Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek
In de Week van het Nederlands (3-10 oktober) is door de Taalunie het vacaturebericht verspreid voor een docent Nederlands in Hyderabad, de belangrijkste universiteit in India voor niet-Indiase talen. Vanaf 2021 wordt in het curriculum Nederlands als Vreemde Taal aangeboden.
Lees verder >>
Vanaf 5 oktober 2020 presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een serie korte podcasts over woorden: ‘Waar komt pindakaas vandaan?‘ Zes weken lang, twee keer per week een verrassend verhaal over de herkomst van een doodgewoon woord, verteld door Laura van Eerten, Caspar Stalenhoef en Frieda Steurs.
Lees verder >>
Het Letterenhuis verzamelt, bewaart en ontsluit het Vlaamse literaire erfgoed van eind 18de eeuw tot nu en is op die manier het ‘literaire geheugen van Vlaanderen’. Op basis van onze rijke collectie maakten we een oriënterende gids voor wie onderzoek wil verrichten op materiaal uit het Letterenhuis. U kan die vinden op onze website: https://www.letterenhuis.be/nl/pagina/onderzoek
Door Peter J.I. Flaton
In 1963 publiceerde Marnix Gijsen (Jan-Albert Goris) de dichtbundel The house by the leaning tree, een suite van archaïsche gedichten, naar de plek waar hij van 6-8-’62 tot 6-9-’62 logeerde, een landhuis in West Redding, Connecticut. Daarin maakte hij de balans op van een lang leven (Gijsen is op dat moment 64 jaar) van dichter, romancier, diplomaat en echtgenoot, een van uiteraard hoogten en dalen, vreugde en verdriet, geluk en misère, (vandaar de typering ‘document humain’), met de nadruk op reflectie die leidt tot een nieuw begin: ‘Ik ben herboren, een heel nieuw leven vangt zóó aan’.
Lees verder >>Bekroning voor onderzoek naar rol van vrouwen in Nederlandse geschiedenis
Myriam Everard ontvangt dit jaar de De la Courtprijs van de KNAW voor haar wetenschappelijke oeuvre. Hierin staat de rol van vrouwen in de Nederlandse geschiedenis centraal. De prijs, een bedrag van 7.500 euro en een medaille, gaat naar onderzoek dat buiten de gevestigde academische instituties wordt gedaan.
Lees verder >>Samen met ca. 14.000 studenten en ruim 400 docenten overal in de wereld viert de IVN 50 jaar internationaal Nederlands. We doen dit met een grootse multimediale openingsdag van de Week van het Nederlands en de podcastserie ’50 jaar Neerlandistiek’.
De Taalstaat
De dag start met een unieke uitzending van De Taalstaat: Frits Spits (Radio NPO 1) en Jan Hautekiet (VRT Radio 1) bespreken tussen 11:00 en 13:00 simultaan in Hilversum en Brussel het Nederlands binnen en buiten de landsgrenzen met prominente gasten. Te volgen via de radio.
Lees verder >>
In 1850 bedacht de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) een personage dat een zware stempel zou drukken op de Nederlandse cultuur: Zwarte Piet. Vijf jaar later creëerde hij een ander succesvol personage: de even laffe als lepe joodse soldaat Levie Mozes Zadok. Beide figuren wekten de spotlust op. Levie was zelfs een rage. In 1855 verkochten elkaar genadeloos beconcurrerende uitgevers binnen enkele maanden ruim 56.000 Levie Zadokdrukwerkjes. Hoe is dat daverende verkoopsucces te verklaren? Welk beeld werd er in die teksten van joden geschetst? En hoe werd er in de loop van de tijd op gereageerd?
Lees verder >>
Op 5 november 2020 organiseert het Zuid-Afrikahuis in Amsterdam in samenwerking met de Commissie Zuid-Afrika van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde een herdenkingssymposium voor de Zuid-Afrikaanse schrijfster Elsa Joubert. Maar liefst zes sprekers uit Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika zullen aspecten van Jouberts leven en werk belichten.
Elsa Joubert is op 14 juni van dit jaar op 98-jarige leeftijd aan de gevolgen van COVID-19 overleden. Joubert schreef een groot aantal romans, verhalen en reisreportages en gold binnen de Afrikaanse literatuur als de belangrijkste vrouwelijke auteur van haar tijd.
Lees verder >>
Voor een groot aantal docenten en leerlingen zijn taallessen op afstand verre van ideaal. De online didactische vaardigheden van docenten zijn in de afgelopen periode op de proef gesteld en bij een groot aantal docenten snel ontwikkeld.
Unmute geeft praktische voorbeelden waarmee het repertoire van taaldocenten op het gebied van online taaldidactiek verder kan worden uitgebreid. Het boek is opgebouwd volgens het vierstappenmodel: starter, kop, romp en staart. Dit is een basismodel voor een goede les.
Lees verder >>De Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) van de UvA verzorgt onderwijs en onderzoek met een sterk internationaal profiel in een groot aantal disciplines op het gebied van taal en cultuur. De faculteit is gevestigd in het centrum van Amsterdam en onderhoudt intensieve contacten met vele culturele instellingen in de hoofdstad.
De FGw neemt haar verantwoordelijkheid ten opzichte van de geesteswetenschappelijke schoolvakken serieus en vindt de wisselwerking tussen voortgezet onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek en onderwijs belangrijk. De faculteit en de afdeling Neerlandistiek willen daar een extra impuls aan geven en zijn daarom op zoek naar een leraar Nederlands die optreedt als brug tussen wetenschap en voortgezet onderwijs op het gebied van de Geesteswetenschappen. Deze leraar versterkt voor de opleiding het netwerk van contacten met leraren Nederlands, geeft de faculteit advies over de aansluiting tussen voortgezet en wetenschappelijk onderwijs en organiseert professionele activiteiten.
Lees verder >>
Verwarwoordenboek Vervolg (186)
Door Jan Renkema
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
diadeem / tiara
De woorden worden (in de haarmode) door elkaar gebruikt. Toch is er een klein verschil.
Lees verder >>
Dit in memoriam is geschreven door Lamberthe de Jong, journaliste en historica. Met hartelijke dank daarvoor van Sandrijn Ekkel en Laurens Ekkel.
De Neerlandicus Hans Ekkel publiceerde diverse dichtbundels en leerboeken voor het voortgezet onderwijs. Hans Henk Ekkel werd op 14 oktober 1932 geboren in Twello. Zijn vader had een wijnhandel ‘Wijnkooperij De kabouter’. In Deventer bezocht hij de Rijks HBS en de Rijkskweekschool en later behaalde hij in Utrecht zijn MO-A en -B Nederlands. Hij begon als onderwijzer op een lagere openbare school in Winterswijk, gaf les op het gymnasium en de MMS aan de Hofstraat in Deventer, en op het Alexander Hegius Lyceum. Daar was hij ook decaan. De laatste tien jaar van zijn onderwijscarrière tot 1989 werkte hij als rector van de scholengemeenschap Midden IJsel voor dag- en avondonderwijs voor volwassenen.
Lees verder >>
Door Freek Van de Velde
Dit is het derde stuk in een mini-drieluik over de taal van de proefschriften van de Vlaamse doctores in de Nederlandse taalkunde. Uit vorige stukken (hier en hier) bleek dat een doctoraat in het Engels je niet meer kans gaf op een vaste aanstelling aan een universiteit in binnen- of buitenland, en dat een doctoraat in het Engels ook niet méér geciteerd wordt dan een doctoraat in het Nederlands.
Lees verder >>
Door Marc Kregting
Gegroet, gij surfer in het diepst van mijn gedachten. Als u een mailtje van mij zou krijgen, open ik dat beleefd met ‘Geachte’ of ‘Beste’. Wanneer u mij bekend voorkomt, kan dat ’Dag’ worden. Zelf vind ik dat ietwat halfzacht klinken, maar bij ‘Hallo’ rijst in mij het vermoeden dat de ontvanger net als de zender Malle Eppie heet, bij ‘Ha’ vrees ik iemand te degraderen tot heilige en al vóór #MeToo voelde ik me ongemakkelijk bij ‘Lieve’ dat in het literaire circuit de toon zet.
Een ontspannen alternatief ligt nochtans voor de hand: ‘Hey’. De laatste jaren duikt het steeds vaker op. Iets weerhoudt me het te gebruiken. Verengelsing ducht ik echter niet.
Lees verder >>Wonen in gedichten (17)
Door Judit Gera
Dit gedicht is bedoeld voor gevorderden
en hoort in de categorie Het leven van alledag
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros (buiten het taalgebied). Vandaag: een gedicht van Paul Demets.
Lees verder >>
Door Marino van Liempt
Ik geef les aan de examenleerlingen van een school voor speciaal onderwijs waar staatsexamens worden afgenomen. DUO in Groningen bepaalt de normen voor het commissie-examen (het mondeling examen).
Dit jaar moeten leerlingen op het vmbo-t acht boeken lezen. Natuurlijk waren er altijd al normen, maar daarbinnen mochten de leerlingen zelf hun keuze bepalen. Dat leverde altijd prachtige literatuurlijsten op.
De commissie heeft nu aangekondigd dat leerlingen vanaf 2023 moeten kiezen uit een lijst van 100 boeken. Toen ik dit mijn leerlingen vertelde, reageerden die gelukkig net zo boos als ik: ze zijn bereid om boeken te lezen die ze zelf gekozen hebben en ik zorg er met hen voor dat die van voldoende niveau zijn en dat ze daarover diep-inhoudelijk kunnen praten. Maar nu is de motivatie bij de leerlingen die in 2023 examen gaan doen helemaal weg en mijn examenleerlingen bevestigen ook dat ze dolblij zijn dat ze nog zelf hun boeken mogen kiezen.
Lees verder >>
door Freek van de Velde
Eergisteren is op Neerlandistiek een stuk verschenen met als titel ‘Fnuikt een Nederlandstalig doctoraat je kansen op een academische carrière?’, waarin ik verslag deed van een mini-onderzoekje naar het lot van doctores Nederlandse taalkunde in Vlaanderen. Het verrassende resultaat was dat de kans op een academische carrière groter was met een Nederlands doctoraat (gecorrigeerd voor jaar van verdediging, uiteraard).
Lees verder >>Door de aanhoudende pandemiesituatie is het Taal & Tongval-colloquium 2020 uitgesteld naar 26 november 2021. Op die dag verwelkomen we iedereen graag in Gent in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (Koningstraat 18). Het thema van de conferentie blijft ‘Big data: perspectieven voor onderzoek naar taalvariatie en taalverandering’. Meer informatie is te vinden op https://www.taalentongval2020.ugent.be/.
Door Yves T’sjoen
Waarom zetten platformen, raden en andere belangenorganisaties (voorlopig) weinig zoden aan de dijk voor de talenstudies? Op basis van inschrijvingscijfers aan de alma mater blijkt dat een aantal taalrichtingen de studentenregistraties ziet dalen. Ondanks alle acties – verenigingen, colloquia, overlegsessies – en hooggestemde verklaringen stellen we vandaag aan de alma mater een spijtige neerwaartse trend vast in studiekiezers (generatiestudenten) voor talen, vooral maar niet uitsluitend het Nederlands. De opleiding klassieke talen bijvoorbeeld zit dan weer in de lift. Wanneer het zo verder gaat, moeten de raden en platformen straks nog de necrologie van de neerlandistiek schrijven. Nochtans bestaan al sinds twee jaar een Nederlandse Raad en een Vlaams Platform voor de neerlandistiek. Daarnaast zijn ook al enige tijd interuniversitair samengestelde talenplatformen bijzonder actief die méér doen dan de bekommernissen van de neerlandistiek behartigen.
Lees verder >>
Verwarwoordenboek Vervolg (185)
Door Jan Renkema
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
komeet / meteoor
De woorden verschillen in betekenis.
Lees verder >>
Veel actuele vraagstukken hangen samen met het koloniale verleden van Nederland. Deze verdienen academische reflectie. De leerstoel van bijzonder hoogleraar Michiel van Kempen zet hierop in en richt zich op de literatuur en cultuur van het Nederlands-Caraïbisch gebied. Voor het voortbestaan van deze leerstoel is uw steun nodig!
Lees verder >>
door Freek Van de Velde, KU Leuven
Stel: je wil een proefschrift schrijven over een onderwerp in de Nederlandse taalkunde. Vroeg of laat ga je je dan de vraag stellen of je het verslag van dat onderzoek in het Nederlands gaat opschrijven of in het Engels. Je kunt dan allerlei afwegingen maken. Bijvoorbeeld: het gaat over het Nederlands, en wie interesse heeft, zal ook wel Nederlands kennen, dus ik schrijf in het Nederlands. Daar zou je dan tegenin kunnen brengen: dit onderzoek is baanbrekend en theoretisch interessant, ook voor wie geen Nederlands kent, dus ik schrijf in het Engels, en ik ga alle voorbeelden met Leipzig-glossen toegankelijk maken. Of wacht even: ik schrijf het boek tóch in het Nederlands, en maak aparte artikelen over de theoretische kwesties in het Engels, en bedien zo beide markten. Wie slechts zijdelings geïnteresseerd is, gaat immers niet het hele boek lezen. Je kunt ook heel andere motieven hebben: het handhaven van het Nederlands als wetenschapstaal, de toegankelijkheid van het werk voor de belastingbetaler, die het misschien in de landstaal wil lezen, een inschatting van je eigen stilistisch meesterschap in het Engels of in het Nederlands et cetera. Lastig om te zien wat aangewezen, edelmoedig of praktisch is.
Lees verder >>Interesse in taalkunde, letterkunde, geschiedenis of klassieke studies? Op zaterdag 10 oktober kan je voor de eerste keer in 150 jaar de Herfstvergadering van de Koninklijke Zuid-Nederlandse Maatschappij gratis online bijwonen. Met een plenaire lezing door Albert Oosterhof over taalbeleid en verschillende sectielezingen over taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Inschrijven kan via https://kzm.be/inschrijving-herfstvergadering-2020/.
Lees verder >>
Recente reacties