Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Voornamendrift (7)
Door Gerrit Bloothooft
Er zijn ouders die speciaal op zoek gaan naar een unieke naam voor hun kind. Als ze de Nederlandse voornamenbank niet raadplegen, dan valt dat niet mee. Vaak hebben andere ouders een naam al eerder bedacht. Niettemin worden er unieke namen gegeven, vroeger enkele honderden, tegenwoordig duizenden per jaar. Welke zijn dat en wie geven ze?
Voornamendrift (6)
Door Gerrit Bloothooft
Elke voornaam was ooit nieuw. De oorsprong kan voor traditionele namen duizenden jaren terug liggen, voor andere namen kan het een eeuw, een decennium of een paar jaar geleden zijn. Willen we de variatie in voornamen begrijpen dan moeten we goed kijken hoe de introductie van nieuwe namen plaatsvindt. Ook al omdat er theorieën zijn die dat vergelijken met modellen van genetische drift, de ontwikkeling van nieuwe soorten in de biologie.
Voornamendrift (5)
door Gerrit Bloothooft
We geven nu heel andere voornamen aan kinderen dan vroeger. De traditionele vernoemingsnamen zijn van meer dan 75% naar minder dan 5% teruggevallen, en daar zijn in de loop van de 20e eeuw modenamen voor in de plaats gekomen. Voor de voornamen van de hele bevolking geldt een Zipfiaanse relatie, die het aantal namen met een bepaalde frequentie voorspelt. Maar is die relatie gelijk voor traditionele namen en modenamen?
Voornamendrift (4)
Door Gerrit Bloothooft
Onze voornamen zijn een mengelmoes. Er zijn traditionele voornamen van christelijke of germaanse oorsprong, er wordt geleend van omringende talen in Europa, en door migratie kunnen we voornamen uit de hele wereld tegenkomen. En toch vinden we alles bij elkaar voor de hele bevolking een aantal voornamen met een bepaalde frequentie dat grotendeels voorspelbaar is, van uniek tot meest populair. Dat is vergelijkbaar met de vraag of als we woorden gaan tellen in een serie boeken die in verschillende talen geschreven zijn, de wet van Zipf over de hele telling nog steeds op gaat. En ja, dat zal zo zijn wanneer Zipf + Zipf = Zipf.
Door Marc van Oostendorp
Omdat een mensenleven uit zoveel microseconden bestaat, gebeurt er de hele tijd van alles dat misschien wel nooit is beschreven. Het overkomt je, misschien wel meer dan eens, maar het is ook zo weer voorbij en het is nauwelijks de moeite om het te delen. Maar als je het dan ineens wel met de wereld deelt – bijvoorbeeld omdat Twitter bestaat waarop je alles kunt delen – blijken allerlei andere mensen het te herkennen. En dan wordt het toch nog interessant.
Zo twitterde ik vorige week iets dat me al jaren af en toe opvalt:
Ik haal altijd Ronald en Roland door elkaar. Ik ken verschillende mensen die een van die twee namen hebben, maar van de meeste weet ik niet welke.
— Marc van Oostendorp (@fonolog) 19 januari 2018
En dat leverde ineens een stroom van herkenning op, niet alleen voor Ronald en Roland, maar ook voor andere naamparen: Lees verder >>
Voornamendrift (3)
Door Gerrit Bloothooft
Er zijn populaire voornamen en er zijn zeldzame en unieke voornamen, en alles daar tussenin. Met een voornaam bedoel ik hier de eerste, officiële voornaam, en niet de roepnaam want die wordt in de bevolkingsadministratie niet geregistreerd. Voor elke voornaam weten we het aantal naamdragers en we kunnen bijvoorbeeld tellen hoeveel namen uniek zijn, want door één persoon gedragen. Zo kunnen we ook het aantal namen tellen waarvoor er precies twee naamdragers zijn, enzovoort. Dat kunnen we doen tot de hoogste aantallen naamdragers, voor welk aantal er dan meestal maar één, populaire naam is. Er blijkt nu een opmerkelijk verband te zijn tussen het aantal verschillende voornamen en het aantal naamdragers ervan. Deze relatie is sterk verwant aan de bekende wet van Zipf.
Voornamendrift (2)
door Gerrit Bloothooft
Onze voornaam behoort tot het privédomein en in veel landen zijn gegevens daarover niet of beperkt beschikbaar voor onderzoek. In Nederland is het sinds 2000 voor wetenschappelijke instellingen bij wet mogelijk om gegevens uit de Basisregistratie Personen (BRP, eerder de Gemeentelijke Basisadministratie, GBA) op te vragen. Dat betekent dat we ten opzichte van andere talen in de uitzonderlijke situatie zitten dat de voornaamkeuze over meer dan een eeuw tot in alle detail te analyseren is. En dat is nodig om het proces van opkomst en teloorgang van voornamen te begrijpen.
Recente reacties