Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
.jpg?resize=200%2C200)
Mijn Utrechtse collega Jacomine Nortier wees onlangs op een taalverandering die ze opmerkte in de werkstukken van haar studenten. Die schrijven:
– Echter heb ik dat nog niet gedaan.
Ik ben een oude man, want ik kan dat ook niet zeggen, geloof ik (voor de duidelijkheid: ik zou zeggen Echter, ik heb dat gedaan of beter nog ik heb dat echter nog niet gedaan).
Waar komt zo’n verandering vandaan?
Lees verder >>
Het heeft bijna tweehonderd jaar geduurd, maar deze maand besteedt het tijdschrift Onze Taal dan toch aandacht aan de Wet van Grimm. De gebroeders Jacob en Wilhelm Grimm werden beroemd door hun sprookjesverzameling, maar ze hadden meer in hun mars. Met name Jacob zou een van de belangrijkste taalwetenschappelijke ontdekkingen op zijn naam schrijven: die Wet.
Waarom vinden wij Nederlanders het toch zo moeilijk om Nederlands te spreken met buitenlanders? Dat is nu een aspect van de Nederlandse cultuur dat ik niet begrijp, ook al maak ik er zelf deel van uit. Want ik heb het zelf ook: met een buitenlander praat ik stiekem vaak liever een andere taal. Alleen als die buitenlander echt héél goed Nederlands spreekt, en stug volhoudt, schakel ik om.
Mijn vrouw is Italiaans en klaagt er wel eens over. We wonen in Nederland en spreken thuis drie talen door elkaar, maar het Nederlands is daarbij minder prominent dan zij zou willen. Wanneer het heel ingewikkeld wordt – laten we zeggen als we onenigheid hebben over een ander vraagstuk dan of we vanavond fusilli eten of juist spaghetti – schakelen we meestal over naar het Engels. En dat schakelen doe ik.
Lees verder >>
Nederlands doceren in Jeruzalem, dat is ook niet makkelijk. Mieke Daniëls-Waterman schrijft erover in een stukje op de website van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek.
Wat is het probleem? Daniëls wordt af en toe ‘beschroomd’ van het taalgebruik van Nederlandse auteurs. Die gebruiken namelijk zinnen als “Pas toen de tong was uitgeluld en als een slap blaadje spinazie in zijn mond lag, sprak zijn zoon de eerste woorden.” Dat is natuurlijk ook een lelijke zin, maar het gaat Daniëls daarbij eigenlijk alleen maar om één woord: uitgeluld. Hoe moet ze dat uitleggen? “Een regelrechte vertaling geven of een omslachtige omschrijving en er een biologieles van maken?”
Ze drukt zich wat omzichtig uit, maar Daniëls lijkt te denken dat ze om uitgeluld uit te leggen, eerst moet uitleggen wat een lul is. Maar er is geen enkele reden om dat te doen.
Hoofdstukken 90-100
(regels 4137-4983)
Vanaf vandaag zijn 600 titels uit de DBNL-collectie ook als e-book te lezen. Dit aantal zal de komende tijd verder toenemen.
[o] De [o] maak je door je lippen te ronden en je tong iets op te tillen – niet zo hoog dat je een [u] krijgt, maar toch hoog genoeg dat je geen [ɔ] maakt.
In de krochten van het internet woedt al minstens vijftien jaar een discussie over de vraag of deze klinker niet eigenlijk zou moeten worden opgeschreven als [o
Moeten we dan daarom zeggen dat de [o] eigenlijk een tweeklank is?
Maandelijkse literaire live talkshow waarin Pieter Steinz, directeur van het Nederlands Letterenfonds, drie schrijvers en/of vertalers interviewt over hun recent verschenen boeken. Tijd: 17.00-18.30. Locatie: Spui25 in Amsterdam.
Op vrijdag 7 december zal Pieter Steinz in gesprek gaan met Christiaan Weijts, Saskia Goldschmidt en Peter Delpeut over hun nieuwe romans Euforie (De Arbeiderspers), De hormoonfabriek (Cossee) en Kruisverhoor (Atlas Contact).
Het werk van Adriaen Koerbagh is sinds deze week voor het eerst sinds eeuwen weer verkrijgbaar. Sinds zijn woordenboek Bloemhof van allerley lieflijkheyd in 1668 verboden werd, is het nooit meer in de handel geweest. Er schijnt nog hooguit een handjevol exemplaren in bibliotheken te liggen. Maar sinds deze week kan iedereen kennis nemen van Koerbaghs verboden “profane en goddeloze boek” in een editie van zijn werk bij de DBNL. (De auteur zou een jaar na verschijnen in uitputting sterven.)
Koerbagh wilde met zijn boek de moeilijke woorden van de geestelijkheid, van de medische stand en van andere schijngeleerden voor leken verduidelijken, omdat hij meende dat deze met geleerde leenwoorden verhulden wat voor onzin ze te berde brachten. Op die manier wilde hij werken aan volksverheffing (dat de Grieken tot zo grote hoogte gestegen waren in intellectuele zaken kwam doordat ze geen tijd hoefde te verbeuzelen, dewijl die niet van nooden hebben gehad eens anders taal of taalen met groote kosten en nog grooter moeyten, en met verlies van eenige jaaren leevens tijd, te leeren).
Wat eerder niet wilde lukken is mij uiteindelijk dan toch gelukt: het maken van een EPUB-editie van de Historie van Valentijn ende Oursson voor de e-reader. Gekozen is voor de tekst van de kritische lees-editie van de druk van Jan Jacobszoon Bouman, Amsterdam 1657. De synoptische kritische studie-editie is ongeschikt voor een e-reader, maar laat zich wél lezen op een 10.1 inch tablet dat met pdf overweg kan.
Dit e-book wordt u bij wijze van Sinterklaas-cadeau gratis ende voor niks aangeboden in de hoop de bekendheid van dit prachtige verhaal te vergroten, immers: onbekend maakt onbemind.
Om uw exemplaar te downloaden klikt u op deze link.
U haalt dan een zip-bestand binnen, dat uitgepakt de EPUB-editie oplevert.
Ik wens u veel leesplezier.
W.K.
Naschrift. Omdat op sommige e-readers de code < br/ > genegeerd wordt, heb ik op advies van een expert deze code vervangen door een non breakable space en vanavond deze herziene versie op de server gezet.
Het tweejaarlijkse Cross-Over congres benadert de letterkundige neerlandistiek vanuit een transhistorisch en interdisciplinair perspectief. Dit jaar gaat het congres “Over Grenzen” en willen we de deelnemers van Cross-Over uitdagen om vragen te stellen bij de verschillende grenzen waarmee zij tijdens hun onderzoek worden geconfronteerd.
Blandijnberg 2, 9000 Gent, België
Vrijdag 8 februari 2013
Aanmelding (kosteloos) voor 15 januari via crossover2013@ugent.be
Meer informatie: www.crossover2013.ugent.be
Sprekers bekend & aanmelding geopend
Wij, leden van het Cornelis Verhoeven Genootschap (ja, door dit weblog te lezen, bent u daar ineens lid van geworden; u, die altijd tegen iedereen die het horen wilde vertelde dat u van geen enkele club lid zou worden, u kijkt daar wel even raar van op, hè? Maar niks aan te doen, zo is het leven nu eenmaal!), wij mogen natuurlijk graag lezen in de enorme stapel boeken, maar wij vinden het ook fijn om Verhoeven-anekdotes te delen.
Gisteren was ik op Facebook in gesprek met een logicus die me ineens een herinnering aan Cornelis Verhoeven (‘is dit de Cees Verhoeven die ik nog ken als hoogleraar Antieke Filosofie in A’dam?’) aan de hand deed:
Lees verder >>
Met een subsidie van NWO en het Vlaamse Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) gaan neerlandici/mediëvisten dr. Bart Besamusca (Universiteit Utrecht) en prof. dr. Frank Willaert (Universiteit Antwerpen) een nieuw project leiden getiteld ‘The changing face of medieval Dutch narrative literature in the early period of print (1477-c. 1540)’.
Daarin onderzoeken ze samen met twee postdocs 35 verhalende teksten die de schakel vormen tussen middeleeuwse verhalen die door kopiisten afgeschreven werden en vroegmoderne romans die vanaf het midden van de 16e eeuw gedrukt werden. De cruciale overgang van handschrift naar druk heeft deze teksten diepgaand beïnvloed.
Dit project is één van de drie gehonoreerde voorstellen in de tweede ronde van het subsidieprogramma dat FWO en NWO opgezet hebben om de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland op het terrein van de geesteswetenschappen te bevorderen. Het driejarige project wordt uitgevoerd aan de universiteiten van Utrecht en Antwerpen.
Bron: Universiteit Utrecht
Op dinsdag 18 december houdt Wouter Schrover (opl. Nederlands, VU) in Spui 25 in Amsterdam een lunchlezing getiteld ‘Meeschrijven aan het laatste hoofdstuk’ – literatuur en de euthanasiediscussie.
Een van de redenen waarom de Nederlandse radio niet veel doet met taalonderwerpen, is geloof ik dat het een ‘moeilijk’ onderwerp gevonden wordt. Wat natuurlijk onzin is: er is niets moeilijks aan taal. Iedereen gebruikt het iedere dag, en daar wordt meestal niet erg bij getranspireerd
Sport is bijvoorbeeld veel moeilijker, zowel om te doen – je moet er jaren keihard voor trainen en dat heb ik in het geval van taal eigenlijk nog nooit iemand zien doen –, als om erover te praten – het is verbazingwekkend hoeveel mensen weten over subtiele regels van hun sport, ingewikkelde transfers en allerlei clubpolitiek zonder dat ooit iemand komt zeuren dat het allemaal wel heel erg ingewikkeld is.
Door Marc van Oostendorp
Ik was de afgelopen dagen in Parijs, waar ik een congres heb bijgewoond over taal in het brein. Zo was er een fascinerende lezing over taalproblemen van autisten. Een van die problemen heeft te maken met zinnen zoals de volgende:
1.- Rob vroeg Roos dat boek te lezen.
2.- Rob beloofde Roos dat boek te lezen.
Voor niet-autistische lezers is een verschil tussen deze twee zinnen onmiddellijk duidelijk: in zin 1 is Roos de beoogde lezer, maar in zin 2 is dat Rob. Met de eerste zin hebben autisten geen probleem, maar met de tweede soms wel. Hoe komt dat?
Erachter gekomen wat me ergert aan de Eenzame Uitvaart. ‘Ergert’ is misschien te drastisch uitgedrukt; ‘irriteert’ – is dat zwakker? Een licht hinderlijk malaisegevoel. Een steentje in de schoen dat net niet vervelend genoeg is om en plein publicdie schoen uit te doen. Zaterdagmiddag in de Kalverstraat.
Nog even over het prachtige boek Een vogel in mijn buik dat Cornelis Verhoeven in 1975 schreef over de taalontwikkeling van zijn dochter Neeltje (die zichzelf Nena noemde). Verhoeven wist duidelijk niet veel van taalkunde. Vaak is dat heel verfrissend, maar soms zou je hem willen toeroepen: Het is wel degelijk te begrijpen, Kees! Gesteld natuurlijk dat je hem Kees zou mogen niemen.
Het aardige is namelijk dat Nena’s ontwikkeling in veel opzichten een modelgroei was, precies volgens het boekje. Een voorbeeld is het volgende fragment, dat Verhoeven schreef op 29 maart:
Recente reacties