Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Door Marc van Oostendorp
Alles overziend concluderen sommige onderzoekers dat er nog teleurstellend weinig eenheid is tussen onderzoekers die proberen op de computer de manier te modelleren waarop mensen van taal gebruiken. Is die teleurstelling terecht?
Door Marc van Oostendorp
Computers kunnen inmiddels over sommige onderwerpen best een aardig tekstje schrijven. Het probleem is alleen dat ze zo saai zijn.
De jaren twintig van de eenentwintigste eeuw zijn in beweging. Kerstbomen zijn ingepakt en op zolder gezet, of met man en macht naar buiten gesleept en in kalende groepjes op straat achtergelaten. Soms kun je de lente al in de lucht ruiken, maar voor ze goed en wel aanvangt, wacht ons nog een paar maanden vol grauwe dagen en regenbuien. Om deze tussenperiode wat schwung te geven, publiceren we hier traditiegetrouw een lijst met de beste Nederlandstalige muzieknummers uit het afgelopen jaar, aangedragen door Utrechtse Neerlandici.
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
Je kunt een driemensionele kaart maken van welke woorden in teksten bij elkaar in de buurt staan. Je kunt ook een driemensionele kaart maken van de manier waarop woorden in de hersenen zitten. Die kaarten lijken op elkaar! Dat betekent dat we er misschien iets van begrijpen.
Pak je zakdoek er maar bij. In deze video bespreekt Jörgen het sentimentalisme in de achttiende eeuw, een gevoelsexplosie binnen de Nederlandse literatuur. Deze literaire stroming werd in Nederland aangevoerd door Rhijnvis Feith die met zijn boek Julia een sentimentele roman schreef die ‘niet voor de achtiende eeuw’ geschikt was. De romans en hun pathetische stijl vol uitroeptekens en gedachtestreepjes werden dan ook niet door iedereen serieus genomen.
Geciteerde bronnen:
Rhijnvis Feith – Julia (1783) https://dbnl.org/tekst/feit007juli01_01/
Elisabeth Maria Post – Het land, in brieven (1788) https://dbnl.org/tekst/post003land02_01/
Ook genoemd:
Arend Fokke Simonsz. – De moderne Helicon (1792)
Jacobus Bellamy – Fragment van eene sentimentele Historie
Jacobus Bellamy – Eenige reisfragmenten en anecdotes
Johann Wolfgang von Goethe – Die Leiden des jungen Werthers (1774)
Rhijnvis Feith – Ferdinand en Constantia (1785)
Jacob Eduard de Witte jr. – Cephalide (1786)
Maria van Zuylekom – Ismene en Selinde (1792)
Cornelia Lubertina van der Weyde – Henry en Louize (1794)
Meer lezen / bronnen:
J.J. Kloek en A.N. Paasman (1982), ‘Inleiding’, in: Rhijnvis Feith – Julia, Den Haag: Martinus Nijhoff.
Inger Leemans & Gert-Jan Johannes (2017), Worm en donder, Uitgeverij Bert Bakker Amsterdam.
Bert Paasman (1987), ‘Nawoord’, in: Elisabeth Maria Post – Het land, in brieven, Amsterdam: Em. Querido’s.
Johanna Stouten (1993), ‘1778: Laurence Stern, A sentimental journey in het Nederlands vertaald; alleen voor gevoelige zielen’, in: Nederlandse Literatuur, een geschiedenis, Groningen: Nijhoff.
Door Marc van Oostendorp
Wat betekent het woord boom? Volgens een bepaalde manier van kijken wordt die betekenis bepaald door alle contexten waarin het woord boom voorkomt. Die manier van kijken blijkt goed werkbaar te maken voor een computer en geeft potentieel een scherp beeld van wat de betekenis eigenlijk is.
De Antwerpse dichter Maud Vanhauwaert brengt voor de Antwerpse zender ATV Antwerpse dichters onder de aandacht. Vandaag: Alice Nahon.
Door Marc van Oostendorp
Een computer bouwen die taal kan verstaan is één ding; een computer die taal begrijpt zoals een mens dat doet, is nog heel wat anders. Want zo’n computer moet van dezelfde dingen in de war raken als mensen. Intuinzinnen bijvoorbeeld.
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
Neurale netwerken simuleren de werking van het brein op een computer. Ze zijn dan ook heel bruikbaar om theorieën te toetsen over de werking van taal in het brein. Kan zo’n netwerk bijvoorbeeld een taal leren zonder dat je er vantevoren kennis in stopt?
Lees verder >>Door Frank Willaert
Professor Frank Willaert (Universiteit Antwerpen) legt uit waarom je aan de allereerste Olympiade Nederlands moet deelnemen. De Olympiade vindt plaats op 5 februari 2020. Lees er alles over op: www.olympiadenederlands.org. Schrijf je nu in!
Hét overzicht van de Nederlandse literatuur in 2019!
Een jaar met schrijvers die zich druk maakten om de kinderliteratuur, met verschillende literatuurprijzen die op zoek moesten naar een nieuwe sponsor, met veel poëzie, met het onvermijdelijke B-woord, met prijswinnaars en heel veel boeken.
Door Marc van Oostendorp
Computers zijn heel handig voor taalonderzoek. Bijvoorbeeld als je wil weten hoe apen of Neanderthalers zouden praten. En waarom het lichaam van de mens zo geschikt is voor taal.
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
Er zijn allerlei redenen waarom menselijke taal eigenlijk heel ongeschikt is voor communicatie. Ik noem er een paar.
Lees verder >>Veertig jaar lang gaf Patrick Winston, hoogleraar Kunstmatige Intelligentie aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT) ieder jaar met veel succes een lezing over het geven van lezingen, vol goede tips uit de praktijk. Winston overleed eerder dit jaar; het MIT heeft nu de editie van 2018 online gezet. (In het Engels.)
Door Marc van Oostendorp
Oxytocine heet het knuffelhormoon. Het blijkt ook buitengewoon belangrijk om een goed gesprek te kunnen voeren. Dat vertelt ons mogelijk iets over de aard van menselijke communicatie.
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
Wanneer iemand iets vertelt, gebruikt die persoon niet alleen taal, maar doet hij soms ook acties of geluiden na. Of hij fluit even. Behoort dat ook allemaal tot de taal?
Lees verder >>De nieuwe kersthit van 2019: Kerstnacht van literaire volkszanger Bert Wabbe. Muziek op het spirituele Kerstgedicht van ida Gerhardt.
De Antwerpse stadsdichter Maud Vanhauwaert brengt Antwerpse dichters aan de man. Deze keer: Willem Elsschot.
Door Marc van Oostendorp
De jongste talen die er bestaan zijn thuisgemaakte gebarentalen, door dove kinderen met horende ouders. Die gebarentalen zijn de enige talen die zulke kinderen kennen, ze hebben ze helemaal zelfgemaakt. En toch lijken ze in sommige opzichten opvallend op andere talen. Ze hebben bijvoorbeeld woorden.
Lees verder >>Door Marc van Oostendorp
Mensapen kunnen niet spreken en beheersen geen taal. Maar ze kunnen wel gesprekken voeren, net als mensen.
Door Marc van Oostendorp
Volgens sommige taalkundigen is het vermogen om taal te gebruiken, aangeboren. De taalkundige Stephen Levinson gelooft dat niet. Hij denkt dat mensen in plaats daarvan een aangeboren drive hebben om met geluiden te communiceren. En hij heeft daar bewijs voor.
Lees verder >>
In deze video vind je een bespreking van de volgende drie boeken:
Clark Accord – De koningin van Paramaribo
Doeschka Meijsing – De tweede man
Geert Klaasen – De zilveren raaf
15 december is de feestdag van de Vlaamse mystica Hadewijch (13de eeuw). Een goed moment om even wat tijd met haar door te brengen. Professor Veerle Fraeters, Universiteit Antwerpen, legt uit wat we over Hadewijch weten.
(
Door Marc van Oostendorp Kun je het een kind aandoen om het in meer dan twee talen op te voeden? Alle deskundigen zeggen volmondig ja op die vraag. Wat weten we over de ontwikkeling van kinderen die opgroeien met meer dan één taal? Door Marc van Oostendorp Als je een taal leert, verandert er ook iets aan je hersenen. Er komt nieuwe informatie in. Maar als jonge kinderen een taal leren, groeien ondertussen hun hersenen ook nog. En bij die groei lijkt rekening te worden gehouden met het feit dat er taal in moet.
2 comments
Hoe groeit tweetaligheid?
Taal groeit in je brein