijdend voorwerp staat.
Bestraatbaar is een weg die men bestraat,
een mixbaar drankje kun je simpel mixen.

Maar vloeibaar dan?, zo hoor ik u aandringen.
Men kan toch zeker niet worden gevloeid?
En hoezeer regelmaat ons allen boeit,
al even spannend zijn de uitzonderingen,

want zoals vloeibaar zijn er nog een paar:
zoals ontvlambaar, leefbaar, wankelbaar.

Promotienieuws september (aanvulling)

Posted on by

Lizet van Ewijk, Word Retrieval in Acquired and Developmental Language Disorders: A Bit more on Processing (Promotor: Prof. dr. S. Avrutin; Copromotor: Prof. dr. F.N.K. Wijnen)

Utrecht, Academiegebouw (senaatszaal), 13 september 2013, 12:45 tot 13:45 uur

In haar proefschrift geeft Lizet van Ewijk een perspectief op woordvindingsproblemen bij mensen met taalstoornissen. Gemiddeld heeft iemand een woordenschat van zo’n 50.000 woorden. Normaal gesproken raadplegen we dit zogeheten lexicon met ongelofelijke snelheid en accuraatheid tijdens het spreken.
Af en toe gebeurt het dat volwassenen een verkeerd woord selecteren (“Ik moet niet teveel rijden; ik moet nog drinken.”). Bij volwassenen met een verworven taalstoornis (afasie) en kinderen met een aangeboren taalstoornis (ESM: ernstige spraak/en of taal moeilijkheden) gebeurt dit echter zo vaak dat het de communicatie ernstig belemmert.
Een vraag die binnen de wetenschap nog onbeantwoord is, is of bij personen met taalstoornissen deze woorden niet (meer) aanwezig zijn in het lexicon; of dat het zoekmechanisme dat het correcte woord moet selecteren en ophalen niet goed (meer) werkt.
Van Ewijk levert in haar proefschrift bewijs voor de laatste visie en biedt een nieuwe theoretische benadering omtrent de rol van verwerkingscapaciteit binnen woordvindingsproblemen. Hiervoor wordt gebruikt gemaakt van een aantal begrippen en formules uit de informatietheorie.
(bron)

DRONGO festival over meertaligheid (28 september – OB Amsterdam)

Posted on by


Op 28 september vindt het tweede DRONGO festival over meertaligheid plaats. Het festival, bedoeld voor ouders en kinderen, studenten en docenten, taalprofessionals, beleidsmakers en taalliefhebbers, wordt georganiseerd door de Taalstudio en speelt zich af door het hele gebouw van de OBA in Amsterdam van 10.00 tot 22.00 uur.
In een door budgetreizen, internet en smartphones steeds meer met elkaar vergroeiende wereld wordt meertaligheid steeds belangrijker. Het DRONGO festival wil deze ontwikkeling in de schijnwerpers zetten. Tijdens het festival vinden onder meer een informatiemarkt, spoedcursussen, workshops, taallabs, lezingen en helpdesks plaats. Ook is er een kinderprogramma en een Engelstalig programma.

Lees verder >>

Het Boek en zijn Vijanden (1)

Posted on by

Wanneer was dat ook al weer? 2005? Het elektronische papier was net uitgevonden. Ik behoorde tot een select groepje dat een digitaal leesapparaat mocht gebruiken en daar een mening over geven. Die mening kwam terecht in een rapportje dat – de onverbiddelijke werking van de tijd – inmiddels samen met het apparaatje in een onvindbare la is verdwenen. Of in de prullenbak.

‘Moeten we dit nog bewaren?’
‘Zit de netvoeding er nog bij?’
‘Nee, het is alleen een ding, geen draadjes.’
‘Weg ermee.’

Lees verder >>

Tussen ons allen vallen eierschalen

Posted on by
Over een gedicht van Maria van Daalen

Door Marc van Oostendorp

Ik treed dezer dagen in het voetspoor van de dichteres Maria van Daalen. Zij was een paar jaar geleden op het NIAS in Wassenaar om hier gedichten te schrijven. Ik ben hier om na te denken over het ritme van, onder andere, gedichten.
Een van Van Daalens gedichten staat op de muur geschilderd van een gebouwtje waar sommige gasten van het NIAS slapen. (Het is een rare hebbelijkheid van onze tijd om gedichten op muren te schilderen, ik geloof eigenlijk niet dat dit in het verleden ook zo enthousiast gebeurde.)
Het is een mooi gedicht, vind ik, met allerlei beweging, en vooral een contrast tussen de inderdaad wat lome gelijkmoedigheid van de omgeving hier in lommerrijk Wassenaar en de stormen die kunnen opsteken in degene die hier zit:

Lees verder >>

Promotienieuws september

Posted on by
Door Marten van der Meulen
Het schooljaar begint weer, en dat is goed te zien in de bomvolle academische agenda’s. Vooral wie geïnteresseerd is in medische academische uurtjes kan zijn/haar lol op, maar ook op taalkundig gebied staat er een en ander te gebeuren. Zo is er een aantal symposia, en ook wat promoties, hoewel niet per sé in de Neerlandistiek.

Op 5 september bijvoorbeeld promoveerdePatrick van der Zande aan de Radboud Universiteit. Hij deed onderzoek naar de manier waarop we informatie over de bewegingen van de mond van sprekers opslaan. Dit heeft effect op de manieren waarop we sprekers interpreteren.

Op 26 september zal Kalinka Timmer promoverente Leiden. Haar proefschrift draait om het onderzoeken van hardop lezen in verschillende talen. Door dit te onderzoeken kan ook worden gekeken naar hoe woorden zijn opgeslagen in de hersenen, vooral ook bij meertaligen.

Ook in Leiden vindt de conferentie “Identity in Ellipsis” plaats op 20-21 september. Ellipsis, het fenomeen dat iets wordt weggelaten, is een veel bedebateerd probleem in de taalkunde. Zie hiervoor informatie over programma en aanmelding.

Dat zeg je toch niet tegen kinderen?

Posted on by
Door Maarten van der Meer
“Gekanker over kanker-onderzoek”, kopte De Sumatra Post in 1931. Wat destijds niet meer dan een flauwe woordspeling was, zou een krant nu op boze ingezonden brieven komen te staan.
Als je het probleem niet ziet, dan ben je waarschijnlijk niet meer de jongste. Meestal nemen ouderen meer aanstoot aan stevig taalgebruik dan jongeren, maar bij kankeren is het omgekeerd. Babyboomers gebruiken dit woord voor ‘morrend mopperen’ nog vrij neutraal, terwijl jongeren het als erg grof ervaren. Ikzelf (30) zou het ook nooit gebruiken.
Een reactie op FOK!forum illustreert deze generatiekloof heel mooi:
Lees verder >>

Symposium Vestdijk verwerkt Kafka

Posted on by

Zaterdag 9 november 2013, aanvang 14:00 uur. OBA Amsterdam 

‘Ik raakte verslaafd aan Kafka’, schreef Vestdijk in Gestalten tegenover mijen hij las Marsman hele stukken voor uit Der Prozess. Hoe heeft Vestdijk deze verwantschap met Kafka verwerkt in zijn essays, romans en verhalen? Deze vraag staat centraal tijdens het symposium op 9 november a.s.

 Sprekers zijn Niels Bokhove (auteur van o.a. Reiziger in scheerapparaten en voorzitter van de Nederlandse Kafka-Kring) en Willem van Toorn (dichter, schrijver en vertaler van Kafka). Acteur Boris van den Wijngaard voert een toneelbewerking op van een bekende novelle van Vestdijk. Beeldend kunstenaar Joan Verheyen toont werk over Kafka. En uit het archief van biograaf Hans Visser is een bijzonder manuscript te zien…
Lees verder >>

Meertaligheid: de sleuteldebatten

Posted on by

De meeste Nederlanders leren vanaf hun geboorte Nederlands en gebruiken die taal de rest van hun leven. Meestal leren we er later nog een taal erbij, zoals Engels, Frans of Duits. Hoewel de meesten van ons één moedertaal kunnen aanwijzen, is dit soort meertaligheid wereldwijd de standaard: in veel landen leren kinderen zelfs vanaf hun geboorte al twee of meer talen. Meertaligheid is in de laatste jaren steeds meer een issue geworden, niet alleen door immigratie, maar ook door een groeiende rol van het Engels, dat kinderen steeds vroeger kunnen (en moeten?) leren. Hoe we omgaan met deze meertaligheid wordt zo een grote uitdaging voor politiek en cultuur. Waarderen we talige en culturele diversiteit of streven we omwille van ‘verstaanbaarheid’ juist naar eenheid?

Nederland heeft één provincie die officieel meertalig is: Friesland (of Fryslân). De provincie neemt die status serieus en heeft de afgelopen jaren ingezet op meertaligheid als onderdeel van de Friese kennisagenda. Voorlopig hoogtepunt hiervan is de start vorige week van een nieuwe masteropleiding Multilingualism aan de University Campus Fryslân in Leeuwarden, een samenwerkingsverband tussen de Rijksuniversiteit Groningen en de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden.

Ter gelegenheid van de start van deze nieuwe master wordt a.s. donderdag en vrijdag een congres over meertaligheid georganiseerd.
Lees verder >>

Werd Gezondheid ooit moe?

Posted on by
De poëzie verwijderd uit Wolff en Deken

Door Marc van Oostendorp

“De Bourgogne”, zo staat er op het internet te lezen, “is een nog niet zo bekend wandelgebied in midden Frankrijk.” Dat heeft dan in ieder geval niet gelegen aan de Nederlandse schrijfsters Elisabeth Wolff (1738-1804) en Agatha Deken (1741-1804), want zij publiceerden in 1798 een viertal lange gedichten onder de titel Wandelingen door Bourgogne.

Nu moet er worden toegegeven dat dit boek ook niet echt uitnodigt om ook eens in Bourgogne te gaan wandelen. Je komt eigenlijk maar bitter weinig te weten over het gebied, behalve dat het in Trévoux zou mooi is:

Werd Gezondheid immer moê
Van de schoone wandelingen,
In den omtrek van Trévoux?
Werd de zangluim immer moê
Van dit heerlijk oord te zingen?

Lees verder >>

Die historie van Urbaen : hoofdstuk [2]

Posted on by
Een schoone historie van Urbaen,
die onbekende sone vanden keyser Frederick Barberousse,
die door die loosheyt van sekere Florentijnen
vercreech die dochter vanden soudaen,
metter hystorien van Jan Bocace niet min avontuerlijck dan
ghenoechlijck, onlancx ghetranslateert uut den
Franchoyse int Neder-Duytsch.
Gheprint Thantwerpen op die Camerpoort brugghe, Inden
schilt van Artoys by die weduwe van Jacob van Liesveldt.

Nationale cultuur en identiteit in de Surinaamse literatuur

Posted on by
Door Rabin Gangadin

Binnen Surinaamse kringen is er een discussie aan het uitkristalliseren betreffende de sociale en culturele elementen die moeten bijdragen tot een natievorming. Haast alle syllabi en readers betreffende het vak antropologie laten reeds in eerste oogopslag zien dat er pas sprake is van natievorming indien een groep mensen dezelfde zeden, achtergrond, cultuur en taal met zich meedraagt. Je zou je daarbij op z’n minst de volgende vragen kunnen stellen: hebben Surinamers in grote mate dezelfde cultuur, spreken ze dezelfde taal, hebben ze een groot deel van hun geschiedenis gemeenschappelijk? We moeten ons er niet aan onttrekken dat de gemiddelde Surinamer zich meer Nederlander voelt dan dat die bereid is achter het spookbeeld van een zogeheten authentiek Surinamerschap aan te sjokken.

Lees verder >>

Output financiering

Posted on by

Het razend spannende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijken

Marc van Oostendorp

Tijdens de vergadering die volgde, gaf Wouter Pieterse een toonbeeld van nonverbale communicatie. Zodra een medewerker wat zei, veranderde hij, wie het ook was, en wat die ook zei, in één groot en aandachtig oor. Hij ging voorover zitten, keek de spreker geboeid aan, dronk ieder woord in, alsof hetgeen die ander zei het enige op de wereld was, dat er nog toe deed. Met kleine gebaartjes moedigde hij de spreker aan zoveel mogelijk te zeggen en na iedere uitgesproken zin, knikte hij even begripvol.
Als de ander was uitgesproken, dacht hij even na; keek de ander weer aan, keek om zich heen, en zei ‘Nee’.

Lees verder >>

Een gloednieuw rekenmodel

Posted on by

Het angstaanjagende misdaadfeuilleton De verleden tijd van lijken

Marc van Oostendorp

Joop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden, niesde. Wat was er eigenlijk in de zomer gebeurd, dacht hij, terwijl hij om zich heen keek tijdens de eerste vakgroepvergadering van het nieuwe jaar.


Vlak voor de zomer waren ze nogal in paniek geweest omdat de vakgroepvoorzitter W. Pieterse, hoogleraar Financiële Letterkunde, en de wat saaie vakdidacticus Gerard allebei tijdens een dagje op de hei op een onverklaarbare manier veranderd waren in managers. Zijn collega Rie Veld, de boomlange promovenda Sophie, de postdoc Femke en hijzelf waren succesvol gevlucht, de duinen in, waar de heidagen toevallig plaatsvonden.

Daarna was iedereen met vakantie gegaan, en toen ze terug waren, wachtte hen een verrassing. 

Lees verder >>

Het Geheugen is een liefdevolle Bedrieger

Posted on by

Dat weet iedereen – en toch blijft mijn geheugen me verbazen. Jarenlang denk je af en toe aan een gedicht van Fritzi Harmsen ter Beek – ik heb door dat gedicht zelfs een boek over haar gelezen met foto’s van Fritzi en van het huis waarin ze woonde, en van de minnaars die weer precies pasten bij de oogopslag die ze tot op hoge leeftijd wist te bewaren. Een mooie vrouw. Mooie gedichten.

Het gedicht dat mijn geheugen bedroog ging over Verlaine.
Lees verder >>

Ruim duizend 17de- en 18de-eeuwse brieven online

Posted on by

Alledaags taalgebruik van Nederlandse zeelieden en thuisblijvers

Op 5 september is een verzameling van ruim duizend 17de-en 18de-eeuwse brieven online beschikbaar gekomen via http://brievenalsbuit.inl.nl. De brieven zijn geschreven tussen Nederlanders in verre oorden, waaronder zeelieden, en thuisblijvers. De verzameling brieven is interessant voor historici en taalkundigen, omdat het een schat aan informatie bevat over alledaags taalgebruik uit die tijd.
In het project Brieven als Buit zijn onder leiding van prof. dr. Marijke van der Wal de brieven taalkundig onderzocht aan de Universiteit Leiden. Daar is de collectie ook handmatig overgetikt (getranscribeerd) door vrijwilligers. Op het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) is vervolgens allerlei taalkundige informatie toegevoegd, zoals spelling en woordsoort. Die informatie maakt de teksten beter te doorzoeken. Vanaf nu is de gehele taalkundig bewerkte collectie online beschikbaar. Lees verder >>

Over eigenaardige bijvoeglijknaamwoordsgroepen bij gebrek aan zwaarwegender zaken

Posted on by
Door Barend Beekhuizen

De trappen van vergelijking: moeilijk, moeilijker en moeilijkst, er lijkt niets moeilijks aan. Gelukkig heeft zo’n schijnbaar lekker lopend systeem toch altijd rafelige randen waar de meest spannende dingen gebeuren. Zo schreven Folgert Karsdorp en ik een paar jaar terug een stukje over het hoe en waarom van de omschrijvende overtreffende trap (meest X, als in het SBS-6 programma “De 25 meest mooie tv-momenten”, of als in de vorige zin). Het bleek best goed te voorspellen te zijn waarom mensen kiezen voor het meest ingewikkelde probleem, maar nooit het meest mooie huis over hun lippen krijgen. De ‘formule’ is hier: hoe langer het bijvoeglijk naamwoord, hoe meer kans op die omschrijvende vorm. Een s aan het einde (malsste of meest malse) of de uitheemsheid van een woord (flamboyantste of meest flamboyante) zijn ook goeie voorspellers van de omschrijvende vorm. Die rafelrand was dus redelijk in het gareel gebracht. Maar toen dit.

In de trein viel m’n oor op iemand die het had over een steeds snel groeiendere groep mensen of iets dergelijks. Het precieze voorbeeld weet ik niet meer. Maar wat me bijbleef, was dat groeiendere, een tegenwoordig deelwoord dat een vergelijkende trap bij zich heeft.
Lees verder >>

We worden verneukt!, schreef de hoogleraar

Posted on by
Door (prof. dr.) Marc van Oostendorp

Gisteren hadden de voorzitter van College van Bestuur en de rector magnificus van de Radboud Universiteit een ‘stevig gesprek’ met de hoogleraar Roos Vonk. De reden was dat ze het volgende bericht op Twitter had geplaatst:

De woordvoerder van de universiteit liet aan de NRC weten: ‘Ze hebben haar duidelijk gemaakt dat een dergelijk bericht ongepast is, zeker voor een hoogleraar. Dat heeft zij ook begrepen.’

Dat is intrigerend: waarom is zo’n bericht ongepast? En waarom geldt dat ‘zeker voor een hoogleraar’? Wat voor speciale eisen worden er gesteld aan de tweets van hoogleraren?
Lees verder >>

Reactie leraren Nederlands op de Diagnostische Tussentijdse Toets (DTT)

Posted on by

Hieronder de brief die de sectie Nederlands van de vereniging Levende Talen deze week gestuurd heeft aan de onderwijsvoerders in de Tweede Kamer over de zogenoemde Diagnostische Tussentijdse Toets (DTT).

Geachte onderwijswoordvoerders,

Op 5 september spreekt u over de invoering van een diagnostische tussentijdse toets in het voorgezet onderwijs.

We informeren u daarom graag over ons standpunt ten aanzien van de wenselijkheid van een dergelijke tussentoets en de zorgen die we hebben over de validiteit van de tussentoets zoals die nu voor Nederlands lijkt te worden ontwikkeld.
Lees verder >>

‘Een muur van Nederlands’

Posted on by

door Miet Ooms

Het zal weinigen ontgaan zijn, het zoveelste taalstormpje in Vlaanderen gisteren. Dit keer speelde Menen de hoofdrol in het hele verhaal, met een burgemeester die het gemeentepersoneel verplicht om uitsluitend nog Nederlands te spreken met de mensen die naar het gemeentehuis komen. En als die mensen geen Nederlands begrijpen, mogen ze alleen nog gebarentaal en/of pictogrammen gebruiken. Alles, maar geen andere taal zoals Frans (of Engels).

Vanzelfsprekend was dit bericht goed voor een hoop opinies pro en contra, al dan niet leuke cartoons op sociale media allerhande en de nodige satire.
Lees verder >>

Beter dan het Einstein-huis

Posted on by
Language Lover’s Guide to Europe

Door Sterre Leufkens


Voor taalliefhebbers is er altijd wel iets te genieten: taal is tenslotte overal om je heen. Maar behalve spontane taal zijn er ook allerlei musea, tentoonstellingen en monumenten gewijd aan taal, literatuur, poëzie, schrijvers, boeken, en wat dies meer zij. Gaston Dorren, een grote naam in taalblogland, vond het frustrerend dat hij die plekken vaak mist, omdat ze weinig bekend zijn en zelden in reisgidsen genoemd worden. Hij probeert hier nu zelf verandering in te brengen met een taaltoerisme-app: the Language Lover’s Guide to Europe. Als je een iPhone, -Pad of -Pod Touch hebt (iOS 4.3 of hoger) kun je deze app voor 2,69 kopen. Er is ook een Android-versie beschikbaar (Android 2.2 en hoger) in uw favoriete app-store.


Om eerlijk te zijn: ik herkende Dorren’s behoefte niet zo. Ik ben gek op taal en ik ben gek op musea, maar van de combinatie werd ik niet direct enthousiast. Ik ben wel eens in het vroegere huis van Einstein geweest in Bern en dat vond ik reuzesuf: zijn theorieën fascineren me, zijn plaats in de wetenschap nog meer, maar hoe dat bureau er nou in het echt uitziet of met welke pen Albert schreef – mwoah.

Maar hier bleek meteen de eerste grote verdienste van de app: die maakt enthousiast.

Lees verder >>