Die toekoms van Kaaps
“Die toekoms van Kaaps”, ’n webinaar aangebied in samewerking met die Afrikaanse Taalraad (ATR), die Afrikaanse Taalmuseum en -monument en LitNet, het op Jeugdag, 16 Junie 2020, plaasgevind.
Auteur: Redactie Neerlandistiek
Antonio Gramsci en Frieslands volksleven
Door Abe de Vries
Na Karl Marx en Friedrich Engels is de Italiaanse filosoof Antonio Gramsci (1891-1937) waarschijnlijk de invloedrijkste marxist uit de hele West-Europese geschiedenis. Deze kleine, misvormde Sardijn werd in november 1926 door de fascisten van Mussolini gearresteerd en schreef in de gevangenis, in enigszins verhullende taal (want onder het toeziend oog van de censuur), reeksen notities over cultuur, macht en politieke theorie.
Lees verder >>Literaire Lokienprijs voor ‘chapbooks’ van De Nieuwe Oost | Wintertuin
De tweejaarlijkse Lokienprijs, ter grootte van 7500 €, is bedoeld voor een literaire organisatie, instelling of initiatief, werkend in de geest van schrijver Sybren Polet (1924-2015). Een tegenwoordig wat onderbelichte activiteit van Polet is zijn langjarige inzet voor de financiële situatie van (beginnende) auteurs. Polet stond onder meer aan de wieg van het Letterenfonds.
In veranderende tijden wordt er anders tegen steun en begeleiding van auteurs aangekeken en geëxperimenteerd met nieuwe manieren om het werk van debutanten onder de aandacht te brengen. De jury van de Lokienprijs meent dat het initiatief Chapbooks van De Nieuwe Oost | Wintertuin, uitgegeven door Wintertuin Uitgeverij, zo’n eigentijdse vorm van ondersteuning en begeleiding van debuterende auteurs is. Het oudere fenomeen van het chapbook heeft, geïnspireerd op de populariteit van het hedendaagse zine of little magazine, in de ontwikkeltrajecten van De Nieuwe Oost | Wintertuin een heel nieuwe, vitale vorm gekregen. Aandacht wordt daarbij niet alleen besteed aan de uitgave zelf, maar ook aan de (vaak multimediale) presentatie en verdere promotie van het werk.
Lees verder >>ik tracht op poëtische wijze: Luceberts school der poëzie
Door Peter J.I,. Flaton
Aldus de eerste regel van het 2e gedicht in de 2e afdeling van Luceberts in 1952 verschenen debuut: Apocrief/De analphabetische naam. Daarmee is de toon gezet: die van een versinterne expliciet verwoorde poëtica waarin de dichter (immers) zijn visie op de taak van de schrijver en de functie van de literatuur onder woorden brengt: “ik tracht op poëtische wijze / dat wil zeggen / eenvouds verlichte waters / de ruimte van het volledig leven / tot uitdrukking te brengen”.
Lees verder >>
Vergeten kennis
Reinhart Fuchs als het achterdoek van Van den vos Reynaerde
Door Jan de Putter
Onvermijdelijk geraakt het werk van richtinggevende onderzoekers op een gegeven moment uit de mode. Na hun pensionering of dood worden hun bevindingen eerst verouderd genoemd, daarna als achterhaald bestempeld en ten slotte vergeten. Dat is het lot van het werk van de grote Reynaertonderzoeker J.W. Muller. Zijn werk getuigt echter van zo’n grote kennis van de stof, dat het altijd de moeite loont, na te gaan wat de oude meester erover schreef.
Lees verder >>We Gaan Raket Nu
Door Kristel Doreleijers
Feestje vanavond? Van plan om even lekker ‘los’ (of loesoe) te gaan? Zie je jezelf al ‘hard gaan’ op de muziek? Of wil je echt ‘hélemaal naar de klote gaan’? Vergeet alles van dit. Ga raket! Gerard Joling helpt je een handje, samen met rapper Poke. Het duo brengt in hun single ‘We Gaan Raket Nu’, gelanceerd op 3 juli 2020 (nu!), een ode aan het Raketijsje. Tenminste, dat is wat het AD kopt: ‘Geer brengt met rapper Poke ode aan de Raket’. In de videoclip zie je Gerard en rapper Poke door de ruimte vliegen en landen in een volksbuurt, waar een ijskar klaarstaat om een feestje te bouwen in de straat. Maar slaan de lyrics van de single echt alleen op het sinds 1962 meest gelikte waterijsje van Nederland?
Lees verder >>Het gewicht van een punt
Wonen in gedichten (12)
Door Judit Gera
Dit gedicht is geschikt voor beginners
en hoort bij de categorie Dood,
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros (buiten het taalgebied). Vandaag: ‘ze kwam en ging soms’, van Mirjam Van hee (1952).
Lees verder >>P.C. Boutens’ Emmaüs: een tussenspel
Door Peter J.I. Flaton
Druk in de weer met zijn vertalingen van Homerus’ Odyssee (in 1937 verschenen) en Ilias (waarvan Boek I in 1939 het licht zag; Boutens kreeg er uiteindelijk 14 af die werden gepubliceerd in deel VII van de Verzamelde werken in 1954), werkte hij ‘nebenbei’, zo is de suggestie, aan wat zijn laatste dichtbundel zou worden: Tusschenspelen uit 1942.
Lees verder >>Struggle for life van literaire teksten. Hoe Max Havelaar kon overleven
Op 29 juni gaf Marita Mathijsen een zoom-college over ‘Struggle for life van literaire teksten. Hoe Max Havelaar kon overleven’. Het is een college in de reeks ‘Dit hebben wij in huis’ van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam.
Lees verder >>Het onnavolgbare onnavolgbaar
Door Ronny Boogaart
‘De pest heerst, we moeten ons verdedigen, dat is duidelijk. Ach was alles maar zo eenvoudig!’ En dan begon hij weer over zijn zin.
In deze Coronatijd voel ik me soms als de ambtenaar Joseph Grand in De Pest van Camus. Terwijl de ziekte langzaamaan de stad Oran in z’n greep krijgt, maakt Grand zich vooral zorgen over de bijvoeglijke naamwoorden in de eerste zin van een manuscript waaraan hij al heel lang werkt. Zo hoorde ik in de eerste weken van de Coronacrisis mijn partner aan de telefoon tegen een collega over mij zeggen: ‘O, goed hoor, hij houdt zich al twee dagen bezig met de betekenis van het woord onnavolgbaar’.
Twee letterlijke betekenissen
Twee dagen? Het was twee weken daarvoor begonnen toen Jos Joosten hier op Neerlandistiek zei dat Dimitri Verhulst onnavolgbaar Nederlands schrijft:
- Dat alles afwisselend in gemeenplaatsen uit de hardboiled-cliché-fabriek en – letterlijk – onnavolgbaar Nederlands.
31 augustus 2020, Leiden: negenentwintigste Bert van Selm-lezing
Op maandag 31 augustus 2020 zal in Leiden de negenentwintigste Bert van Selm-lezing plaatsvinden met de voordracht van dr. Rick Honings (Universiteit Leiden) onder de titel:
‘Het eiland van vuurrazernij’. De Krakatau-ramp van 1883 en de Nederlandse literatuur
‘Het eiland van vuurrazernij’. Met die woorden typeerde Louis Couperus de Krakatau. De vulkaan was zo beroemd, dat hij hem op zijn rondreis door Indonesië met eigen ogen wilde zien en erover schreef in Oostwaarts (1923). Veertig jaar daarvoor, op 27 augustus 1883, was de vulkaan in alle hevigheid uitgebarsten. De kracht van de eruptie was ongekend en veroorzaakte tientallen meters hoge tsunami’s die de kusten overspoelden, met tienduizenden doden tot gevolg. De ramp was de eerste die buiten de landsgrenzen plaatsvond en zoveel aandacht kreeg in Nederland. Dat kwam omdat Indië in 1883 een kolonie van Nederland was. Op verschillende plaatsen werden literaire liefdadigheidsactiviteiten georganiseerd, waaraan schrijvers van naam en faam meewerkten. Omdat de ramp tot de verbeelding sprak, heeft die ook zijn sporen nagelaten in jeugdboeken. In deze lezing gaat Rick Honings in op de literaire verwerking van de ramp in de Nederlandse literatuur in het licht van het koloniale verleden.
Lees verder >>effect / affect
Verwarwoordenboek Vervolg (173)
Door Jan Renkema
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
effect / affect
De woorden verschillen in betekenis.
Lees verder >>Willy Vandeweghe in quarantaine
Willy Vandeweghe leerde in de biografie van ‘vader’ Edward Anseele veel bij over (het einde van) de woelige negentiende eeuw en (het begin van) onze sociale verworvenheden.
Warenar vs. 1254 – 1256 opnieuw geïnterpreteerd
Door Renaat Gaspar
Over de Warenar van P.C. Hooft is niet weinig geschreven, onder meer in de verschillende literatuurgeschiedenissen en in de inleidingen op de tekstuitgaven van dit veelgeroemde blijspel. Het ontbreken van specifieke regieaanwijzingen van de auteur over mime, mine, pose of dictie van de spelers heeft in de hand gewerkt, dat in de verklarende noten niet zelden een eigen interpretatie aan de tekst is gegeven.
Lees verder >>De Blinde Vlek
Over de nieuwe canon van de KANTL
Door Martijn Benders
Ik zie een hele kleine versie van mezelf, een miertjesmartinus
voor een hele schattige minipiramide staan, en uit het raam
van verdieping 45 steekt een minimiertje het kopje met pet,
een poortjeswachter, en hij zegt we hebben een blinde vlek
die jij zelf in mag vullen, mierenmartinus.En ik ervaar
een heel mooi klein stukje mierengeluk,
iedereen kan naar het topje, zelfs mierenmartinus zelf.
Dankjewel! Maar leun niet zo uit dat raampje.
U heeft zo’n schitterende pet.
Wanneer het over een canon gaat hoor je vaak de ‘waarom’ vraag maar eigenlijk nooit de ‘wie’
Lees verder >>
Stiekem-racistische taal
Door Freek Van de Velde.
Het is een opsteker als gezaghebbende kranten of tijdschriften een paar kolommen veil hebben om iets over taalkunde te schrijven. Heel vaak gebeurt dat niet. Wat helpt, is als het taalkundig onderzoek verband houdt met gevoelige maatschappelijke kwesties of met de actualiteit. In volle Corona-crisis heb ik bijvoorbeeld een telefoontje gekregen van een journaliste die een stuk wou maken over het royale gebruik van Engelse termen (reteaching, videocalls, contact tracing, social distancing, lockdown …), en die wou weten wat ik daar als taalkundige van vond. En het is me ook wel overkomen dat ik opgebeld werd om linguïstische duiding te voorzien toen de Nederlandse ornithologen tegen de zin van hun Vlaamse collega’s van de vogelbescherming de namen roodborstje, distelvink en Vlaamse gaai wilden schrappen. Dan is het vanzelfsprekend alle hens aan dek bij de kranten.
Lees verder >>Rick Honings benoemd tot Scaligerhoogleraar
(Persbericht RU Leiden)
Universitair hoofddocent Rick Honings is per 1 juli 2020 benoemd tot Scaligerhoogleraar. De komende vijf jaar houdt hij zich o.a. bezig met het bevorderen van het onderwijs en onderzoek rond de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek. Honings volgt boekhistoricus Erik Kwakkel op, die de leerstoel sinds 2016 bekleedde.
Lees verder >>Zinnen uit de actualiteit in het Oudnederlands
De zomerquiz van de Taalstaat
Versta je oertaal…. Een zin uit de hedendaagse actualiteit is door Peter Alexander Kerkhof omgezet in het Oudnederlands van omstreeks het jaar 1000. De vraag is: wie zei dat en wat zei deze persoon. Uit de goede antwoorden trekt de Taalstaat iedere week een winnaar. De prijs is een reisscrabblespel. Beluister de eerste zin hier en mail uw oplossing naar: taalstaat@kro-ncrv.nl
Vooys 38.1 ‘Populaire cultuur’ is uit!
Door de beperkingen van het coronavirus heeft deze editie even op zich moeten laten wachten, maar we zijn blij dat-ie er nu eindelijk is: Vooys Populaire Cultuur. In deze editie kijkt Vooys vanuit verschillende kanten naar populaire cultuur: van Young adult-romans tot internationale fenomenen die makkelijker dan ooit door iedereen over de hele wereld te volgen zijn.
Het nummer trapt af met een artikel van Lars Bernaerts, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde. Hij bespreekt Jean Cocteaus La Voix humaine en Ramsey Nasrs De andere stem en gaat in op de rol van de stem en technologie. Vervolgens beargumenteert media- en communicatiewetenschapper Tonny Krijnen dat er, ondanks een vervaging in de grenzen, nog altijd een onderscheid bestaat tussen literatuur en televisie. Letterkundige Rudolph Glitz bespreekt in zijn artikel het computerspel Sid Meier’s Civilization en gaat in op de vraag of een computerspel behulpzaam kan zijn voor historisch onderzoek. Daarnaast geeft promovenda Aafje de Roest een historisch overzicht over hoe hiphop als discipline in Amerika en ook Nederland zijn intrede neemt.
Verder bevat dit nummer een interview met auteur Thomas Olde Heuvelt. Vooys sprak hem in zijn woonplaats Mook over vervagende, culturele grenzen en intertekstualiteit in zijn werk. In de rubriek ‘Verstand van Zaken’, geschreven door antropologe Irene Stengs, onderzoekt zij welke processen een rol spelen bij het populariseren van cultuur. Tot slot telt deze Vooys een drietal recensies.
Luistertaal
Door Mirjam Günther
Laatst was er ophef op social media over een interview waarin de interviewer Fries sprak en de geïnterviewde Nederlands. Enkele twitteraars waren van mening dat het ‘asociaal’ is om elkaar in verschillende talen aan te spreken. In dit geval had, volgens de twitteraars, de interviewer zich aan moeten passen aan de geïnterviewde en ‘gewoon’ Nederlands moeten spreken. Maar het gebruiken van meerdere talen in één gesprek is niet asociaal of raar. Sterker nog, het is een veelgebruikte methode in het onderwijs. We noemen dat dan receptieve meertaligheid, door professor Interculturele Communicatie Jan ten Thije ‘luistertaal’ gedoopt. Luistertaal is een vorm van meertalige communicatie, waarin mensen met verschillende taalkundige achtergronden hun eigen taal spreken en elkaar toch begrijpen. Deze vorm van assymetrische communicatie richt zich op de ontwikkeling van receptieve vaardigheden en het oefenen van taalleerstrategieën. Dit kan bijvoorbeeld met verwante talen zoals Fries en Nederlands, maar ook met Engels, Duits, een streektaal of dialect maar ook met migrantentalen.
Lees verder >>Vernieuwde literaire canon houdt plekje vrij om ‘blinde vlek’ te vullen
In 2015 maakte de KANTL een eerste editie van de literaire canon bekend. Vijf jaar later krijgt de lijst zoals beloofd een eerste update.
De lijst bevat drie volstrekte nieuwkomers: Van de koele meren des doods (Frederik van Eeden), Pallieter (Felix Timmermans) en Turks fruit (Jan Wolkers).
Lees verder >>
Recente reacties