Categorie: Neerlandistiek voor de klas

Door Arnoud Kuijpers

Hoe ziet het ideale eindexamen eruit? Dit is een interessante maar complexe vraag. Een vraag die wordt gesteld in tijden waar veel dingen veranderen die voorheen voor onmogelijk werden gehouden. Een mooi uitgangspunt om het eindexamen Nederlands eens onder de loep te nemen. Want als het onderwijs in een paar dagen tijd compleet kan veranderen, waarom het eindexamen dan niet? Afgelopen jaren is men achter de schermen bezig geweest het eindexamen Nederlands te verbeteren, top! Maar in een bureaucratisch land als Nederland gaat dat in mijn ogen echt veel te langzaam.  

Door Alex van de Kerkhof

Mijn ideale examenprogramma bestaat uit vier onderdelen van gelijk gewicht: twee voor het schoolexamen, twee voor het centrale examen (dat derhalve uit twee zittingen zal bestaan).

Door Bas Jongenelen

Ik vind het belangrijk dat een examenkandidaat goed voorbereid op het examen kan verschijnen. Dat is nu bij het schoolvak Nederlands niet het geval. De leerling heeft geen idee waar het examen Nederlands over gaat en dat vind ik oneerlijk. Een examen is erg belangrijk in je jonge leven en Nederlands is een verplicht vak – ook voor de leerlingen die niet zo’n talent hebben voor Nederlands. Als we ervoor kunnen zorgen dat je het examen Nederlands voor kunt bereiden, dan nemen we een deel van de onderwijsongelijkheid weg.

Als het mij ligt, dan wordt het examen Nederlands een examen met twee zittingen: een examen over literatuur en een examen met een stelopdracht. Beide zittingen kunnen door de kandidaat goed voorbereid worden.

Door Harrie Hollandicus

Docenten zijn lulletjes lampenkatoen. Niet specifiek docenten Nederlands, maar docenten in het algemeen. In 2013 verscheen online de petitie Eindexamen Nederlands moet anders, die door 1591 personen – onder wie 18 hoogleraren – was ondertekend. Een hartstikke mooi initiatief, maar er is tot op heden nog geen zak veranderd. Nou ja, sinds 2015 hoeven leerlingen geen samenvatting meer te schrijven en sinds 2016 mogen wij – docenten Nederlands – bij het nakijken van de eindexamens ook alle antwoorden controleren op taalfouten. Niet direct iets op tegen, zou je denken, ware het niet dat dit laatste geen enkel hoger doel dient, anders dan docenten opzadelen met extra nakijkwerk. Immers, iemand die zeven keer per sé schrijft, krijgt evenveel punten aftrek als iemand die respectievelijk ik vindt, dit betekend, verassend, onmidelijk, me mening, stiekum en eksamus schrijft.

Door Karin Echten

Als alles mag, als alles anders kan: dan ligt er een oneindige wereld voor ons open!

Als alles mag, als alles anders kan, dan zou ik helemaal niet eens leesvaardigheid toetsen in het CE Nederlands: althans, niet anders dan vakken als geschiedenis, biologie en scheikunde dat doen. Ik ga er dan wel vanuit dat we het CE wel schriftelijk blijven doen, net als nu.

Door Peter-Arno Coppen

Het kan blijkbaar ook zonder. Aangezien de centraal schriftelijke eindexamens dit jaar niet doorgaan, studeert het huidige cohort eindexamenleerlingen af zonder het beruchte examen Nederlands (of leesvaardigheid, moet je eigenlijk zeggen). Daar zijn ze natuurlijk wel jarenlang op voorbereid, en de resultaten van deze toets convergeerden toch altijd al zeer sterk naar de voldoendegrens, Veel spijt zullen de leerlingen er dus niet over hebben, want je kon hier toch niet goed op excelleren. Voor het verkrijgen van voldoening over je leesvaardigheid hoef je het eindexamen Nederlands niet te doen. Wat maakt het eigenlijk uit?

Door Helge Bonset

Het ideale examen Nederlands bestaat niet. Dat heeft éen hoofdreden: het conflict tussen validiteit en betrouwbaarheid, twee eisen die aan selectieve toetsen en examens gesteld moeten worden.

De eis van validiteit houdt in dat een toets de kennis of vaardigheid meet die gemeten moet worden, en niet een reductie daarvan, of iets heel anders.

De eis van betrouwbaarheid (in de betekenis van beoordelaarsovereenstemming) houdt in dat een toets zodanig meet dat verschillen in scores toe te schrijven zijn aan objectieve verschillen in kennis of vaardigheid, en niet aan subjectieve verschillen tussen beoordelaars. Bij de toetsing van taalvaardigheid, naast literaire competentie de hoofdmoot van het examen Nederlands, is het helaas zo dat vormen van beoordeling die een hoge betrouwbaarheid garanderen, tegelijk de validiteit verlagen, en vormen die een hoge validiteit garanderen hetzelfde doen met de betrouwbaarheid (Rijlaarsdam & Wesdorp, 1984, p. 20). 

Door Huub van den Bergh

Wat een mooi systeem hebben we toch! Een systeem waarin leerlingen slagen op grond van een schoolexamen (SE) en een centraal examen (CE). Dat geeft scholen de gelegenheid om de doelen die zij belangrijk vinden en de onderdelen van een vak die zij essentieel achten te toetsen bij hun leerlingen in het SE. En een centraal deel waarin algemene doelen aan bod komen. Ik vind het een gemiste kans wanneer SE’s ingevuld worden met oude examens; het vak Nederlands is immers veel rijker dan alleen maar leesvaardigheid. Ook debatteren, literatuur, poëzie, schrijven en wat al niet meer zou in het SE terug kunnen (moeten?) komen.  

Hoofdredactionele inleiding op 11 mei 2020

Door Marc van Oostendorp

Het is geloof ik niet overdreven dat Neerlandistiek, ook in zijn oude gedaante van Neder-L, nauw verknoopt is met het eindexamen Nederlands. Acht jaar geleden werd er door leraren en leerlingen wel geklaagd, maar die klachten haalden niet het publieke debat. In 2012 wijdde de lerarenopleider Bas Jongenelen een serietje aan het eindexamen in Neder-L (hier is aflevering 1); het jaar erna publiceerden we meer stukken aan het onderwerp, en dat lokte uiteindelijk ook een door bijna 1600 betrokkenen ondertekende petitie uit om iets aan de problemen te doen.