Voornamendrift 48 Door Gerrit Bloothooft en David Onland Er zijn weinig eigenschappen van voornamen die al grotendeels in de 19e eeuw verdwijnen. Maar meisjesnamen op -jen zoals Aaltjen, Gerritjen, Hendrikjen, Jantjen, Geertjen, Geesjen en Grietjen behoren daarbij (figuur 1). Te Winkel wijdt in de Taalgids van 1862 een artikel aan het verkleinwoord, waarin hij pleit … [Lees meer...] overVan Geesjen tot Evi: twee eeuwen suffixen in meisjesnamen
Naamkunde
De populariteit van Oudtestamentische voornamen
Voornamendrift 47 Gerrit Bloothooft en David Onland De populariteit van Oudtestamentische voornamen die vooral door Joden werden gekozen, zoals Abraham (topnaam), Mozes, Hartog en Salomon in figuur 1, toont naast stabiliteit in de 19e eeuw en de daling in de 20e eeuw die we bij veel traditionele namen zien, een breuk rond 1880. Dat is een artefact in de gegevens en het … [Lees meer...] overDe populariteit van Oudtestamentische voornamen
Podcast, potel en prosument
Door Roland de Bonth Een paar weken geleden verscheen op Neerlandistiek een interessante bijdrage van Wouter van der Land met de titel ‘Schel en andere dorado’s’ (zie hier). Hij schenkt daarin uitgebreid aandacht aan met name commerciële porte-manteauwoorden. Niet alleen toont hij talloze voorbeelden van geslaagde en minder geslaagde gevallen, hij laat ook verschillende … [Lees meer...] overPodcast, potel en prosument
Nederlandse plaatsnamen op een zestiende-eeuwse Italiaanse landkaart
Door Peter-Alexander Kerkhof en Laura Bruno Op een zestiende-eeuwse landkaart van Frankrijk, getiteld La Franza en uitgegeven door Donato Bertelli in Venetië (actief als uitgever van 1558 tot 1623), vinden we in het uiterste noorden van het in kaart gebrachte gebied een middeleeuws aandoende weergave van wat de Habsburgse Nederlanden moet voorstellen. Op dit gedeelte van de … [Lees meer...] overNederlandse plaatsnamen op een zestiende-eeuwse Italiaanse landkaart
Franse voornamen in de Franse tijd
Voornamendrift 46 Gerrit Bloothooft en David Onland De uitgebreide voornamenbank zal het komend jaar de populariteit van een voornaam vanaf 1790 laten zien. Die periode omvat ook de tijd tussen 1795 en 1814 toen Nederland onder Franse invloed stond en vanaf 1810 zelfs deel van Frankrijk was. Dat zou invloed kunnen … [Lees meer...] overFranse voornamen in de Franse tijd
Een wand met voornamen in NEMO
Gerrit Bloothooft Het wetenschapsmuseum NEMO in Amsterdam heeft recent de nieuwe expositieruimte Humania ingericht. Die is speciaal gericht op het ontstaan, het heden, en de toekomst van de mens: ik was, ik ben, ik word. De rol van zintuigen, psychologie in allerlei boeiende interactieve testjes, en sociologie staat centraal. Voor het sociolinguistisch aspect van afkomst … [Lees meer...] overEen wand met voornamen in NEMO
Twee eeuwen Gerrit, Gerard en Gerardus
Voornamendrift 45 Gerrit Bloothooft en David Onland In de voornamenbank wordt het komende jaar de populariteit van een voornaam vanaf 1790 getoond. Hoewel er voor veel namen in de 19e eeuw nauwelijks of slechts een geleidelijke verandering in populariteit te zien is, vertoont de periode 1790 – 1815 een aantal opmerkelijke karakteristieken. Het is de tijd van de Bataafse … [Lees meer...] overTwee eeuwen Gerrit, Gerard en Gerardus
Hoe populair is mijn voornaam sinds 1790?
Voornamendrift 44 Door Gerrit Bloothooft en David Onland Er zijn maar weinig landen waarvoor je online de populariteit van een voornaam vanaf 1880 kunt zien (zie USA, Frankrijk, Noorwegen). Sinds 10 jaar kan dat voor Nederland op de Voornamenbank van het Meertens Instituut, met zeldzame volledigheid want alle voornamen die gedragen worden en gegeven zijn staan er in. In … [Lees meer...] overHoe populair is mijn voornaam sinds 1790?
Verandering van voornaam
Voornamendrift (43) Door Gerrit Bloothooft Journalisten vragen vaak of mensen van voornaam veranderen. Ik denk dat ze vooral willen weten of iemand een andere naam kiest dan in de jeugd werd gedragen. Het gaat er niet om dat Franciscus vanaf zijn geboorte Frans is genoemd, daarover schreef ik eerder aan de hand van een corpus roepnamen. Maar of Frans later Arne … [Lees meer...] overVerandering van voornaam
Schel en andere dorado’s
Door Wouter van der Land Van het Zeeuws-Vlaamse stadje Terneuzen weet ik niet veel meer dan dat er een kanaal naartoe leidt, dat ze er de ‘h’ niet uitspreken en de ‘g’ juist als ‘h’: ik eb mien uus hries heverfd. Maar ook dat daar een subtropisch zwembad is met de naam ‘Scheldorado’. Het werd laatst genoemd in een bericht over achterstallig onderhoud. Hoe komt zo’n curieuze … [Lees meer...] overSchel en andere dorado’s
Als je voornaam niet meer past
Voornamendrift (42) Door Gerrit Bloothooft De meeste mensen zijn tevreden met hun voornaam. Maar niet iedereen, je hebt tenslotte je naam niet zelf bedacht, dat deden je ouders voor je. Als een voornaam niet (meer) bij je past dan kun je besluiten om een andere naam te kiezen. In plaats van Henk zeg … [Lees meer...] overAls je voornaam niet meer past
¿Los Países Bajos o Holanda, señoras y señores editores del Volkskrant?
Door Henk Wolf "Vergeet Holland, in het buitenland is het voortaan The Netherlands" - dat staat boven een artikel uit de Volkskrant van afgelopen donderdag. Het is een uiterst merkwaardig stuk tekst. Het intro van het artikel luidt als volgt: "Wie zich overzees introduceert met het zinnetje ‘I come from Holland’ roept bij gesprekspartners het clichébeeld op van tulpen, … [Lees meer...] over¿Los Países Bajos o Holanda, señoras y señores editores del Volkskrant?
Op (het) Parliament Square
Door Henk Wolf [...] op het moment dat uit de speakers op Parliament Square de aantallen klinken – 329 voor, 300 tegen – klapt ze halfslachtig met een slap handje. De zin hierboven stond afgelopen donderdag in een voorpagina-artikel van de Trouw. Met die zin is iets aan de hand: er staat geen lidwoord voor de naam van het plein Parliament Square. Dat is geen foutje: het … [Lees meer...] overOp (het) Parliament Square
Hoe schrijft die zich ook al weer?
Door Henk Wolf Mensen krijgen bijnamen. Van vrienden en familie, van collega's en buren. Bekende mensen krijgen bijnamen van het grote publiek. Sommige mensen zijn op de hoogte van hun bijnaam, bij anderen wordt ie achter de rug om gebruikt. En sommige mensen hebben in hun woonplaats een bijnaam die bijna iedereen in het dagelijks leven gebruikt. Vraag ik onze … [Lees meer...] overHoe schrijft die zich ook al weer?
De geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Door Henk Wolf Wie geen streektalen kent, vindt soms andere dingen normaal dan wie er wel een spreekt. De standaardtaalspreker heeft bijvoorbeeld een veel overzichtelijker visie op aardrijkskunde dan de streektaalspreker. Een paar dagen geleden schreef ik een stukje over het gebruik van lidwoorden in aardrijkskundige namen. In het Standaardnederlands bestaan wel namen van … [Lees meer...] overDe geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Van Oekraïne naar het Ameland
Door Henk Wolf Van welk land is Kiev de hoofdstad? Sommige Nederlandstaligen zullen zeggen: van Oekraïne, terwijl anderen van de Oekraïne zullen zeggen. De landsnaam komt zowel mét als zónder lidwoord in het Nederlands voor. Een journalist vertelde me dat hij de lidwoordloze vorm gebruikte, omdat dat duidelijk maakte dat er sprake was van een onafhankelijke staat. Toen ik … [Lees meer...] overVan Oekraïne naar het Ameland
Specifiek adellijke voornamen
Voornamendrift (41) Door Gerrit Bloothooft De adel kiest voornamen die deels traditioneel zijn en deels modenamen van een bredere elite. Echt herkennen doe je de adel niet aan de eerder besproken top-voornamen. Maar er zijn wel minder frequente voornamen waarbij de kans relatief groot is dat de drager van adel is. We selecteerden de voornamen die minstens 10 keer … [Lees meer...] overSpecifiek adellijke voornamen
Het aantal voornamen bij de adel
Voornamendrift (40) Door Gerrit Bloothooft ‘Het is toch een opvallend feit, dat het geven van meer voornamen het meest voorkomt in de groote steden en wel in de meer gegoede kringen. Ten plattenlande, sommige streken daargelaten, werd tot dusverre meestal slechts één voornaam aan de kinderen toegekend.’ Dit is een zinsnede uit de Memorie van Toelichting bij een … [Lees meer...] overHet aantal voornamen bij de adel
Waterlandsmeer
Door Wouter van der Land De kogel is door de kerk. Vorige week besloot de gemeente Landsmeer om te gaan fuseren. CDA-raadslid Eric Knibbe stak zijn voorkeur niet onder stoelen op banken en hield een zelfgemaakt gemeentebord met ‘Waterlandsmeer’ omhoog. Zijn favoriete huwelijkspartner is dus Waterland en hij heeft de nieuwe naam al bedacht. De verantwoordelijke wethouder … [Lees meer...] overWaterlandsmeer
De voornamen van de adel
Voornamendrift (39) Door Gerrit Bloothooft en David Onland De adel profileert zich als een hoogstaande groep in de samenleving die wortelt in de middeleeuwse standenmaatschappij, ook al is het overgrote deel van de hedendaagse adel pas in de 19e eeuw verheven. Waar de adel oorspronkelijk macht had, ging het toen en vooral nu ook om status: het voeren van een … [Lees meer...] overDe voornamen van de adel
Het koppelteken van Willem-Alexander
Voornamendrift (38) Door Gerrit Bloothooft Ik kwam Marie Désirée tegen, een vijftiger. Ze zei dat haar ouders eigenlijk hadden gewild dat ze bij haar geboorte als Marie-Désirée ingeschreven zou worden maar dat de ambtenaar van de burgerlijke stand dat geweigerd had. Een koppelteken zou niet in een voornaam gebruikt mogen worden. Totdat het bij de geboorte van prins … [Lees meer...] overHet koppelteken van Willem-Alexander
Nieuwe feiten over naamswijzigingen
Door Leendert Brouwer Deze week was in het nieuws dat het aantal naamswijzigingen opmerkelijk vermeerderd is. RTL Nieuws bracht maandag de primeur op zijn website waar het onder ‘lifestyle’ gelabeld is. Vervolgens namen andere nieuws-sites dat grif over, zoals dat gaat. RTL heeft er bovendien werk van gemaakt om de interactiviteit te bevorderen. Zonder het CBG daarvan op de … [Lees meer...] overNieuwe feiten over naamswijzigingen
In memoriam Dick Blok
Door Rudi Künzel Ik heb Dick een halve eeuw gekend en twintig jaar daarvan met hem samengewerkt aan het Lexicon van Nederlandse toponiemen tot 1200 (1987). We zijn elkaar blijven zien na zijn pensionering en mijn vrouw Anne-Ruth en ik hebben ook meermaals samen Henny en hem opgezocht. Ik was op hem gesteld. Dick was een degelijk opgeleide mediëvist die hield van de … [Lees meer...] overIn memoriam Dick Blok
Wij schreven op Het Bureau trouw aan Blok Drente zonder h
Door Leendert Brouwer De foto van Dick Blok bij het artikel dat vorige week over hem verscheen in de Volkskrant, heb ik gemaakt. Het was een foto met overdosis flits bij het laatste optreden van Blok tien jaar geleden, toen hem het eerste exemplaar van het boek Nederlandse plaatsnamen werd overhandigd. Geen beste foto die in het in memoriam van de website van het Meertens … [Lees meer...] overWij schreven op Het Bureau trouw aan Blok Drente zonder h
Herkenbare voornamenlijstjes
Voornamendrift (37) Door Gerrit Bloothooft en David Onland De voornamen in toplijstjes hoor je op de crèche of basisschool omdat voor de meeste kinderen de eerste voornaam nu ook de roepnaam is. Dat was vroeger anders. Voor 50-plussers staat er vaak een andere voornaam in het paspoort dan hoe ze zich voorstellen (dat begrijpt een buitenlandse douane niet en kan … [Lees meer...] overHerkenbare voornamenlijstjes