Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
Door Roland de Bonth
Samen met Cefas van Rossem volgde ik eind jaren tachtig aan de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen een werkcollege morfologie bij prof. dr. M.C. van den Toorn. Ter afsluiting van dat college schreven we een werkstuk over het suffix -ette. Dat achtervoegsel heeft ons tot op heden in zijn greep gehouden.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Alle vier de kaarsen van de adventskrans zijn ontstoken en daarmee is de inzendtermijn van de Willem Elsschotquiz voorbij. De hoogste tijd dus om de antwoorden op de vragen te geven en de winnaar van de Edammer kaasbol bekend te maken.
Lees verder >>Door Hans Goosen
Voor het literatuuronderwijs in de bovenbouw van havo en vwo kunt u al enige jaren gebruik maken van Praten over romanfragmenten. Deze website bevat gratis, kant-en-klaar lesmateriaal bij meer dan twintig moderne romans en is ontwikkeld door en voor docenten, met medewerking van de auteurs en uitgevers.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Het begon allemaal met de bovenstaande kassabon. Bij de naam Laarmans kan ik niet anders dan aan Elsschot denken en dat herinnerde me aan de Elsschotquiz die ik vele jaren geleden maakte. Ik heb hem opgesnord in mijn digitale archief en presenteer hem in het kader van mijn tweede lustrum als quizmaker graag aan de lezers van Neerlandistiek.
De afgelopen jaren heb ik negen quizzen gepubliceerd over boeken, personen en onderwerpen die mij interesseren of na aan het hart liggen: de Grote(-)Vondelquiz (juli 2014); de De Avondenquiz (december 2016); de Grote Brederoquiz van Neerlandistiek (december 2017); de Worm-en-Donder-kerstquiz (december 2018); de Historischewoordenboekquiz (juli 2019); de Multatuli-triviaquiz (maart 2020); De naam van de vaders. Een paasquiz (maart 2020); de Matthias de Vriesquiz (mei 2020); Letterzetters? Puzzelen met schrijvers (juli 2020).
Lees verder >>
Door redactie Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn vier nieuwe artikelen verschenen:
Door Roland de Bonth
Een e-mail schrijven is gemakkelijker én sneller dan het opstellen van een brief. Ik kan me eerlijk gezegd niet herinneren wanneer ik voor het laatst een echte brief naar een brievenbus heb gebracht. En ik vermoed dat dit voor meer mensen geldt. Toch wordt in de delen 4/5 havo en 5/6 vwo van Nieuw Nederlands in de Cursus Schrijfvaardigheid naast e-mails nog altijd expliciet aandacht geschonken aan de opmaak van zakelijke brieven – ik gebruikte de editie met op de kaft Examen ’15. De voorbeeldbrieven uit deze veel gebruikte lesmethode laten zien dat de inhoud overeenkomt met die van zakelijke e-mails maar dat de vorm op een aantal punten daarvan afwijkt. Het gaat daarbij om briefhoofd, geadresseerde, plaats & datum, betreft en handtekening.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Mijn oma is in 1900 geboren in het Noord-Brabantse Haarsteeg en heeft een groot deel van haar leven in het nabijgelegen Nieuwkuijk gewoond. Ze is 32 jaar geleden overleden, maar ik kan me nog goed herinneren dat zij af en toe “wè neukt dè!” zei (wat neukt dat, ‘wat doet dat er toe’). Oma lachte er altijd wat ondeugend bij, want ze had heus wel door dat het werkwoord neuken in het gewone Nederlands een heel andere betekenis had.
Lees verder >>
CLARIAH organiseert in de Week van het Nederlands een virtueel OpenSoNaR Tutorial op 9 oktober 2020 van 14:00 tot 17:00 uur.
Lees verder >>Door Roland de Bonth
Een fraai staaltje van serendipiteit vanochtend. Ik wilde via de website van de Koninklijke Bibliotheek de KB-catalogus raadplegen, toen mijn oog viel op een Pilot ‘gratis toegang tot wetenschappelijke publicaties’: leraren aan het woord en een link naar ervaringen van gebruikers. Wat blijkt? Sinds oktober 2019 hebben onderwijsprofessionals die verbonden zijn aan het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs of het middelbaar beroepsonderwijs via het e-mailadres van hun school of onderwijsinstelling een jaar lang gratis toegang tot EBSCO Education Source, een database met wetenschappelijke onderwijsliteratuur.
Helaas eindigt de pilotperiode al op 29 oktober 2020, maar bij de FAQs wordt gemeld dat je gedurende de gehele looptijd van het project kunt instappen. Meld je dus snel aan met je school-e-mail om nog ruim een maand gebruik te kunnen maken van deze database.
Meer informatie over dit project en de aanmeldprocedure is te vinden op voordeleraar.nl
Door Roland de Bonth
Elke woensdag bespreekt Ewoud Sanders in de NRC-rubriek ‘Woordhoek’ de herkomst van een woord dat in de actualiteit is. Het verbod om te knuffelen inspireerde hem in zijn column van 1 september 2020 op zoek te gaan naar de oorsprong van dat woord. Door de Dikke Van Dale kwam hij tot de opmerkelijke ontdekking dat knuffelen oorspronkelijk ‘ruw hanteren’ betekende, niet bepaald het tedere omhelzen dat we er nu mee aanduiden. Hoe deze vreemde betekenisverandering precies heeft plaatsgevonden, wordt volgens Sanders niet duidelijk verwoord in de door hem geraadpleegde vakliteratuur.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Bijna twee jaar geleden schreef ik voor Neerlandistiek voor de klas de bijdrage Real Men op de Ventoux. Van leesboek naar ‘luisterboek’. Op basis van alle muziekstukken die Bert Wagendorp in zijn roman Ventoux noemde, had ik deze openbare Spotify-afspeellijst gemaakt. Lezers van dat boek kunnen de nummers uit die lijst afspelen wanneer ze bij lezing in de tekst opduiken: ze staan namelijk op volgorde van voorkomen. Het beluisteren van de muziek kan de lezer terugvoeren naar de tijd waarin het boek zich afspeelt of kan de gemoedstoestand van een personage karakteriseren.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Omdat het op 9 november 2020 precies tweehonderd jaar geleden is dat woordenboekmaker Matthias de Vries werd geboren, heeft het Instituut voor de Nederlandsche Taal 2020 uitgeroepen tot Matthias de Vriesjaar. Op 16 september 2020 vindt als een van de activiteiten rond De Vries in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren in Gent – en via een livestream – het Groot Dicté der Nederlandsche Taal plaats. De tekst is geschreven door Kristien Hemmerechts en zal door de auteur zelf worden voorgelezen. Niet het Groene Boekje maar de regels van de spelling-De Vries en Te Winkel zullen leidend zijn bij dit Dicté. Deelname is gratis, maar inschrijven (voor zowel op locatie als online) is wel verplicht.
Lees verder >>![Kees Swarte [Wikimedia Commons]](https://i1.wp.com/www.neerlandistiek.nl/wp-content/uploads/2020/08/Kryptogram_LC.jpg?fit=910%2C910&ssl=1)
Door Roland de Bonth
Bij temperaturen van boven de 35 graden Celsius is het verstandig om binnen te blijven en te genieten van een goed boek. Of om het cryptogram te maken met Nederlandse en Vlaamse schrijvers dat 23 juli op Neerlandistiek geplaatst is (het is hier te vinden). Het aantal inzendingen vlak voor het aflopen van de inzendtermijn lag dan ook opmerkelijk hoog.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Verre reizen maken zit er dit jaar niet in, maar voor het lezen van boeken hoef je niet per se naar het buitenland. Uren achter elkaar genieten van een ontroerende, vervreemdende of belangwekkende roman kan gelukkig ook prima in de woonkamer, in de achtertuin of op het balkon.
Lees verder >>Door Frank Vonk, Jan Noordegraaf, Roland de Bonth, Gijsbert Rutten
Op 12 juni overleed de Nijmeegse anglist Frans Wilhelm, bij neerlandici en historiografen van het talenonderwijs wellicht bekend als medeauteur van de Geschiedenis van het talenonderwijs (2015). Frans is in Nijmegen geboren en overleed aldaar. Net als Ruud Lubbers en Hans van Mierlo ging Frans naar het gymnasium van het Canisius College, een katholieke jongenskostschool van de jezuïeten. Vanaf 1963 studeerde hij Engelse Taal- en Letterkunde aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen, tegenwoordig de Radboud Universiteit. In 1971 behaalde hij zijn doctoraaldiploma aan het Radley College in Berkshire (UK).
Door Roland de Bonth
Afgelopen donderdag – 11 juni 2020 – viel het juni-nummer van Onze Taal op onze inloopmat. Normaal gesproken lees ik als eerste, dus nog voordat ik de plastic folie heb verwijderd, de rubriek Ruggespraak met onbedoeld grappige advertenties en krantenkoppen. Maar dit maal had ik meer oog voor de voorkant waar breeduit het thema van dit nummer werd uitgemeten: de negentiende eeuw.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Tot en met 11 juni 2020 was het mogelijk antwoorden in te sturen van de Matthias de Vriesquiz die op 27 mei op Neerlandistiek was gelanceerd. Die datum was niet zonder reden gekozen: op die dag in 1891 gaf Matthias de Vries namelijk zijn laatste college. In het levensbericht dat A. Kluyver in maart 1893 schreef voor het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde – en waar veel antwoorden op de quiz te vinden waren – lezen we hoe De Vries terugkijkt op zijn loopbaan:
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Het kopen van tweedehands en antiquarische boeken heeft me al verschillende malen bijzondere exemplaren opgeleverd. Een op 9 november 1991 door F. Springer (1932-2011) gesigneerd exemplaar van Bougainville (1990), contemporain commentaar in Weegh-schael, om in alle billickheydt recht te overvveghen de oratie van den […] heere Dvdley Carleton […] inde vergaderinghe der […] Staten Generael (1617) en een ingeplakt ex libris van de filosoof H.J. Pos (1898-1955) in Lambert ten Kates Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake (1723).
Lees verder >>
Door Instituut voor de Nederlandse Taal
Op 9 november 2020 is het precies tweehonderd jaar geleden dat de Nederlandse taal- en letterkundige Matthias de Vries (1820-1892) werd geboren. De Vries heeft veel voor de studie van het Nederlands betekend en is onder andere grondlegger van het grootste historische woordenboek ter wereld, het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). De publicatie van het laatste deel van het WNT heeft De Vries niet meer meegemaakt. Ruim een eeuw na zijn overlijden – in 1998 – werd het pas voltooid door het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, de voorganger van het huidige Instituut voor de Nederlandse Taal.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
In december 2017 won Schrijverskabinet.nl de Gerrit Komrij-prijs, omdat die website er dat jaar het best in geslaagd was de oudere letterkunde onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Het Schrijverskabinet is ingericht rondom een achttiende-eeuwse verzameling auteursportretten: het Panpoëticon Batavûm. Van een groot aantal dichters en dichteressen van wie ooit een portret deel heeft uitgemaakt van die collectie, is op Schrijverskabinet inmiddels een beknopte biografie opgenomen in de rubriek ‘Uit de kast’. Toch zijn er nog tal van auteurs die wachten op een artikel. Hier kun je zien wie dat zijn.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Het heeft niet mogen baten. Ondanks pogingen van een Amsterdamse erfgoedvereniging om snackbar ’t Pleintje ondergebracht te krijgen in het Nederlands Openluchtmuseum, ging op 30 januari 2020 de beroemde friettent uit de comedyserie New Kids tegen de vlakte. Kennelijk was niet iedereen gevoelig voor het argument dat de snackbar voor veel dertigers een ‘iconisch gebouw’ is.
De snackbar stond in Maaskantje, een dorp met nog geen tweeduizend inwoners, dat behoort tot Sint-Michielsgestel, ten zuidoosten van ’s-Hertogenbosch. Door de serie New Kids kreeg Maaskantje landelijke bekendheid en werden plaatsnaamborden door fans op grote schaal ontvreemd.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Heb je tussen de 7 en de 15 glazen alcohol op, dan ben je dronken. De kleine hersenen – onder andere verantwoordelijk voor de fijne coördinatie van je lichaam – zijn dan deels uitgeschakeld. Ook al doe je verwoede pogingen om zo normaal mogelijk te klinken, het lukt je eenvoudigweg niet om de regie te blijven voeren over de spieren in je tong en je mond. Het gevolg daarvan is dat je met een dubbele tong spreekt, je lalt.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Hoe heetten de vaders – of pa’s – van bekende en minder bekende Nederlandse en Vlaamse dichters, van wie Gerrit Komrij gedichten heeft opgenomen in zijn bloemlezing De Nederlandse poëzie van de negentiende en twintigste eeuw in 1000 en enige gedichten? Dat was de uitdaging waarvoor deelnemers zich gesteld zagen in de paasquiz die twee weken geleden op Neerlandistiek verscheen.
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
In de strijd tegen het coronavirus proberen we anderen niet te besmetten door thuis te blijven en – als we toch naar buiten moeten – 1,5 meter afstand in acht te nemen. In de strijd tegen het coronavirus proberen we zelfniet besmet te raken door thuis te werken, voldoende te bewegen en gezond te eten. Supermarkt Albert Heijn meldde onlangs dat de kiwi het meest verkochte fruit was. Emeritus-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan keek daar niet van op: kiwi’s bevatten zeer veel vitamine C en consumenten geloven dat die hen beschermt tegen infectieziekten. Helaas voor hen blijkt daar geen bewijs voor te zijn (NRC 25 maart 2020).
Lees verder >>
Door Roland de Bonth
Na drie dagen carnaval vieren is op Aswoensdag de vastentijd begonnen. Deze vastenperiode eindigt met Pasen, het feest waarmee christenen vieren dat Christus is opgestaan uit de dood. Nu minder dan de helft van de Nederlanders zichzelf nog gelovig noemt, raakt het religieuze aspect van Pasen steeds verder op de achtergrond. Velen denken bij het paasfeest eerder aan paaseieren verstoppen, uitgebreid brunchen en paasmarkten bezoeken.
Lees verder >>
Recente reacties