'Je spreekt meer Hollands dan Vlaams.' Hier gaan we weer, dacht ik. Na een presentatie die ik gaf voor een twintigtal docenten vond iemand het nodig om deze opmerking te maken. Voor zover ik me kan herinneren hebben mensen wel wat aan te merken over mijn accent. Dat ik afkomstig ben uit het West-Vlaamse Bavikhove en dat Wim Opbrouck er een legendarische sketch over maakte … [Lees meer...] overSchaam je nooit voor je accent
Artikel
Bij hoog en laag bezweren: een fusie
Een vriend van me let beter op dan ik als hij luistert naar debatten in de Tweede Kamer. Voor Commissievergaderingen zal hetzelfde voor hem gelden: een oplettende luisteraar. Een lukraak voorbeeldje van attente oren? Marianne Thieme (PvdD) in 2011 in een debat ter voorbereiding op een Europese Top in dat jaar: “Maar we willen geen belasting betalen voor enorme noodfondsen, voor … [Lees meer...] overBij hoog en laag bezweren: een fusie
Gaten in zinnen
Soms denk ik aan Teun Hoekstra (1953-1998). Hij zou dit jaar 72 geworden zijn, maar hij is al 27 jaar dood. Van hem leerde ik de beginselen van de syntaxis, en er zijn weinig docenten van wie ik het onderwijs me zo goed herinner als dat van Teun. Zelfs nu ik dit opschrijf krijg ik heimwee naar het intellectuele avontuur dat de taalkunde bij hem was. Ik herinner me ook … [Lees meer...] overGaten in zinnen
Over woordenschat
De heer van Dale klingelde met het belletje. Vanachter een grote boekenkast verscheen een dame met een bloempotkapsel dat haar hoofd al vele jaren sierde. Mevrouw Gans nam dus nog steeds de honneurs waar in de universiteitsbibliotheek. Ze trippelde geestdriftig tot bij de heer van Dale. 'Nee maar, Dikke. Is er alweer een nieuwe editie uit?' Als op commando haalde de heer … [Lees meer...] overOver woordenschat
De mens is gemaakt voor interactie
Als je dit jaar een toegankelijk nieuw boek wil lezen van een vooraanstaand taalwetenschapper over enkele van de grote vragen van zijn vak, lees dan The Interaction Engine. Language in Social Life and Human Evolution. In dit boek – dat hier gratis te downloaden is – vat Stephen C. Levinson heel veel van zijn denken over taal van de afgelopen decennia samen. Levinson is … [Lees meer...] overDe mens is gemaakt voor interactie
C.O. Jellema (1936-2003)
Als dichter leef je tussen twee werelden: het binnenbrein en buitenbrein. De geest en het zintuiglijke. Hoe zintuiglijk is ook het binnenbrein? Je ziet en hoort in je dromen: Vriend, ge hebt mij geroepen? / Waarom ben ik dan wakker? / ge hebt mij niet aangeraakt? / Waarom ben ik dan in de war? De innerlijke gespletenheid van de dichter, het dualisme, daar heeft hij baat bij. … [Lees meer...] overC.O. Jellema (1936-2003)
Als hij de voorkeur gaf aan verhalen waarin alles werd voorgekauwd
Dit jaar wil ik alle boeken van Vonne van der Meer lezen. "Ik ben geen uitzondering," schrijft een vrouw in De vrouw met de sleutel (2011) van Vonne van der Meer, "iedereen lijdt. Er is niet alleen maar mijn verhaal, er zijn zoveel verhalen." De vrouw, Olivia, schrijft dat aan de protagonist, Nettie, de 'vrouw met de sleutel' die na de dood van haar man heeft besloten dat … [Lees meer...] overAls hij de voorkeur gaf aan verhalen waarin alles werd voorgekauwd
De stinkende durian en de slang
Molukse vertellingen Tussen 1951 en 1962 migreerden zo’n 12.500 Molukkers naar Nederland; veel van de mannen hadden gediend in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) en zij verlieten met hun gezinnen Indonesië vanwege de politiek instabiele situatie op de Molukken. Het kan niet anders, of deze landverhuizers namen – net als andere migranten – ook hun … [Lees meer...] overDe stinkende durian en de slang
Conflict en geluk bij drs. P
Drs. P is geen sombere schrijver. Hier en daar is er zelfs humor in zijn werk te vinden. Maar het belangrijkste kenmerk is dat in de arena van het lied de dichter-zanger een sierlijke strijd levert met het rijm. We hebben natuurlijk alleen weet van partijen die Drs. P gewonnen heeft. Het lijkt zelfs onvoorstelbaar dat hij ooit een keer het onderspit heeft gedolven. De zwaarste … [Lees meer...] overConflict en geluk bij drs. P
Vijfentwintigduizend
Dit is het 25.000e artikel dat we op deze site plaatsen. Die artikelen bestrijken de periode van 1992 tot vandaag. Het getal zegt op zich niet zo veel, bijvoorbeeld omdat er heel veel artikelen bij staan die terecht nooit meer iemand leest (een aankondiging van een bijeenkomst in Brussel in 2011 over vertalingen van Beatrijs, een beschouwing over het woord analoog uit 2014). … [Lees meer...] overVijfentwintigduizend
Het schrijven van liedjes: songtitels
Popliedjes lijken op andere soorten liedjes, maar een wezenlijk verschil is de rol van de titel. Pop is strikt commercieel en een voorwaarde voor verkoopsucces is dat een songtitel tot op de verkoopplek onthouden wordt. Een popliedje moet natuurlijk ook gewoon een goed liedje zijn, maar tegelijk is het een productpresentatie van zichzelf met de titel als productnaam. Met die … [Lees meer...] overHet schrijven van liedjes: songtitels
Godstuwe en Godschalk in de oude namenschat
Gedragen in vele vormen door vrouwen van adel en stand en na de middeleeuwen in onbruik geraakt, de naam Godstuwe is net als Godschalk ooit stichtelijk bedacht doch in lijn met heidens werk binnen de oude Germaanse noemkunst. Een trage omwenteling Met de kerstening en de lange nasleep van de volksverhuizingen, toen de noordelijke wereld meer en meer … [Lees meer...] overGodstuwe en Godschalk in de oude namenschat
Pensioen is teruggaan naar het dialect
Je taal verandert in de loop van je leven. De eerste jaren is dat duidelijk: een pasgeboren baby kan nog niets zeggen, een kleuter kletst je de oren van je kop. Maar ook na de puberteit verandert er af en toe wel wat. Op zijn minst leren volwassenen er nog woorden bij (covid, dat kenden jullie zes jaar geleden niet) en ook in de uitspraak van klanken passen mensen zich in de … [Lees meer...] overPensioen is teruggaan naar het dialect
Druk met schrijven met AI
Ik heb al een tijdje niet geschreven op dit blog over schrijven met AI. Dat had er enerzijds mee te maken dat ik wel iets anders aan het schrijven was, wat ik een paar weken geleden ineens met spoed heb afgemaakt: binnenkort verschijnt in Tekstblad een artikeltje van me over wat schrijvende professionals wel en niet kunnen met AI. Ik had hier al eerder gehint naar … [Lees meer...] overDruk met schrijven met AI
Over Engels
De rector stond bij het grote raam van zijn kamer en overschouwde de campus. Vanuit zijn plekje hier op de bovenste verdieping van het hoogste gebouw van de universiteit had hij een weids zicht dat ook nu weer deed mijmeren over belangwekkende dingen. Zijn dagdromerij werd bruusk verstoord toen iemand zonder aankloppen kwam binnengestoven. Het was Jeanne d’Arc, directrice van … [Lees meer...] overOver Engels
‘Ik hoop van harte dat je, eh, nou ja, ik bedoel’
Iemand staat ineens zonder Hoofdlijnenakkoord in ons managementhorrorfeuilleton De verleden tijd van lijken. "Minister Pieterse". Nienke bleef bescheiden op de drempel van Wouters kamer staan. "Kom binnen," zei Wouter. Nienke hoorde de komma, en vermoedde dat hij haar naam wilde zeggen, maar deze vergeten was. "De premier belde zojuist," zei ze. "Hij kon u niet bereiken op … [Lees meer...] over‘Ik hoop van harte dat je, eh, nou ja, ik bedoel’
Van Loubfläcke naar Sommersprosse
Dialektatlassen laten taal en geografie samenkomen, je zou ook kunnen zeggen: tijd en ruimte. Vandaag bespreek ik een boek dat weliswaar niet over het Nederlands gaat, maar waar Nederlandstaligen ook veel interessants in kunnen vinden. Het is een dik en kleurrijk salontafelboek dat je ook simpelweg online kunt lezen op https://dialektatlas.ch/, waar alle kaarten en … [Lees meer...] overVan Loubfläcke naar Sommersprosse
Spellingskwesties, of: wat ik ook verkeerd doe
Dit boek is pas uit. Het is heel geestig en zelfs hier en daar ontroerend, en dat is een grote zeldzaamheid, is mijn particuliere ervaring. Vooral leuk vind ik hoe de Schotse schrijver Alasdair Gray – noblesse oblige – alle mogelijke poten onder de kapitalistische eigenwaan van de in het boek optredende Engelsen zaagt. O wat worden ze gehaat, die Engelsen, in Ierland en … [Lees meer...] overSpellingskwesties, of: wat ik ook verkeerd doe
Elke taal is een hybride
Als je dit kunt lezen heb je iets gemeen met miljarden mensen over de wereld: kennis van een Indo-Europese taal. Van diep in Azië tot in Latijns-Amerika spreken heel grote groepen mensen inmiddels een taal die afstamt van een taal die wel Proto-Indo-Europees noemen. Hoe lang geleden die taal precies gesproken werd en waar ter wereld, weten we niet precies, maar we krijgen er … [Lees meer...] overElke taal is een hybride
Laat een burger – pardon een inwoner – iets terugzeggen
Confuc (15) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Zo fascinerend. Ambtenaren schrijven vaak zo: Van enig commercieel belang is naar onze overtuiging geen sprake, … [Lees meer...] overLaat een burger – pardon een inwoner – iets terugzeggen
‘Je zult het met het woord zelf moeten doen’
Het sublieme bij C.O. Jellema C.O. Jellema (1936-2003) is een dichter die uitnodigt tot exegese. In de twintig jaar na zijn dood zijn al verschillende studies over zijn werk verschenen – ik ken eigenlijk weinig hedendaagse dichters (Jellema is natuurlijk hedendaags, hij is alleen maar veel te vroeg gestorven) over wie zoveel geschreven is. Veel van die studies zijn … [Lees meer...] over‘Je zult het met het woord zelf moeten doen’
Teweerstellen met tankette
Achter het Achtervoegsel 54 Eind april 2025 haalde koning Willem-Alexander het nieuws met een uitspraak tijdens een bezoek aan de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel (Limburg). Naar zijn mening zou Nederland zich tot de tanden toe moeten bewapenen, want vrede en veiligheid zijn niet langer een vanzelfsprekendheid meer. Dat zal wel een enorme investering vergen want … [Lees meer...] overTeweerstellen met tankette
Zo echt, van vlees en bloed
Dit jaar wil ik alle boeken van Vonne van der Meer lezen. Op een avond staat Maria ineens aan het bed van een man in het ziekenhuis. Hij slaapt zacht, is onrustig, maar dan staat ze daar, in een blauwe jurk en met loshangend haar, en zegt hem dat het allemaal goed zal komen. Het bijzondere van Vonne van der Meer is dat ze dit verhaal in haar bundel December (2009) … [Lees meer...] overZo echt, van vlees en bloed
Het poppenboek: een vergeten genre
Vanaf de vroege negentiende eeuw verschijnen er merkwaardige kinderboekjes over wat auteur Adriaan Loosjes beschrijft als ‘een wel eenigszins gebrekkelijk, maar toch eenigermate gelijkende afbeelding van eene menschelijke gedaante.’ Hij heeft het over de pop die een jong meisje voor haar verjaardag ontvangt in De vrouw in de vier tijdperken haars levens (1809). Het is geen … [Lees meer...] overHet poppenboek: een vergeten genre
Luchtig zonder verlies aan diepgang
Een bespreking van Die goeie ouwe taal van Yoïn van Spijk In de Scrabble-wereld is hij naar verluidt een legende: de Nieuw-Zeelander Nigel Richards, meervoudig wereldkampioen in het bordspel in kwestie. Er doet een bizar verhaal over hem de ronde: hij heeft het Franse scrabble-woordenboek uit het hoofd geleerd, maar hij spreekt geen Frans. Op het eerste gezicht zou je … [Lees meer...] overLuchtig zonder verlies aan diepgang
