Zij is zeer blank en blond, en loopt op hoge benen, wiegt ritmisch met de heupen, drinkt haar whiskey sec. Zij is Amerikaans van ’t hoofd tot aan de tenen, en bergt achter haar glimlach een brutale bek.
Traag gelijk een filmdiva, daalt zij van de trappen, Salomon’s scepterbloem die ademt en beweegt; alles berekenend, haar woorden en haar stappen, zichtbare droom die ogen vult en harten leêgt.
Want eensklaps voelen zich de mannen hol van binnen. Hun eigen vrouwen welken in de tropenzon, en zélf werden zij veel te moe om te beminnen, en dronken hard, omdat het niet meer anders kon.
Er schiet een bliksemende huiver door hun vlees, en hun zopas nog schelle stemmen klinken hees.
1 Uit welk oud vergeetboek vlagen thans de heilswoorden boven ons tot een vloek? Wat woei die bladen open opdat wij dit aanhoorden? Bar is de nacht, en leeg ’t smal strand, waarlangs wanhopen een holle zee raadpleegt.
4 Leeg als een voortijd rijst de toekomst: laat gewolkte, binnen het raam omlijst. Vooreerst breekt er geen morgen meer over gindsche ontvolkte hoogvlakten aan. In kloof nog en ravijn verborgen verkommert oud geloof.
8 Der kimwolken bergketen ten voet, ligt het oud rijk ondergesneeuwd. Vergeten raakte ’t breed wegenkruis – Doch velen, nu de omtrek tot witte stilte ontvolkte, verdiepen, binnenshuis, zich in dat randgewolkte.
Er luidde een klok en een landman spitte de vlakte, Vogels omhoog kwinkeleerden hun luid lentelied, Donker omlaag keek de man in de deugd van zijn arbeid, Even omhoog in het luchtblauw, gram de gedachte: Wie zal het land oogsten, ik of de bende der roovers? Dieper omlaag groef hij: wie zal mijn ziel grijpen, God of de duivel? Lijflijk bestond hij zoo pover, Schold naar het voog’lenbroed om de luidruchtige vreugde, Dolf naar de God in de grond die de vruchtbaarheid leidde, Wachtte een moment, toen goudgeel een vlinder neerstreek Neven zijn spa, waar de knoestige hand even poosde.
Ik weet, ik was toen als een kind reeds daar Waar die rivier van blank-blauw water stroomde, De biezen raakte met zijn golfslag die in spleet En bochten speelde waar ik langs liep, af en aan Gleden de schepen langs de vruchtbre rand, Af en aan vormde mijn ziel zijn simple sproken, De groene glans en ’t blank gesprankel vulden ’t hart, Maar ook dreigd’ in de strooming donkre wijsheid Waar ik mee streed omdat die kille vloed De blijheid van mijn kleine vizioenen schaadde.
Wat ik toen droomde is zoo lang vergaan, Het heeft zijn waarde vaak om niet verloren, Nu ben ik vreemd aan dat ik innigst weet, Nu rust het kind in stroom van blanke droomen En vindt het antwoord van zijn teederheid En drijft zoo koel, zonder angstvalligheid Door ’n stoet van eeuwig jonge bloei- en winterdagen.
Ik hoor van al het nieuwe een schoon en raadslig lied En onze harten zullen sterven in die droom, En al het heden breekt in ’t rampvervulde huis Der aarde. Op zijn velden. In zijn koude nachten.
Wij hebben niet de menschheid lief die lijdt, Wij minnen slechts een enkele, kind of man of vrouw, Eén slaat de toon van ’t hart aan en éen luistert En weemoed ruischt in ’t looverspel der boomen.
Een sterrestraal, een diepe vonk omhoog Wekt de gedachte aan de diepe bron van ’t leven, Wij zijn als bloemewezens wiegend op de steel, Van ons gaan toekomstdroomen in het wijde zweven.
Vanavond vieren ze hun eigen feestje En komen kleurig uitgedost bijeen Niet slechts in saai zwartblauw zoals voorheen: De sjeu is trend bij menig letterbeestje
Gejoeld wordt er, geklonken en gedanst De glazen worden alsmaar volgeschonken De wulpse s begint voor tien te lonken Warempel, zelfs de stijve u die sjanst!
Zijn vriend de q kijkt scheef, hij is eenkennig Een polonaise zwiert naar de foyer Gebroederlijk op kop gaan n en e De vreemde x wil niks, voelt zich onwennig
Het gros is op het einde aangeschoten Een lachbui overmant de zatte h Ruig aan het klooien zijn de l en k Alleen de m staat stevig op zijn poten
De zelfbewuste . krijgt eigenwaan Verd . mt het v . . ralsn . g . m hier te staan
Inge Boulonois (1945) uit: Vers gekruid (2020)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Dat kouwe vleesch van een ander Tegen m’n drooge handen en mijn oogen onzichtbaar in den nacht – dat koele sappige vleesch – en al de kracht van me den nacht in – ’t is als dood, alles zwart, geen wit, geen rood – mijn heele hoofd lijkt wel koel, er is nergens een doel – zoo lekker zwart is de nacht, zonder oogen, zonder gedacht, dat natte nachtbad, dat verdronkene, dat daggat, dat rondom dauwig gevoel, mijn hoofd is zoo lekker koel.
Herman Gorter (1864-1927) uit: Verzen (1890)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Winder Steeds Knipper Druk Knoest Inkt Jaren Meet Mist Krank Drom Wot Tadus Mergen Moster Kap Netel Toem Wind Draam Over Snel Wik Brood Op Treem Droemp Ai Lok Brim Zo Aap Vuur Iert Troes Ek Of Neek Fed Valle Noi Mik Die Draai Tan Kik Drok En Humt Tum Mening Treek Reist Pant Nuk Bezet Ni Drak Mok Jees Kram Vouw Dies Fluk Meen Lut Braa Neek Werk Staak Morst Luk Ging Teet Zwep Toop Lik Lost Meet Onzicht Wek Teter Oze Meest Nest Wek Teuter Lup Ost Teken Wers Al Trip Lemer Fik Must Taanen Wuk Milst Pat Kit Oper Na Ast Lak Umma Nik Lup Zakka Mecca Dien Nog Snoeps Ta Drosp Mun Mur Drie Hoofd Das Most Nai Lak No Neur Emmie Took Teem Aander Meest Tek Oom Eel Zee Te Doek Baais One Mee Trup Mur El Grote Leks Kunst Mare Wortel Brok Steeds Merel Look Terel Mordus Neek Krei Peen De Veger Kwetser Dier Leest Keem Moet Zeter Heun Uun Peet Lik Fruut Bust Teter Ups Merk Lup Een Tand Frees Priem Steen Meester Eir Leven Dram Zwaart Speen Orp Minkel Bove Kerst Pol Bouw Duf Han Zuiger Menie Mortel Trap Neul Meers Nik Eindel Noi Pies Te eim Der Zil Mokke Drie Leuf Teem Menne Teu Midoe Na El Liek Alla Midu Nees Dreuk Luk Ook Tafel Nee Jaam Raak Tees Fuul Friem Eta Later Viaal Sessie Meker Diar Open List Pun Peen Steker Luks Bia Noon Riem Al Meri Das Opent Zeel Haps Laf Iel Bagel Neem Vallen Lucht Preek Luiaard Tak Door Buig Pust Gretig Nood Vees Eente Laats Poor Bied Rens Leum Peiger Tut Krus Mes Weil Kreem Schadel IJkpunt Gal Oos Noos Kiets Zet Unt Al Umma Kern Pleem Neker Ul Inrie Erk Nomoon Even Dwie Nees Rum Tikke men Hies Gene Neur Tuun Mut Wul Keum
Harry van Doveren (1953) uit: Wereldgemiddelde (2020)
“De bramen worden rijp, dra volgen ook de noten …” en ’t is me of weer uw hand traag door mijn haren gaat, terwijl hij stille spreekt; mijn oogen zijn gesloten op deze zaligheid die weerom leven gaat.
Er was de reuk van grond en mist koelde onze slapen, uw haar was goud, gelijk het vurig beukenloof, en boven ’t klamme groen van beeten en van rapen rookte er een rustig vuur van wrak aardappelloof.
— o Teerbeminde, uit gene dagen is mij gebleven de ruimer liefde, die ’t onrustig hart verpoost; al keert gij nimmer weer, ik heb voor gansch een leven, herinnering en zelf-ontfermenden troost.
Karel Leroux (1895-1969)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Uit Heldenleven, de nieuwe, mooi uitgevoerde bundel (met bij ieder gedicht een gouache) van Jan Vanriet. Voor de illustratie bij ‘Dichter’ kijk hier.
Dichter
In den beginne was het woord en het woord behoorde hem toe Hij bedacht en fabriceerde het, verwrong en wierp achteloos weg Daar stond hij, een beetje God in het voetlicht, een geverfde keizer gezonden uit de duisternis als verwarrend geheel Ik zat op drie meter, bewonderde zijn schoenen, de modieuze bril van een Romeinse filmregisseur; ik las knisperende gedichten in zijn vaste hand Klankgenot wanneer hij zijn broeders toesprak, de poëten — kale katers die hij over de schedel aaide; ze spinden, wisten niet beter Hij noemde hen klerken, geblinddoekt en gekorfd, rilde vanwege de kilte die uit andermans kleren in hun verzen waait Kortom: vlerken, kwetterende dwergen, hun bestaan tot voetnoot gereduceerd De klap was pijnlijk en vernederend, maar wij voelden verlossing bereid onze andere wang toe te keren
Jan Vanriet (1948) uit: Heldenleven (2020)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
‘k Ben mij bewust… Men zei: tref hard: hij kent geen mededogen!… Dus: oog voor oog en tand voor tand: de bloedwet! Ik kijk hem aan… bespied… gebaar naar rechts… vlieg aan langs andere zij… Hij duikt niet: … vangt de slag. ‘k Beloer de zenuwen der kin… de weke maag… Nu komt-ie los! Zijn beurt! Ik ben op hoede… wijk… vlucht langs de ‘ring’… Ik word geraakt, heel even maar… plooi onder pijn – een kwart sekond – … verbijt… besef: één volle treffer en… begin van angst bevliegt me…
2e Round.
Ik weet… ‘k ben ervan overtuigd: … ons spel is dit van kat en muis. Hoe haat ik u! Ik zal me duur verkopen! Maakt mijn gezwindheid u niet dol, niet dol?!… – Is er nog uitkomst mogelik?! Middernachtzon! Bliksemflits! Ik vond! Ik vond! … en met verbonden kracht van ziel en lijf plaats ik de slag, mijn slag, slag, die mijn roem is! Mijn vreugde raaskalt! Werden niet allen zó geveld?
De storm zet op. Ik vlied: een bark in nood,… zet alles bij… Hij lost niet: kwade geest… Er is, er is geen uitweg meer! Kosmiese vloek! Verplettering! Uw vuisten hameren mijn onschuldig vlees!… Erbarmen!…
3e Round.
Ik zal u niet meer tarten… Hier ben ik: een lam. Vernietig mij geheel: ik ben reeds half gebroken.
Ik heb zozeer uw hand ontmoet. Ik heb dermate uw macht geproefd: spaar mij de blik van uw nachtmerrie-ogen!…
– Is dit de avend reeds, die zinkt?! Bewusteloosheid?!
Ik hoor verwonderlik geluid:… het zuizen van een motor-stille aero… het gillen van een nacht-foor…
Eentonigheid. Een dreumes rekent aan het telraam: éen… twee… drie…
Dan plof ik in een holle leegte weg…
– Het is het einde van mijn ‘ongenaakbaarheid’…
– Als ik ontwaak, zie ik hoe bleek Gij zijt en uitgedoofd, mijn oûwe trouwe Goedester. Gij geeft me sprakeloos de hand en gaat…
Ontzettend, zwart en hoog begluurt me onverpoosd een ondoordringbaar neger: Fatum, wereldkampioen!
O mijn manager Goedester! Gij waart eerst en vooral een prakties man! Gij waart een monument van schranderheid! Mijn goede engel! Mijn voorzienigheid! Waart Gij uzelf bewust van mijn sukses, dan sloot Gij graag verbintenis op verbintenis, doch waar het gold een voorstel als een klip, daar waart Gij diplomaat en takties loods…
Zo kwam het dat men in de volste zin van ’t woord mij noemen mocht: een ‘ongenaakbaar’ kampioen!
– Doch in de laatste tijden rees een nieuw ‘gevaar’. Gij hadt het kommervol bespied, de hoop gekoesterd, dat het struikelen zou… Doch stelselmatig was het in zijn loop geweest, – de Bokssport: ladder: nauwgezette hierarchie! – totdat het, onvermijdelijk en fel, plots opstak aan mijn eigen horizon…
Toen hebt Gij meesterstukken uitgehaald! Stromen gedamd! Torens gestapeld! Uit strikken duizendvoud U losgevroet!… Niets hielp! Publiek eiste de kamp! Met inzet: Al of Niets!…
– Als ik de ‘ring’ betreed, barst een ovatie… ‘k Verneem terloops: de weddenschappen gaan hun gang, staan in mijn voordeel zelfs, gemiddeld: 2 tot 4… in mijn voordeel zelfs, gemiddeld: 2 tot 4… ’t Verschil is merkelik. Hoop flakkert!…
Het dondert voor de twede maal: ’t ‘gevaar’ rukt aan…
Wij worden voorgesteld: … een kolossale neger: Fatum is zijn naam. Ik huiver om zijn duisternis… Mijn hand zit in een schroef… een ogenblik… – Formaliteiten zijn gesloten.
Nu bindt Gij, Goedester, mij ’t leder aan. Gij overstelpt mij met gekondenseerde raad: tijd dringt! Geen stond bezinning!…
Vlak voorbij Leiden, zuidwaarts, laat de trein een bos, behorende bij een gesticht, links liggen; maar in ’t midden komt een klein heuveltje met een brede bank in zicht.
De bosrand buigt zich nog als het refrein van een psalmodisch ingezet gedicht over de bank, vrij, altijd leeg naar ’t schijnt, op de open weide en de weg gericht.
Daar te zitten moet heerlijk zijn: men zou ten halve wonen in de wereld en ten halve in het vogelrijk, getrouw aan lief en leed; maar het lijkt wel of men, eenmaal in ’t bos, die droom niet meer teweeg kan brengen, want de bank is altijd leeg.
Michel van der Plas (1927-2013)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Wat je moet weten voor je beslist om een man te zijn
Een man zijn betekent niet huilen wanneer je broers je Pokémonkaarten verscheurd hebben. Anders landt je grootvader als een loodzware vogel op je schouders.
Een man zijn betekent je herinneringen samendrukken tot ze als diamanten uit je voorhoofd barsten.
Een man zijn betekent je niet als vlinder laten schminken, maar als schedel.
Een man zijn betekent je benen niet kruisen op de trein maar tongzoenen met het hiphopmeisje dat op je schoot komt zitten. ‘Of ben je een homo misschien?’
Een man is een jachtgeweer. Hij draagt zijn spieren als een blinkend harnas, laat zich kruisigen tot hij glimlachend in een jacuzzi van bloed baadt, een glas whisky in de hand.
Een man is kanonnenvlees. Zijn mond heeft de vorm van een loop.
Een man is een acteur. Niemand weet wat de rol inhoudt, maar iedereen wil hem spelen.
Een man zou een dichter kunnen zijn, maar daar heeft de wereld al jongens voor.
Mattijs Deraedt (1993) uit: De schaduw van wat zo graag in de zon was blijven staan (2020)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Kutmug, zegt ze, maar niet tegen mij ik heb andere namen natuurlijk
de kutmug is de zwarte tor op de muur die, benaderd, opvliegt, snel verdwijnt, en blijkt een vlieg te zijn
Toestandjes met Tanya (11)
Zelfs jaloers op Ian Fleming’s James Bond, geheim agent 007, die met zijn avonturen – buiten president Kennedy en mij en miljoenen anderen – op het moment Tanya, mijn vrouw, in spanning houdt, loop ik het huis uit en vraag me af wie zich om mijn avonturen ooit bekommert:
de oude dame die ik gedachteloos de straat overhelp, kan ik nog net plat op de grond werpen, wanneer we vanuit een langskomende zwarte Bentley worden beschoten, – in de val springt haar handtas open: 4 eigrote diamanten rollen over de weg, hij (een snelle, 30jarige man is zij) wil zijn revolver trekken, maar natuurlijk vuur ik al, – en lach: eindelijk een spoor dat me naar Lady T. zal brengen
Ewald Vanvugt (1943) uit de cyclus ‘Toestandjes met Tanya’ uit het boek Buiten zinnen (1972)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
Aan de lopende band. Aantekeningen uit de fabriek van de Fransman Joseph Ponthus is een roman in dichtvorm, die vorig jaar veel aandacht kreeg. Het bekroonde werk is nu in het Nederlands vertaald door Floor Borsboom. Hieronder de eerste regels, verder voorproefje hier.
Aan de lopende band (fragment)
Toen ik in de fabriek ging werken Had ik natuurlijk wel een idee van De stank De kou Het sjouwen en tillen Het zwoegen De arbeidsomstandigheden De lopende band De moderne slavernij
Het is weer kermis en als ieder jaar branden er duizend lichte lampionnen; er zijn weer wafels, rose luchtballonnen; het is weer kermis net als ieder jaar.
De dikste vrouwen van het continent zitten als steeds verwaand en lui te breien; zij tonen nu en dan hun blote dijen en ginds, alleen, lalt weer een dronken vent.
Tussen de damp van vette oliebollen eet, stil-verrukt, een kind een suikerkoek en bij de grote draaimolen op de hoek staan kreupelen, die met hun ogen rollen …
Maar ’s avonds, toen ik iets bijzonders wachtte, was God, de grote spullenbaas plots daar, Die heim’lijk met Zijn kleine mensen lachte …
Feestlijk dreven we in den goudglans van den avond langs de stad; Achter hoogen wal van stoomers blikkerde haar gevelschat, Blonken overbrugde havens propvol masten tusschen ’t groen, Praalden koepeldak en torens rustig boven ’t rustloos doen!
Waar ge ons lokt in ruimer vaarbaan, stadbelovende eilandzoom, Deine en vloeie, een meer gelijkend, groots-uit om ons heen de stroom — Hem in sprongen overspannend lacht een luchtige ijzerbouw, Daar een dondring overheen ijlt, stad-in over dak en schouw.
het woekert van welig en welste over de vloer dripdrapt van druiphars en gekeept is het stammental om schorswater vogellijm ochtval en voorvocht (het meeste is melk)
er dwalen verdoolde stammen van boogpijl voorziene componisten ooit achtergelaten door euvel paalplassende poelproducenten er klijven behaaide walmzwalpers en vooral in de dalmtijd actieve wamtasten vaak vingerend wetend van prooi
Els Moors (vandaag jarig) was van 2018-2020 Dichter des vaderlands van België. De gedichten die ze ambtshalve schreef, zijn nu gebundel in Knalpatronen, waarin de gedichten ook in het Frans en Duits zijn opgenomen, en soms in het Arabisch en Afrikaans.
Hoe heter hoe beter: klimaatlied auto’s die drijven op een zee van plastiek naar hete planeten vandaag ben ik ziek ik heb koorts van de liefde ik heb koorts van de brand ik heb koorts van mijn moeder geen boom op haar strand is veilig voor ‘t water dat komt waar het gaat hoe heter hoe beter en ja ook op straat zee doet niet mee en is morgen kapot één chimpansee later en dan ben ik god ik heb koorts van de liefde ik heb koorts van de brand ik heb koorts van mijn moeder geen boom op haar strand is veilig voor ‘t water dat komt waar het gaat (x2)
Els Moors (1976) uit: Knalpatronen (2020)
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere werkdag een gedicht per mail.
In het midden van het lichaam staat het leven stil; daar beweegt niets; misschien een grashalm; misschien een weinig muziek; een paar wolken.
Daar woont ook de kleine god van het geduld. Hij knielt en kijkt over de aarde; hij zit met over elkaar gevouwen benen en volgt een paar vogels die verdwijnen in de verte.
Hij zegt niets wat de mensen kan schaden of de vogels. Alles is eender, denkt hij, voor zover hij denkt.
Ruischende wanden, en schittrende zalen, Bruisende bekers en ramlende schalen, Blinkende toortsen in flonkrend kristal, Klinkende kelken en jubelgeschal! Schaatrende buien van lachen en zingen, Klaatrende stroomen en kurken aan ’t springen; Spreien van dons voor het uitgerekt lijf, Reien van vrinden in ’t zalig verblijf!
Blazende wangen en smakkende lippen, Azende blikken op aadlijke snippen, Gouden fazanten en druipende kluif, Oude, gemerkte, gezegende druif! Heilige schotels van bruine pasteien, Veilige feestdisch en gladde geleien, Geuren en fleuren van ’t blinkend festijn, Keuren van spijzen en kleuren van wijn!
Er is iets gebeurd met mijn dromen. Was er van 1935-1962 voornamelijk een chaos van rupsbanden, bagagedragers (spitsuren?), zodra ik mijn ogen sloot, nu kijk ik, zodra ik mijn ogen sluit, uit over een boulevard, waar zo goed als geen hond te zien is. Ik vermoed mensen in de huizen die hun redenen zullen hebben om niet op straat te verschijnen.
Recente reacties