Auteur: Sterre Leufkens

Taalonderwijs aan nieuwkomers: good practices in Aruba, Canada, Malta, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika

Posted on by

Net als vorig jaar is aan de Universiteit Utrecht het vak ‘Taalonderwijs aan nieuwkomers’ gegeven. Een boeiend en actueel thema, want hoe zorgen Nederland en andere landen ervoor dat nieuwkomers snel de taal leren die hen in staat stelt deel te nemen aan de maatschappij, onderwijs te volgen en een baan te vinden? Welke methodes en maatregelen werken goed, en welke zijn niet succesvol? Wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de rol van de eerste taal of talen in het onderwijs in een vreemde taal?

Als eindopdracht voor het vak hebben de studenten gezamenlijk data verzameld over hoe het taalonderwijs aan nieuwkomers (m.n. kinderen) georganiseerd wordt in de landen Aruba, Canada, Malta, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika. Ze hebben hierbij specifiek gezocht naar ‘good practices’ oftewel succesvolle lokale initiatieven, in de hoop dat die wellicht ook in Nederland toepasbaar zijn.

Lees verder >>

‘Fietsen worden echt verwijderd’

Posted on by

Door Emma Kemp

Het bordje met deze tekst vond ik aan de gevel van een sleutelmaker op een drukke kruising in Amsterdam. Bij het maken van dit bordje had iemand waarschijnlijk behoorlijk de pest erin gehad dat er elke dag weer fietsen klakkeloos tegen het raam waren neergezet, waardoor niet meer te lezen viel hoe opmerkelijk snel deze vakman was in het uitvoeren van zijn werk.

Lees verder >>

Een zoektocht van ‘zo maar’ naar zingeving in taalvariatie

Posted on by

Door Lauren Fonteyn

Toen ik net aan mijn studies Nederlands en Engels begonnen was, besliste ik dat ik zo’n ‘kom-voor-de-literatuur-blijf-voor-de-taalkunde’ student was, omdat ik blijkbaar heel goed was in woorden en zinnen ontleden. Maar wat ik nog leuker vond dan de vorm van zinnen ontleden, en wat uiteindelijk ook de echte reden is dat ik ben blijven plakken in de taalkunde, is het ontdekken dat die vorm niet ‘zo maar’ zo is, het onderzoeken wat het precies betekent als we de ene vorm gebruiken en niet de andere, en ook, vragen waarom er zoveel verschillende vormen zijn om schijnbaar hetzelfde idee uit te drukken.

Het is dan ook met plezier dat ik af en toe stukken lees zoals dat van Marc van Oostendorp over West-Vlaamse zinnen zonder en met V2, waarin er ook over het waarom achter de vorm gesproken wordt. Zo schrijft hij: Lees verder >>

Rarara, wie is het doelgroepkind?

Posted on by

Door Elma Blom

Onlangs werd ik geïnterviewd voor het programma Goedemorgen Nederland (onderwerp begint op 10:11). De aanleiding was een plan van VVD tweede-kamerlid Bente Becker. Zij wil alle kinderen die nieuw in Nederland aankomen naar de voorschoolse educatie sturen. Aan mij de vraag wat voorschoolse educatie voor deze kinderen kan betekenen. VVE (voor- en vroegschoolse educatie) programma’s kunnen een positieve bijdrage leveren aan de selectieve aandacht en Nederlandse woordenschat van kinderen (zie bijvoorbeeld dit rapport). Beiden zijn belangrijk op school. Ook is het nuttig om de taal van kinderen vroeg te stimuleren via voorschoolse educatie. Veel praten met kinderen, kinderen aan het woord laten en ingaan op hun interesses zijn dan belangrijk.

Lees verder >>

Een telegram over de dood

Posted on by

Door Emma Kemp

Vertellen dat mijn moeder, en later mijn vader, was overleden, voelde voor mij al snel als een soort zakelijke aangelegenheid. Ik herhaalde het nieuws zo vaak, dat ik het bericht liever als telegram had opgestuurd:

Sneeuwklokjes

Droevig nieuws: vader dood STOP datum crematie volgt STOP

Deze gedachte had ik nadat ik het artikel ‘Welke woorden werken bij slecht nieuws?’ las in Onze Taal, geschreven door Saskia Aukema. Ook begon ik me af te vragen wat de reden is dat je bepaalde woorden graag hoort als je iemand hebt verloren, en waarom andere helemaal niet.

Lees verder >>

Morgen mooi weer

Posted on by

Door Emma Kemp

Toen Penelope wenste dat haar knecht haar man Odysseus snel thuis zou brengen, niesde haar zoon luid. Dit was voor haar een goed voorteken van de goden. Dit is één verklaring van de uitspraak ‘op je gezondheid’ nadat iemand niest in Griekenland. Maar niet alleen de Grieken wensen niezende mensen een goede gezondheid. In veel andere culturen is het ook gangbaar om de grieperige een goede gezondheid, veel geluk, een lang leven, rijkdom of zelfs schoonheid te wensen (hoewel het Duitse Schönheit meer een grapje is).

Lees verder >>

De grammatica van verkeersborden

Posted on by

Door Emma Kemp

Het eerste verkeersbord in Nederland verscheen in Zuid-Limburg, aan het eind van de 19e eeuw, met een waarschuwing voor het heuvelachtige terrein. Jaren later werd er een internationale standaard ontworpen voor verkeersborden die tot op de dag van vandaag geldig is. Over wegwijzers zijn echter geen afspraken gemaakt, waardoor elk land zijn eigen gang kan gaan, en wegwijzers allerlei verschillende kleuren en vormen kunnen hebben.

Lees verder >>

Decembergedicht

Posted on by

Door Ömer Demirözcan

Het is december, de maand van de feestdagen. Sinterklaas vraagt of we het afgelopen jaar lief zijn geweest; kerst is een tijd voor bezinning en met oudjaarsavond hebben we het over goede voornemens. December is vooral een maand waarin we reflecteren en verder kijken. Alice Nahon moedigt ons in haar gedicht aan om vaker terug te kijken naar ons handelen. Ik wens iedereen een mooie feestdagen en een gelukkig nieuwjaar waarin we vaker stilstaan en nadenken over wat we doen.

Lees verder >>

Taaladvies over als/dan wordt steeds strenger

Posted on by

Door Marten van der Meulen

Ik schreef een tijd terug al eens over de onderdrukking van variatie, wat gezien wordt als een van de theoretische fundamenten onder prescriptivisme. Ik schreef in dat stuk de volgende zin:

Taaladvies over als/dan lijkt dus strenger te worden.

Heel veel meer vertelde ik niet over mijn onderzoek naar als en dan in 20e-eeuws taaladvies. Inmiddels is er echter een paper van mijn hand verschenen in Linguistics in the Netherlands 2018 (eds. Bert Le Bruyn en Janine Berns). Om jullie mee te laten genieten van state of the art-onderzoek hier een kort overzicht van een deel van dit onderzoek. De conclusie blijft staan: taaladvies over als en dan lijkt in gedrukte bronnen strenger te worden.

Lees verder >>

Poleposition

Posted on by

Door Gudrun Reijnierse

Mensen die mij kennen weten dat ik er als autosportliefhebber een sport van maak om in (bijna) elke collegereeks een verwijzing naar de Formule 1 op te nemen. Tijdens de cursus Interculturele Communicatie laat ik bijvoorbeeld het ‘che fai’-gebaar zien dat Max Verstappen na de Gran Prix van Mexico (2016) richting Sebastian Vettel maakte. In niet elke cultuur heeft dat gebaar namelijk (dezelfde) betekenis, en dat kan tot communicatieproblemen leiden. Tijdens de colleges Wetenschapsjournalistiek leg ik graag de link tussen de veronderstelde effect van het drinken van Red Bull energydrink op rijprestaties en de recente overwinning van (inmiddels voormalig) Red Bull Racingcoureur Daniel Ricciardo op het circuit van Monaco – om daarna vooral in te gaan op de aard van die bevindingen in het licht van mogelijke belangenverstrengeling (zie bijvoorbeeld hier en hier). Zo levert autosport me voorbeelden om droge theoretische stof tijdens colleges concreet te maken voor studenten. Lees verder >>

Burgerschap in de les Nederlands

Posted on by

Door Ömer Demirözcan

Afgelopen week stond als ik workshopleider op de Dag van het Literatuuronderwijs in Rotterdam. Ik vertelde over de werkvorm van lerarenopleider Anita Damkot (Hogeschool van Amsterdam, master Nederlands) waarbij leerlingen door middel van empathie de hoofdpersoon van het aangeboden boek proberen te begrijpen… of juist niet begrijpen.

Lees verder >>

Tijd voor een taalverandering

Posted on by

Door Emma Kemp

Taalverandering (of taalverloedering, maar dat is tegenwoordig net zo’n verboden term als Zwarte Piet) doet elk jaar weer stof opwaaien. Maar taalverandering is van alle tijden. En ook al zijn de consequenties niet mild, een verklaring ervoor zoeken kan soms verlichting bieden.

De als/dan-kwestie

Het afwijkende gebruik van ‘als’ in de vergrotende trap is één van die veranderingen. “Mijn kat is groter als die van jou” in plaats van “mijn kat is groter dan die van jou”. Een veelgebruikte reactie van  mensen die op dit gebruik worden aangesproken, is “maar je begrijpt me toch”.

Lees verder >>

Een warm bad van taalgenot

Posted on by

Door Sterre Leufkens

(c) Paulien Cornelisse

Ik vind taal leuk. Net als jullie, Neerlandistiek-lezeressen en -lezers, en net als Paulien Cornelisse en de half miljoen mensen die haar eerste boek Taal is zeg maar echt mijn ding kochten. Wat heerlijk, dat wij taal allemaal zo leuk vinden, wat een warm bad van gemeenschappelijk taalgenot! Dat zou je dan denken. Maar taalliefhebbers zijn er in soorten en maten.

Genieters

Ten eerste hebben we de enthousiastelingen als Cornelisse zelf. In het voorwoord van haar nieuwe columnbundel, Taal voor de leuk, beschrijft ze hoe het er bij haar aan toegaat. Ze heeft een gesprekje met iemand, diegene zegt iets, en vervolgens blijft ze daar nog de hele dag over doordenken. Waarom zei hij dat zo en niet anders? Hoe kan dat nou? Hoe kan het überhaupt dat gesprekjes wel eens goed aflopen, ondanks de sociale onhandigheid van alle betrokkenen? Het fascineert haar eindeloos. Lees verder >>

Waarom Sanskrit zo goed bij yoga past

Posted on by

Door Emma Kemp

“And move into adho mukha svanasana.” Ik weet dat mijn yogalerares wil dat we in een neerwaartse hond gaan staan, omdat dat meestal logisch volgt op een opwaartse hond, de urdhva mukha svanasana. Sanskrit en yoga zijn voor elke (hobby-)yogi onlosmakelijk verbonden. Wat zit er toch in de taal dat maakt dat de woorden zo goed bij de bewegingen passen, en bij de muziek die de ruimte vult? En wat betekenen al die asana’s?

Lees verder >>

De vele betekenissen van ‘nou ja zeg’

Posted on by

Door Emma Kemp

“Nou ja zeg, wonderlijk dat dit niet helemaal goed ging” kopt VKMag op 5 september 2018 bij een blunder-filmpje. Een man bij het zwembad klimt op een gammele ladder die zijn vrienden vasthouden en is van plan een duik in het zwembad te nemen. Het resultaat mag duidelijk zijn.

‘Nou ja zeg’ is in eerste plaats een uiting van verbazing en verontwaardiging. Soms in positieve zin, meestal in negatieve zin. Bijvoorbeeld als je buurvrouw vertelt dat ze de goudvis door de wc heeft gespoeld. Levend. Maar wat willen we eigenlijk zeggen met deze constructie? En hoe gebruikt T-Mobile het in zijn marketingcampagne?

Lees verder >>

Nog veel meer digitale data en software

Posted on by

Door Jan Odijk

Naar aanleiding van Sterre Leufkens’ overzicht van enkele hoogtepunten van digitale bronnen (in de Neerlandistiek van 6 september 2019) zou ik de Neerlandistiek-gemeenschap erop willen wijzen dat er nog veel meer aan digitale data en software is die van belang kan zijn voor Neerlandici. Heel veel van die data en software is beschikbaar gemaakt in het kader van de CLARIN-infrastructuur, en ontwikkeld in Nederlandse projecten hiervoor zoals CLARIN-NL en CLARIAH-CORE.

Ik noem eerst een aantal overzichten van data en software: Lees verder >>

Na de tegenwoordige tijd

Posted on by

Door Emma Kemp

“Mijn vader was groot fan van de Rolling Stones”. Hij heeft geen hekel gekregen aan de Rolling Stones, wel is hij overleden.

Zo veranderlijk als de mens

Omdat een overlijden eigenlijk altijd heel plotseling is, kunnen je woorden deze verandering soms niet bijbenen. Juist omdat het spreken over iemand in de tegenwoordige tijd jarenlang de werkelijkheid geweest, is het zo vreemd om na iemands dood direct een omslag te maken naar de verleden tijd. Bij een overlijden worden van het ene op het andere moment zinnen die eerst nog waar waren, onwaar, ook al is er niets aan de constructie veranderd.

Lees verder >>