Search Results for: voornamendrift

Specifiek adellijke voornamen

Posted on by

Voornamendrift (41)  

Door Gerrit Bloothooft

De adel kiest voornamen die deels traditioneel zijn en deels modenamen van een bredere elite. Echt herkennen doe je de adel niet aan de eerder besproken top-voornamen. Maar er zijn wel minder frequente voornamen waarbij de kans relatief groot is dat de drager van adel is. We selecteerden de voornamen die minstens 10 keer vaker aan een kind van adel zijn gegeven dan aan de overige kinderen. Dat is nog niet heel specifiek, maar het blijkt toch een bijzondere lijst op te leveren.

Lees verder >>

Het aantal voornamen bij de adel

Posted on by

Voornamendrift (40)

Door Gerrit Bloothooft

‘Het is toch een opvallend feit, dat het geven van meer voornamen het meest voorkomt in de groote steden en wel in de meer gegoede kringen. Ten plattenlande, sommige streken daargelaten, werd tot dusverre meestal slechts één voornaam aan de kinderen toegekend.’ Dit is een zinsnede uit de Memorie van Toelichting bij een wetsvoorstel voor de introductie van een voornamenbelasting in 1915 – een wet die er overigens nooit is gekomen. Of de adel zich nog steeds onderscheidt in het aantal voornamen dat gegeven wordt, is te zien in tabel 1, waarin een vergelijking wordt gemaakt met de provincies die hierin onderling het meest verschillen: Friesland en Limburg.  


Tabel 1. Percentage per aantal voornamen voor de adel, en in de provincies Friesland en Limburg, volgens gegevens uit de basisregistratie personen. Er is nergens een groot verschil tussen mannen en vrouwen in percentage.
Lees verder >>

De voornamen van de adel

Posted on by

Voornamendrift (39)  

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

De adel profileert zich als een hoogstaande groep in de samenleving die wortelt in de middeleeuwse standenmaatschappij, ook al is het overgrote deel van de hedendaagse adel pas in de 19e eeuw verheven. Waar de adel oorspronkelijk macht had, ging het toen en vooral nu ook om status: het voeren van een adellijke titel  en heraldisch wapen is het enige wettelijke recht dat de adel sinds de grondwet van 1848 nog heeft. Maar dat recht is wel zo essentieel dat de titel in de basisregistratie personen is opgenomen – men wil ook graag op een correcte manier door de overheid geadresseerd worden. Die wens biedt ons nu de mogelijkheid om gedetailleerd onderzoek te doen naar de voornaamgeving in de enige sociale groep die in de nationale administratie herkenbaar is en wil zijn. Familienamen zoals Van Zuylen van Nijevelt doen adel vermoeden, maar herken je de adel ook aan hun voornaam?

Lees verder >>

Het koppelteken van Willem-Alexander

Posted on by

Voornamendrift (38) 

Door Gerrit Bloothooft

Ik kwam Marie Désirée tegen, een vijftiger. Ze zei dat haar ouders eigenlijk hadden gewild dat ze bij haar geboorte als Marie-Désirée ingeschreven zou worden maar dat de ambtenaar van de burgerlijke stand dat geweigerd had. Een koppelteken zou niet in een voornaam gebruikt mogen worden. Totdat het bij de geboorte van prins Willem-Alexander in 1967 opeens wel kon. Had die ambtenaar gelijk?

Lees verder >>

Herkenbare voornamenlijstjes

Posted on by

Voornamendrift (37)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

De voornamen in toplijstjes hoor je op de crèche of basisschool omdat voor de meeste kinderen de eerste voornaam nu ook de roepnaam is. Dat was vroeger anders. Voor 50-plussers staat er vaak een andere voornaam in het paspoort dan hoe ze zich voorstellen (dat begrijpt een buitenlandse douane niet en kan identiteitsproblemen geven). De officiële toplijsten zijn voor hen niet representatief.  Daarvoor moet je bij de roepnamen zijn. Vergelijk de toplijstjes voor de periode 1945-1954 in tabel 1. De ouderen onder ons zullen in de roepnamen veel namen van klasgenoten herkennen, maar in de officiële namen niet.

Tabel 1. Roepnamen top-20 voor de periode 1945-1954 (inclusief roepnamen die gelijk zijn aan de officiële naam), met daarnaast de top-20 van de officiële eerste voornaam. Groene namen staan in beide lijsten.

Lees verder >>

Maria, bron van inspiratie

Posted on by

Voornamendrift (36)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Maria was tot 1990 de naam die het meest aan meisjes werd gegeven. Maar die, net zoals Johannes, vaak anders werd genoemd. Figuur 1 laat de populariteit van haar roepnamen zien vanaf 1940, toen nog bijna één op de tien meisjes als Maria werd aangegeven bij de burgerlijke stand. Voor 30% van die meisjes was de roepnaam toen ook daadwerkelijk Maria, met vooral Ria en Riet als verkortingen. Opvallend is dat andere roepnamen die beginnen met een M, en niet  altijd van Maria afgeleid zijn, al vroeg een substantieel deel van de roepnamen vormen, waarbij het percentage tot 1980 geleidelijk stijgt tot 70%. Bij Johannes begon die stijging pas in 1970. Het sluit aan bij de algemene observatie dat meisjesnamen gevarieerder zijn dan jongensnamen, ook in de roepnamen. Voor de categorie anders begint de roepnaam niet met een M en is ofwel afgeleid van een volgnaam (9,6% van alle vrouwen) of helemaal niet (5,4%).

Figuur 1. De populariteit van roepnamen van alle 37.387 vrouwen in het roepnamencorpus met officiële eerste voornaam Maria. M* betekent overige roepnamen die met een M beginnen, bij anders is dat niet het geval. Voor de duidelijkheid zijn de curven gebaseerd op 5-jaarlijkse gemiddelden.

Lees verder >>

Johannes stelt zich anders voor

Posted on by

Voornamendrift (35) 

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Johannes staat tot 1989 te boek als de populairste babynaam voor jongens. Dat zegt de bevolkingsadministratie. Maar in de praktijk stelt Johannes zich meestal helemaal niet zo voor. Laten we eens kijken hoe Johannes echt door het leven ging. De populariteit van de belangrijkste roepnamen van Johannes als eerste voornaam vanaf 1940 staat in figuur 1. Die is zelden Johannes, maar vooral Jan, Joop en Jo, later Hans, Jos, John, Johan naar gelang de mode van de tijd.  Steeds vaker is het ook een andere naam die nog wel met een J begint – zodat er geen conflict is in de initiaal – maar niet noodzakelijk van Johannes is afgeleid. Ongerelateerde roepnamen met een andere beginletter kunnen van een volgnaam zijn afgeleid (in 6,5% van de gevallen) of helemaal geen relatie hebben met de officiële naam (5,5%).

Figuur 1. De populariteit van de belangrijkste roepnamen van alle 34.514 mannen met de officiële eerste voornaam Johannes in het roepnamencorpus. J* betekent overige roepnamen die met een J beginnen, bij anders is dat laatste niet het geval. Voor de duidelijkheid zijn de curven gebaseerd op 5-jaarlijkse gemiddelden

Lees verder >>

Een corpus van roepnamen en voornamen

Posted on by

Voornamendrift (34)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Niet iedereen heeft een voornaam die ook zo in de burgerlijke stand staat. Dat noemen we dan de roepnaam, terwijl de officiële naam ook wel de doopnaam wordt genoemd. Blijkbaar forceert de kerk in de doop een voornaam die ouders ook aan de staat doorgeven, maar die in de dagelijkse praktijk niet functioneert. ‘Wim, aan tafel’, roept toch een stuk gemakkelijker dan ‘Wilhelmus, aan tafel’. En soms heeft de roepnaam zelfs helemaal niets uitstaande met de officiële naam. Omdat roepnamen nergens systematisch worden genoteerd is onderzoek ernaar lastig. Dat is jammer omdat de roepnamen de dagelijkse praktijk vormen waaraan de laatste decennia veel is veranderd. Daarin komt nu verandering omdat we in staat zijn geweest om zowel de roepnaam als de officiële naam van 1,5 miljoen Nederlanders te verzamelen.

Lees verder >>

Het voorspellen van voornamenlijstjes kent zijn grenzen

Posted on by

Voornamendrift (33)

Door Gerrit Bloothooft

In oktober publiceerde ik mijn voorspelling van de top-20 van voornamen in 2018 voor jongens  en meisjes. Dat deed ik op basis van gegevens tot en met 2017 en een model dat beschrijft hoe de populariteit van een naam zich over de jaren ontwikkelt. Gisteren zijn de toplijstjes voor 2018 gepubliceerd door de Sociale Verzekeringsbank en valt te controleren of mijn model goed heeft gewerkt.

Lees verder >>

Topnamen in 2018 voor meisjes voorspellen

Posted on by

Voornamendrift (32)

Door Gerrit Bloothooft

Ook voor meisjes kan voorspeld worden wat de top-20 voor 2018 zal worden. Eigenlijk is het lijstje niet het belangrijkste. Wel wat de modellering van de populariteit leert over de processen van verspreiding en de rol van voortrekkers en sociale groepen daarbij. Hier is mijn lijst, met 2017 als vergelijking:

                             2017                       2018
 1                     Emma (755)              Tess (715)
2                         Tess (734)          Sophie (713)
3                     Sophie (709)           Emma (611)
4                        Julia (696)             Anna (595)
5                        Anna (595)             Julia (584)
6                        Mila  (580)                Liv (535)
7                          Sara (547)              Sara (533)
8                           Eva (533)                Evi (532)
9                           Zoë (522)              Mila (516)
10                          Evi (510)               Eva (495)
11                      Lotte (500)         Lauren (478)
12                          Liv (492)             Nora (477)
13                       Nora (457)               Zoë (474)
14                      Fleur (454)           Olivia (467)
15                     Olivia (449)            Lotte (456)
16                      Noor (443)              Yara (445)
17                      Lynn (432)             Noor (425)
18                       Saar (432)             Lynn (420)
19                   Lauren (419)             Nova (419)
20                       Yara (412)              Saar (408)

Net zoals bij de jongens zijn er geen spectaculaire veranderingen in 2018, de top-5 wisselt wat van plaats. Als je bedenkt dat het zo’n 20 jaar duurt voordat alle namen vervangen zijn, mag je niet meer dan één nieuwkomer per jaar verwachten. Dat zou volgens mijn model in 2018 Nova kunnen zijn, een toepasselijke naam. En Fleur verdwijnt. Stijgers zijn Liv, Lauren en Yara, en wat minder Olivia en Nora.  De andere namen zitten aan de top of dalen. Om de grenzen aan het voorspellen te begrijpen moeten we weer naar de afzonderlijke populariteitsverdelingen kijken.

Lees verder >>

Topnamen in 2018 voor jongens voorspellen

Posted on by

Voornamendrift (31)

Door Gerrit Bloothooft

Met een model moet je ook kunnen voorspellen. Omdat ik denk populariteitsverdelingen van voornamen goed te kunnen modelleren als verspreiding door een sociaal netwerk, wil ik me wel eens wagen aan het voorspellen van de top-20 van jongensnamen in 2018 die in januari 2019 bekend zal worden gemaakt. Ik denk dat die er zo uit zou kunnen zien (met ter vergelijking de lijst van 2017):

                              2017                     2018
 1                       Noah (635)           Noah (692)
2                         Sem (631)             Daan (591)
3                      Lucas (629)           Lucas (583)
4                         Finn (615)             Sem (548)
5                        Daan (614)            Luuk (545)
6                        Levi  (609)            Jesse (532)
7                       Milan (583)          Adam (532)
8                       Bram (573)             Finn (530)
9                        Luuk (572)              Levi (495)
10                       Jesse (532)         Milan (489)
11                        Liam (510)           Liam (486)
12                       Mees (475)          James (475)
13                   Thomas (471)           Mees (458)
14                         Sam (466)          Bram (450)
15                        Thijs (462)            Sam (445)
16                      Adam (461)           Noud (425)
17                     James (452)            Thijs (423)
18                         Max (437)   Benjamin (414)
19                       Noud (426)             Dex (414)
20                      Julian (419)       Mason (392)

Veranderingen in voorkeuren gaan relatief langzaam en in het lijstje is het vooral stuivertje wisselen, alhoewel Noah zich stevig aan de top heeft genesteld. De verschillen in aantal zijn klein, en de plaatsen kunnen gemakkelijk meerdere posities anders worden dan ik voorspel. Niettemin dalen veel namen en verdwijnen Thomas, Max en Julian uit de top-20. Daarentegen zijn Adam en James sterke stijgers en komen Benjamin, Dex en Mason binnen. Daarvan zullen Benjamin en Dex niet, maar Mason over een aantal jaar wel door kunnen stoten. Omdat meerdere processen een rol kunnen spelen bij populariteit zijn de variabelen voor het modelleren van de verdelingen handmatig en niet automatisch bepaald. Dat laat ik per naam zien. Verschillende namen hebben onderscheiden aanloopperioden wat kan duiden op een groep ouders met een voortrekkersrol. En af en toe heeft de naamkeuze van een BN’er een kort maar hevig additioneel effect.

Lees verder >>

Snelle voornamen zijn niet altijd doodlopers

Posted on by

Voornamendrift (30)

Door Gerrit Bloothooft en Yolan van der Horst

Figuur 1. Populariteit van Pascal en Kirsten, met modellering in rood.

Moet een modenaam snel overgenomen worden door ouders om uiteindelijk een groot aantal naamdragers te bereiken? Nee, dat is niet perse nodig, en de populariteitsverdelingen van Pascal  en Kirsten laten het zien. Beiden beginnen zo rond 1960 en halen respectievelijk 10.953 en 8.671 naamdragers. Maar Pascal  is in 16 jaar maximaal populair terwijl Kirsten daar ruim 30 jaar over doet. De imitatiesnelheden v verschillen dan ook een factor 2.

Lees verder >>

Snelle en langzame mode

Posted on by

Voornamendrift (29)

Door Gerrit Bloothooft

Figuur 1. Modelmatige populariteitsverdelingen bij verschillende imitatiesnelheden v voor een nieuwe voornaam met uiteindelijk 500 naamdragers.

Als nieuwe voornamen populair worden dan gaat dat niet voor alle namen even  snel. Er zijn namen die eigenschappen hebben die veel aanstaande ouders direct aanspreken en snel in aantal toenemen. Bij andere namen duurt dat allemaal veel langer of komt het er nooit van. Die imitatiesnelheid kun je uitdrukken met een coëfficiënt die zegt wat de kans is dat een voornaam binnen een jaar door een ander ouderpaar wordt overgenomen. Die kans kan nul zijn. Dan is er sprake van een noviteit die niemand aanspreekt en blijft de voornaam uniek. Bij kansen van 50% of hoger heb je een naam die snel heel populair wordt. Maar hoe lang duurt het voordat een naam de grootste populariteit bereikt?

Lees verder >>

Mond-tot-mondreclame

Posted on by

Voornamendrift (28)

Door Gerrit Bloothooft

Figuur 1. De jaarlijkse populariteit (blauw) van Ingrid en het cumulatieve aantal meisjes (rood) dat de naam kreeg.

Hoe wordt een nieuw bedacht woord verspreid? Meestal niet via advertenties in de media maar via mond-tot-mond- of schrift-tot-schriftreclame. Je hoort of ziet een neologisme, het bevalt je en je gaat het zelf ook gebruiken. Maar hoe de verspreiding precies in zijn werk gaat is voor taal lastig vast te stellen. Je kunt woorden gaan tellen in geschreven teksten, gaan zoeken wanneer een woord voor het eerst is gebruikt, en de toename en het eventuele verdwijnen in de tijd vaststellen. Heel nauwkeurig is dat allemaal niet. Behalve dan voor voornamen, want daarvan weten we exact wanneer ze aan kinderen zijn gegeven. Daarom zijn sociale wetenschappers die in modeverschijnselen geïnteresseerd blij met de grote voornaambestanden die vooral in Amerika, Frankrijk en Nederland voor onderzoek beschikbaar zijn. Ik heb in deze serie laten zien dat een (sociaal) netwerkmodel  heel adequaat is om de verspreiding van namen te beschrijven. Elke naamgeving heeft daarin een kans op een of meer imitaties (door mond op mond reclame), die op hun beurt weer tot nieuwe imitaties leiden, enzovoort. Uiteindelijk zijn er voor de meest populaire voornaam dan 19 imitatiestappen van de eerste tot de laatste naamgeving nodig om meer dan 30.000 naamdragers te bereiken. De essentie van het model is dat de imitatiekans per naam exponentieel afneemt in de tijd (wat ook experimenteel aangetoond is). Maar er zijn ook andere verspreidingsmodellen, die gebaseerd zijn op biologische of economische groei.

Lees verder >>

Aan elkaar knopen

Posted on by

Voornamendrift (27)

Door Gerrit Bloothooft

Nieuwe voornamen, ze beginnen allemaal met de eerste naamgeving. Een flink aantal blijft een eenmalige vondst van de ouders, andere worden nagevolgd, en een enkele naam wordt heel populair. Die aantallen liggen wonderlijk genoeg vast, in een Zipfiaanse verdeling. Een van de mooiste resultaten die ik in deze serie kon laten zien is dat die verdeling in de grond al in het eerste jaar van het bestaan van de nieuwe voornamen aanwezig is. Het is als het ontstaan van het heelal, in de oerknal ligt alles al besloten. Zo ook met voornamen. Maar als je het begin (een verzameling nieuwe voornamen) en einde (Zipfiaanse verdeling) kent, is dan ook de tussentijd te modelleren?

Lees verder >>

Productieve beginletters van voornamen

Posted on by

Voornamendrift (26)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Welke voorletter genereert de meeste verschillende voornamen? Deze vraag werd gesteld naar aanleiding van een eerdere bijdrage over chocolade letters: hoeveel stuks moeten fabrikanten per letter maken. Het aantal verschillende namen per beginletter valt te tellen en dat deden we voor alle geboorten tussen 2005-2014 en ter vergelijking ook voor de periode 1925-1934. Dit zijn de lijstjes van veel naar weinig:

2005-2014:
Vrouwen:  S, J, A, M, D, L, R, N, C, E, K, T, F, G, I, Y, B, H, Z, P, V, W, O, Q, X, U
Mannen:   J, D, S, R, A, M, T, G, K, L, C, B, E, N, Y, F, H, I, P, Z, O, V, W, Q, X, U

1925-1934:
Vrouwen: A, M, E, L, H, G, S, J, T, R, W, B, F, D, C, I, K, P, N, O, V, Z, U, Y, Q, X
Mannen:  A, H, G, R, E, J, S, M, L, W, T, B, F, C, D, I, P, K, N, O, V, U, Z, Y, Q, X

Lees verder >>

Nieuwe uniseksnamen

Posted on by

Voornamendrift (25)

Door Gerrit Bloothooft en Steffi Harte

Figuur 1. Populariteit van Lesley, na WO-II als uniseksnaam gestart met gelijk verloop als modenaam voor meisjes (rood) en jongens (blauw).

Nieuwe uniseksnamen zijn meestal van niet-Nederlandse (vaak Engelse)  oorsprong. Ze worden vaak rond hetzelfde jaar voor het eerst aan zowel een meisje als een jongen gegeven. Blijkbaar is de vorm en betekenis zodanig dat zo’n naam onmiddellijk als genderneutraal wordt ervaren. Dat merken ouders in het begin niet, want ze denken dat ze met Bo een unieke keuze voor hun zoon hebben gemaakt. Pas later horen ze wellicht van meisjes die ook Bo heten. Wanneer zo’n naam een grotere verspreiding krijgt, zouden ouders een voorkeur voor een bepaald geslacht kunnen ontwikkelen, waardoor de populariteit bij het andere geslacht stagneert of helemaal terugloopt. Juist bij nieuwe uniseksnamen zou dat te zien kunnen zijn. Maar bij Lesley in ieder geval niet, de populariteit daarvan verloopt voor zowel jongens als meisjes vrijwel gelijk, en is inmiddels als modenaam al weer in de nadagen (figuur 1).

Lees verder >>

Stuivertje wisselen tussen de geslachten

Posted on by

Voornamendrift (24)

Door Gerrit Bloothooft en Steffi Harte

Figuur 1. Populariteit van Anne, blauw voor de Friese mansnaam, rood voor vrouwen. Een voorbeeld van een verdwijnende traditionele jongensnaam, en een modenaam voor meisjes.

Een naam is een meisjesnaam als die vooral aan meisjes wordt gegeven, terwijl een jongensnaam vooral aan jongens wordt gegeven. Dat is helemaal niet vanzelfsprekend en eigenlijk onnodig.  Een voornaam moet identificeren en welke naam je daarvoor gebruikt is arbitrair. Als maar niet te veel mensen dezelfde naam dragen werkt dat prima. En als er veel Jannen en Maria’s  zijn dan geven we ze gewoon een roepnaam of een bijnaam.  Toch vinden veel ouders het belangrijk dat ook het geslacht uit een voornaam te herkennen is. Waarschijnlijk omdat ze denken dat bijna iedereen dat doet. In Duitsland is het zelfs bij wet voorgeschreven alhoewel het in het midden wordt gelaten hoe dat moet. De mening van de ambtenaar zal doorslaggevend zijn, en die zal zich wel op intuïties over frequentie van voorkomen baseren.

Veel ouders zijn er ook gevoelig voor. Een jongen zal niet gauw de naam Roos krijgen en een meisje wordt bijna nooit Wolf genoemd. We hebben blijkbaar onze redenen om namen meisjesachtig of jongensachtig te vinden. Maar die gedachten daarover kunnen ook wel veranderen. Dan wordt een jongensnaam opeens populair voor meisjes, eigenlijk nooit andersom. Of wordt er een nieuwe naam bedacht, waarvoor het bij voorbaat helemaal niet vaststaat voor welk geslacht die het meest populair gaat worden. Dat gaan we eerst bekijken voor traditionele namen, die al uniseks waren of het worden. De volgende aflevering nemen we de ontwikkeling bij nieuwe namen onder de loep.

Lees verder >>

Genderneutrale voornamen

Posted on by

Voornamendrift (23)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Nu we steeds vaker genderneutraal worden aangesproken rijst de vraag of ouders er ook meer voor gaan kiezen om hun kinderen een uniseksnaam te geven. En of dragers van zo’n naam dat eigenlijk wel prettig vinden. Zoals Ilja, die het erg vervelend vindt om in een brief als mevrouw te worden aangesproken, terwijl toch de meeste Ilja’s vrouw zijn.  En welke aanhef kies je voor Marijn, Bo, Jamie, Senna, Sam…? Beste lezer? Hoe dan ook, laten we eens kijken hoe het zit met genderneutrale voornamen.

Lees verder >>

Voornamen knutselen

Posted on by

Voornamendrift (21) 

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Ewoud Sanders schreef op 4 april in de NRC over het combineren van de beginletters van de voornamen van ouders tot een voornaam voor hun kind. Hij dacht dat de keuze voor Robin als combinatie van de beginletters van vader Robertus  en moeder Ingrid  allang zijn tijd zou hebben gehad. Maar een oproep op twitter  leidde tot 13 reacties, waarvan verschillende met opmerkelijke naamcombinaties. Die ook niet allemaal in de Nederlandse voornamenbank te vinden waren. Reden om eens uit te zoeken hoe het zit met dit geknutsel met voornamen.

Lees verder >>

De populairste jongensnamen per beginletter en lengte

Posted on by

Voornamendrift (20)

Door Gerrit Bloothooft

Wie als ouder een naam zoekt voor zijn kind zal letten op de beginletter en de lengte  van de naam (naast vast nog veel meer aspecten die een naam mooi kunnen maken). Rond Sinterklaas heb ik geschreven over de populariteit van beginletters en in de vorige aflevering ging het over de lengte van voornamen. Nu ga ik dat combineren en geef lijsten van de meest populaire voornaam, per beginletter en lengte. Omdat de tijd er toe doet, onderscheid ik het overzicht voor de periode 1925-1934, die representatief is voor de traditionele vernoemingsnamen, en het overzicht voor 2005-2014, de hedendaagse modenamen. Eerst voor jongens, de  volgende aflevering voor meisjes.

Lees verder >>

Kort, korter, kortst

Posted on by

Voornamendrift  (19) 

Door Gerrit Bloothooft

We willen stoere kinderen. En die wens wordt uitgedrukt in een korte naam, want die kun je krachtig roepen. Maar eigenlijk denk ik dat, alhoewel we er niet veel gegevens over hebben, de roepnaam vroeger om die reden ook al kort was. In ieder geval voor katholieke kinderen want de gelatiniseerde naam waarmee ze ingeschreven en gedoopt werden, Franciscus en Petronella, riep niet zo lekker naar de eettafel. Frans en Nel (ly) is veel gemakkelijker, net zoals Jan voor Johannes en Jaantje voor Adriaantje. Hier bekijk ik hoe de eerste voornaam sinds 1880 steeds korter is geworden.

Figuur 1. Lengte van meisjesnamen in letters sinds 1880.

Lees verder >>

Nadoen

Posted on by

Voornamendrift (18) 

Door Gerrit Bloothooft

We leren en leven door na te doen en zijn zelden origineel. Dat is misschien wel zo rustig want stel je voor dat we allemaal een unieke voornaam zouden hebben. Hoe we nadoen en kopiëren is trouwens boeiend genoeg. Het is de sleutel om te begrijpen hoe vernieuwingen breed navolging kunnen vinden, of juist niet. De kern van mijn eerdere betogen was dat wanneer ouders een kind een voornaam geven, dat een effect op anderen heeft. Die vormen de sociale omgeving in de breedste zin. Niet alleen familie en vrienden, maar ook buren, collega’s, andere ouders op school enzovoort. Als daar ouders bij zijn die een kind verwachten, dan zouden die het een mooie naam kunnen vinden en er ook voor kunnen kiezen. Bij nieuwe namen – ze worden toch wel eens geïntroduceerd –  is dat navolgingsproces goed te bestuderen. Ik dacht eerst dat zo’n proces niet van de nieuwe naam zou afhangen, maar vond dat voornamen die later populair blijken te worden al onmiddellijk na de introductie veel sneller nagevolgd worden. Dat ga ik hier verder uitwerken.

Lees verder >>

Van Amaryllis tot Zinnia, bloemennamen voor meisjes

Posted on by

Voornamendrift (17) 

Door Gerrit Bloothooft

Figuur 1. Populariteit van de populairste bloemennamen als voornaam voor vrouwen.

De boekenweek staat dit jaar in het teken van de natuur. Dat is een mooie reden om de populariteit van bloemennamen als voornaam onder de loep te nemen. Het is in Nederland niet zo gebruikelijk om voornamen met een direct inzichtelijke betekenis te kiezen (voor veel voornamen moeten we een voornamenboek raadplegen), maar bloemennamen vormen een van de uitzonderingen. Bloemen zijn mooi, kleurrijk en teer en worden geassocieerd met vrouwelijke eigenschappen, jongens krijgen vrijwel geen bloemennamen. Voor meisjes werden bloemennamen voor 1920 trouwens ook heel weinig gekozen, met Rosa en Veronica nog als meest voorkomend. Eigenlijk markeerde de geboorte van prinses Margriet in 1943 een omslag. De echte doorbraak kwam met het verlaten van de vernoemingstraditie in de tweede helft van de vorige eeuw wat de weg effende om nieuwe (mode)namen te kiezen.

Lees verder >>