Auteur: Redactie Neerlandistiek

Door de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895)

Posted on by

Omslag van Door de menschen verstooten (1895). Van dit boekje is geen enkel exemplaar in een openbare collectie bewaard gebleven.

Jeugdverhalen over joden (75)

Door Ewoud Sanders

Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915)
Oorspronkelijk Nederlands

Herkomst en drukgeschiedenis

Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de jeugd.

          Rusland had haar speciale belangstelling. Tussen 1894 en 1906 schreef zij vijf boeken over dit land: De pelgrim: een verhaal uit den laatsten hongersnood in Rusland (1894), Vaska en Arina: een verhaal uit de lijfeigenschap in Rusland (1894), De bannelingen: een verhaal uit de laatste joden-vervolging in Rusland (1895), Door de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895) en In den Russischen smeltkroes (1906).

Lees verder >>

Lotte Jensens loflied op het Nederlands

Posted on by

In het radioprogramma De Taalstaat kwam de wekelijkse liefdesverklaring aan het Nederlands gisteren van Lotte Jensen, hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij schreef onder meer het boek ‘Wij tegen het water’, waarin ze vertelt over deze strijd die onze nationale identiteit heeft gevormd.

Bekijk/beluister Jensens loflied hier.

Thijssen-Schoute MA Thesis Award 2020

Posted on by

The Dr. C. Louise Thijssen-Schoute Foundation is soliciting nominations for the 2020 award for the best MA-thesis on early modern Dutch intellectual history. Established in 1961, Louise Thijssen-Schoute Foundation aims to encourage research in the history of ideas of the early modern Netherlands. According to the will of Dr. Thijssen-Schoute – the author of an influential work on Dutch Cartesianism – financial support could be given to projects and publications conferences devoted to the emergence and dissemination of new philosophical ideas, as well as the intersections of literature and science in the seventeenth- and early eighteenth century. Moreover, the Foundation recently has established special chairs at VU University Amsterdam and the Radboud University Nijmegen

Lees verder >>

De laatste hoven

Posted on by

Wonen in gedichten (1)

Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Woord en beeld,

In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: Christus als hovenier, van Ida Gerhardt.

Lees verder >>

Wonen in gedichten

Posted on by

Inleiding bij de reeks analyses van gedichten van de Nederlandstalige poëzie voor de internationale neerlandistiek

Door Judith Gera
Opgedragen aan A. Agnes Sneller

A. Agnes Sneller kwam eerst naar Boedapest in de jaren ‘90 om onze collega, wijlen Erzsébet Mollay, te vervangen: ze gaf Nederlandse taalkunde aan onze vakgroep Neerlandistiek van de Eötvös Loránd Universiteit. We groetten elkaar altijd vriendelijk maar slechts terloops op de gang. Voor haar vertrek naar Nederland nodigde ik haar uit voor een etentje bij ons thuis. Toen bleek dat Agnes niet zomaar een taalkundige was. Ze was ‘genderlinguïst’, een begrip waarvan ik in de jaren 90 nog geen idee had. Ze legde het zeer helder en geduldig uit. Na een hevige discussie heeft ze mij en mijn man helemaal overtuigd van de macht van taal over ons denken en gedrag. Dit was het begin van onze vriendschap. 

Lees verder >>

1 april 2020, Amsterdam: Opening Middelnederlands.nl

Posted on by
Het woord voor ‘april’ in de 14e eeuw. Donker: gerstmaand; licht: april.

Op 1 april 2020 wordt op het Meertens Instituut in Amsterdam de website Middelnederlands.nl officieel geopend. Op de website staan honderden kaarten van Nederlandse woorden, groepen woorden en woorddelen. Ze dateren uit de 13e en de 14e eeuw en geven vaak belangrijke aspecten van de dialecten uit die tijd weer. Het is het eerste zo uitvoerige overzicht van het middeleeuwse dialectlandschap,

Lees verder >>

17 februari 2020, Nijmegen: Drie jonge schrijvers over Frans Kellendonk, dertig jaar na zijn dood

Posted on by

Een speciale editie van de Kellendonklezing

Op 15 januari 1990 overleed Frans Kellendonk, gerenommeerd Nederlands auteur, onder meer bekend van Mystiek lichaam. De Radboud Universiteit Nijmegen, waar Kellendonk studeerde en promoveerde als anglist, herdenkt hem jaarlijks met de Frans Kellendonklezing. Sinds 1993 hebben vooraanstaande schrijvers en denkers hun licht laten schijnen over Kellendonks oeuvre en de relevantie daarvan voor hun eigen werk – een lezing die ook ieder jaar in de media aandacht krijgt.

Lees verder >>

Vacature: Universitair docent vertalen Frans-Nederlands (50%), Luik

Posted on by

De Université de Liège is op zoek naar een docent vertalen Frans-Nederlands (50%). De opdracht omvat onderzoek, onderwijs (120u college) en dienstverlening. Kandidaten moeten doctor zijn en onderzoek hebben verricht in het domein van de vertaalkunde en/of de neerlandistiek, en/of een gedegen ervaring bezitten in het vertalen van het Frans naar het Nederlands. De sollicitaties worden ingewacht tegen 28 februari e.k. De indiensttreding is voorzien op 1 september 2020.

Voor alle verdere informatie zie deze link.

Het Convenant voor de Limburgse Taal en de juridische en politieke status van het Limburgs

Posted on by

Door Yuri Michielsen

Op 6 november jongstleden is het Convenant inzake de Nederlandse erkenning van de Limburgse taal ondertekend.  Dit volgt op de erkenning 22 jaar geleden van het Limburgs als regionale taal onder het Europees Handvest voor Regionale Talen of talen van Minderheden. Wie aandachtig gelezen heeft, ziet al dat in het Convenant het Limburgs een ‘taal’ wordt genoemd en onder het Handvest een ‘regionale taal’. Vaak hoort men voor het Limburgs ook nog de termen ‘streektaal’ en ‘dialect’.   

Lees verder >>

conferentie / congres

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (151)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

conferentie / congres            

Er is een klein betekenisverschil.

Lees verder >>

Onderscheiding Hongaarse Academie der Wetenschappen voor Michiel van Kempen

Posted on by

De Hongaarse Academie der Wetenschappen heeft besloten de onderscheiding “Pro Cooperatione” toe te kennen aan Michiel van Kempen. De onderscheiding heeft te maken met de gastcolleges over Caraïbische literatuur die prof. dr Van Kempen al jarenlang geeft aan universiteiten in Hongarije (de Universiteit van Debrecen en in Boedapest de ELTE), bijdragen aan Hongaarse tijdschriften en het Erasmus-samenwerkingsverband dat hij mee tot stand kon brengen tussen de Universiteit van Debrecen en de Universiteit van Amsterdam.

Michiel van Kempen bezet sinds 2006 de bijzondere leerstoel Nederlands-Caraïbische Letteren, ingesteld vanwege de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en met steun van de Vereniging KITLV en KITLV/KNAW.

Foto: links Michiel van Kempen, voor het hoofdgebouw van de Universiteit van Debrecen

Accenten in noord en zuid

Posted on by

Door Miet Ooms

De goede toehoorder heeft het waarschijnlijk wel eens gemerkt: sommige woorden hebben in België een ander woordaccent dan in Nederland. In sommige gevallen vormt de rijksgrens niet eens de grens tussen het ene en het andere accent, maar tussen de regio waar beide accenten kunnen (een wisselend accent) en die waar maar één accent gebruikelijk is. Soms is dat verschil er altijd geweest; soms is het ontstaan omdat in de ene regio het accent in de loop van de tijd verschoven is en in de andere regio niet (deMENtie vs. demenTIE); soms wordt er in de ene regio een betekenisverschil aangegeven door twee verschillende accenten (in NL: INgewikkeld ‘voltooid deelwoord van inwikkelen’ versus ingeWIKkeld ‘complex’), terwijl in de andere er toch maar 1 woordaccent is (in BE: altijd INgewikkeld). En soms is het beeld zo divers dat we gewoon niet weten wat er eerst was en waarom.

Lees verder >>

Literatuur en burgerschap. Nederlandse identiteit van de vroegmoderne tijd tot vandaag. Online cursus.

Posted on by

Deze cursus is, als een pilot, geheel online te volgen. Er zijn online hoorcolleges van de verschillende docenten en online werkgroepen en feedbackmomenten. Hij is in eerste instantie bedoeld voor tweedegraads leraren die een eerstegraads bevoegdheid willen halen. Het materiaal is dan ook toegesneden op vakdidactiek, al zullen studenten die belangstelling hebben voor de maatschappelijke rol van literatuur, en communicatie daarover, ook veel kunnen leren. Lees verder >>

Wie Mandela Afrikaans einsetzte

Posted on by

Door Henning Radke

Nelson Mandela sprach Xhosa, Englisch und Afrikaans. Letzteres brachte er sich während seiner jahrzehntelangen Gefangenschaft selbst bei. So versuchte er, politische Zusammenhänge besser zu verstehen, und konnte gleichzeitig den Gesprächen der Wärter folgen, die sich oft auf Afrikaans unterhielten. Das Wissen darüber, was in der Außenwelt vor sich ging, verschaffte ihm einen großen Vorteil. Kein Wunder, dass Madiba (wie er in Südafrika oft genannt wird) seine Afrikaans-Kenntnisse weitestgehend für sich behielt.

Nach seiner Freilassung änderte sich diese Haltung: Selbst bei öffentlichen Veranstaltungen sprach Mandela immer mal wieder Afrikaans. Zum ersten Mal wohl am 21. Juni 1990, nur vier Monate nach seiner Haftentlassung – ausgerechnet in einem Interview, das live im US-Fernsehen ausgestrahlt wurde. So staunten Millionen US-amerikanischer Zuschauer nicht schlecht, als sie von Nelson Mandela die folgenden Sätze vernahmen:

Lees verder >>

Grootvader en kleindochter (1919)

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (74)


Links: de eerste vertaling/bewerking van Grootvader en kleindochter, door J.P.G. Westhoff. Rechts: de tweede vertaling/bewerking, door J. van Bergen. De ondertitel van de eerste editie luidt ‘Eene kerstgeschiedenis’; bij de tweede editie werd dit: ‘Een kerstvertelling’. De naam van de illustrator is niet bekend.

Door Ewoud Sanders

Vertaald uit het Duits door J.P.G. Westhoff (1832-1906) en J. van Bergen

Herkomst en drukgeschiedenis

De eerste editie Grootvader en kleindochter verscheen in 1888 bij uitgeverij J.H. van Peursem in Utrecht en is geschreven door J.P.G. Westhoff (1832-1906), een Lutherse predikant. Hij vertaalde het boek uit het Duits. De titel van de oorspronkelijke uitgave is niet bekend.

Lees verder >>

Aanvullend of aanvullend?

Posted on by

Klemtoonverschuiving en morfonologie

Door Ad Welschen

U leest in uw dagblad: “Hij [verdachte Josef B.] hield buren altijd vriendelijk maar dringend op afstand. Moszkowicz [zijn advocaat] wilde voorafgaand aan de zitting geen aanvullende vragen beantwoorden.’’ (De Volkskrant, 21-1-20).  En u leest de laatste zin nog eens, maar nu hardop, met de normale accentuatie:  “Moszkowicz wilde voorafgaand aan de zitting …’’ Hier aarzelt u even, om dan te vervolgen:  “geen aanvullende vragen beantwoorden.’’ U bedenkt zich, en corrigeert als nog het tweede deel van de zin tot: “ geen aanvullende vragen beantwoorden.’’

Lees verder >>

Het toponiem ‘Jaffa’ in tweeërlei overdrachtelijke betekenis

Posted on by
Pelgrims komen in Jaffa aan, 1486. Bron: Remembered Places

Door Renaat Gaspar

Wie tegenwoordig de naam Jaffa hoort, denkt waarschijnlijk aan ‘sinaasappels’. Ouderen herinneren zich misschien de morele oproep in 1973 om geen Zuid-Afrikaanse outspan-sinaasappels te kopen, maar die van een andere, ‘onbesmette’ herkomst. Dus evenmin de Spaanse soort uit het vermaledijde land van Franco, maar van een echte, ‘eerlijke’ soort uit een land dat toen door vrijwel iedere Nederlander zeer bewonderd werd: uit Israël. Jaffa-sinaasappels dus, kortweg jaffa’s genoemd. Maar vroeger, zowat honderd jaar geleden, was de associatie met Jaffa heel anders.

Lees verder >>

Er over de zinsgrens

Posted on by

Door Marc van Biezen

Dat de diverse functies van het pronomen er (presentatief, locatief, prepositioneel, kwantitatief)  kunnen en soms moeten samenvallen in één (verschijningsvorm) is bekend. In zin 1 vervangt er zowel een zelfstandignaamwoordgroep bij een telwoord als een zelfstandignaamwoordgroep bij een voorzetsel. Twee keer er is ongrammaticaal.

  • dat hij er twee op heeft geslagen
  • dat hij er twee erop heeft geslagen [ongrammaticaal]
Lees verder >>

Waarom is hij overleden?

Posted on by

Door Peter Nieuwenhuijsen

In de populaire rubriek Ikje – in het NRC-Handelsblad – schrijft de Ik op 21 januari 2020 over haar vijfjariige dochter: “Als ze me vraagt waarom hij is overleden,…” Ik vraag me af hoeveel lezers van de NRC bij deze zin even gefronst hebben. Voor mij is hij eigenlijk ongrammaticaal, maar ik weet dat talloze andere sprekers van het Nederlands er geen moeite mee hebben. 

Lees verder >>

ironie / sarcasme / cynisme

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (150)

Cartoon door Van 9 tot 5, geplaatst met toestemming.

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

ironie / sarcasme / cynisme            

Deze drie woorden verschillen in betekenis.

Lees verder >>

21/22 januari 2021, Utrecht: International Conference Cultural perceptions of safety

Posted on by

On Thursday 21st and Friday 22nd of January 2021 the Humanities Department of the Open University of the Netherlands organizes the international conference ‘Cultural perceptions of safety’. The conference will be held in Utrecht, at the Academiegebouw, and is supported by the Huizinga Institute (Research Institute and Graduate School of Cultural History).

Lees verder >>

Taalbeheersing maakt het verschil

Posted on by

Oproep voor bijdragen VIOT 2021

Op 20, 21 en 22 januari 2021 vindt aan de Universiteit Gent het vijftiende taalbeheersingscongres plaats van de Vereniging Interuniversitair Overleg Taalbeheersing (VIOT). Het thema voor dit congres is “Taalbeheersing maakt het verschil”. De congresorganisatie nodigt u van harte uit om een bijdrage aan het congres te leveren.

Lees verder >>