Dit is het derde stuk in een mini-drieluik over de taal van de proefschriften van de Vlaamse doctores in de Nederlandse taalkunde. Uit vorige stukken (hier en hier) bleek dat een doctoraat in het Engels je niet meer kans gaf op een vaste aanstelling aan een universiteit in binnen- of buitenland, en dat een doctoraat in het Engels ook niet méér geciteerd wordt dan een doctoraat in het Nederlands.
Gegroet, gij surfer in het diepst van mijn gedachten. Als u een mailtje van mij zou krijgen, open ik dat beleefd met ‘Geachte’ of ‘Beste’. Wanneer u mij bekend voorkomt, kan dat ’Dag’ worden. Zelf vind ik dat ietwat halfzacht klinken, maar bij ‘Hallo’ rijst in mij het vermoeden dat de ontvanger net als de zender Malle Eppie heet, bij ‘Ha’ vrees ik iemand te degraderen tot heilige en al vóór #MeToo voelde ik me ongemakkelijk bij ‘Lieve’ dat in het literaire circuit de toon zet.
Een ontspannen alternatief ligt nochtans voor de hand: ‘Hey’. De laatste jaren duikt het steeds vaker op. Iets weerhoudt me het te gebruiken. Verengelsing ducht ik echter niet.
Door Judith Gera Dit gedicht is bedoeld voor gevorderden en hoort in de categorie Het leven van alledag
In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros (buitenhet taalgebied). Vandaag: een gedicht van Paul Demets.
Ik geef les aan de examenleerlingen van een school voor speciaal onderwijs waar staatsexamens worden afgenomen. DUO in Groningen bepaalt de normen voor het commissie-examen (het mondeling examen).
Dit jaar moeten leerlingen op het vmbo-t acht boeken lezen. Natuurlijk waren er altijd al normen, maar daarbinnen mochten de leerlingen zelf hun keuze bepalen. Dat leverde altijd prachtige literatuurlijsten op.
De commissie heeft nu aangekondigd dat leerlingen vanaf 2023 moeten kiezen uit een lijst van 100 boeken. Toen ik dit mijn leerlingen vertelde, reageerden die gelukkig net zo boos als ik: ze zijn bereid om boeken te lezen die ze zelf gekozen hebben en ik zorg er met hen voor dat die van voldoende niveau zijn en dat ze daarover diep-inhoudelijk kunnen praten. Maar nu is de motivatie bij de leerlingen die in 2023 examen gaan doen helemaal weg en mijn examenleerlingen bevestigen ook dat ze dolblij zijn dat ze nog zelf hun boeken mogen kiezen.
Eergisteren is op Neerlandistiek een stuk verschenen met als titel ‘Fnuikt een Nederlandstalig doctoraat je kansen op een academische carrière?’, waarin ik verslag deed van een mini-onderzoekje naar het lot van doctores Nederlandse taalkunde in Vlaanderen. Het verrassende resultaat was dat de kans op een academische carrière groter was met een Nederlands doctoraat (gecorrigeerd voor jaar van verdediging, uiteraard).
Door de aanhoudende pandemiesituatie is het Taal & Tongval-colloquium 2020 uitgesteld naar 26 november 2021. Op die dag verwelkomen we iedereen graag in Gent in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (Koningstraat 18). Het thema van de conferentie blijft ‘Big data: perspectieven voor onderzoek naar taalvariatie en taalverandering’. Meer informatie is te vinden op https://www.taalentongval2020.ugent.be/.
Waarom zetten platformen, raden en andere belangenorganisaties (voorlopig) weinig zoden aan de dijk voor de talenstudies? Op basis van inschrijvingscijfers aan de alma mater blijkt dat een aantal taalrichtingen de studentenregistraties ziet dalen. Ondanks alle acties – verenigingen, colloquia, overlegsessies – en hooggestemde verklaringen stellen we vandaag aan de alma mater een spijtige neerwaartse trend vast in studiekiezers (generatiestudenten) voor talen, vooral maar niet uitsluitend het Nederlands. De opleiding klassieke talen bijvoorbeeld zit dan weer in de lift. Wanneer het zo verder gaat, moeten de raden en platformen straks nog de necrologie van de neerlandistiek schrijven. Nochtans bestaan al sinds twee jaar een Nederlandse Raad en een Vlaams Platform voor de neerlandistiek. Daarnaast zijn ook al enige tijd interuniversitair samengestelde talenplatformen bijzonder actief die méér doen dan de bekommernissen van de neerlandistiek behartigen.
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
Veel actuele vraagstukken hangen samen met het koloniale verleden van Nederland. Deze verdienen academische reflectie. De leerstoel van bijzonder hoogleraar Michiel van Kempen zet hierop in en richt zich op de literatuur en cultuur van het Nederlands-Caraïbisch gebied. Voor het voortbestaan van deze leerstoel is uw steun nodig!
Stel: je wil een proefschrift schrijven over een onderwerp in de Nederlandse taalkunde. Vroeg of laat ga je je dan de vraag stellen of je het verslag van dat onderzoek in het Nederlands gaat opschrijven of in het Engels. Je kunt dan allerlei afwegingen maken. Bijvoorbeeld: het gaat over het Nederlands, en wie interesse heeft, zal ook wel Nederlands kennen, dus ik schrijf in het Nederlands. Daar zou je dan tegenin kunnen brengen: dit onderzoek is baanbrekend en theoretisch interessant, ook voor wie geen Nederlands kent, dus ik schrijf in het Engels, en ik ga alle voorbeelden met Leipzig-glossen toegankelijk maken. Of wacht even: ik schrijf het boek tóch in het Nederlands, en maak aparte artikelen over de theoretische kwesties in het Engels, en bedien zo beide markten. Wie slechts zijdelings geïnteresseerd is, gaat immers niet het hele boek lezen. Je kunt ook heel andere motieven hebben: het handhaven van het Nederlands als wetenschapstaal, de toegankelijkheid van het werk voor de belastingbetaler, die het misschien in de landstaal wil lezen, een inschatting van je eigen stilistisch meesterschap in het Engels of in het Nederlands et cetera. Lastig om te zien wat aangewezen, edelmoedig of praktisch is.
Interesse in taalkunde, letterkunde, geschiedenis of klassieke studies? Op zaterdag 10 oktober kan je voor de eerste keer in 150 jaar de Herfstvergadering van de Koninklijke Zuid-Nederlandse Maatschappij gratis online bijwonen. Met een plenaire lezing door Albert Oosterhof over taalbeleid en verschillende sectielezingen over taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Inschrijven kan via https://kzm.be/inschrijving-herfstvergadering-2020/.
Door de uitval op korte termijn van een van onze medewerkers is het departement Moderne talen van de UCLouvain (Faculteit Letteren en Wijsbegeerte) dringend op zoek naar een nieuwe assistent of assistente Nederlandse Taalbeheersing en Taalkunde.
Het gaat om een éénjarig mandaat als onderwijsassistent(e), voltijds, van 1 oktober 2020 tot 14 september 2021. Het mandaat biedt uitzicht op een voltijds onderzoeks- en onderwijsassistentschap in de Nederlandse Taalbeheersing en Taalkunde vanaf 15 september 2021.
Grootschalige studies over het televisieaanbod voor kinderen wereldwijd tonen aan dat dit aanbod vooral uit fictie bestaat die vaak geïmporteerd wordt uit het buitenland (Götz et a. 2018). Dit betekent meestal dat die programma’s eerst vertaald en nagesynchroniseerd moeten worden.
Hoewel er de laatste jaren veel onderzoek gedaan wordt naar diversiteit in kindertelevisie blijft onderzoek naar het taalgebruik in zulke televisieprogramma’s beperkt. Ook wat het taalgebruik betreft, zouden televisieprogramma’s voor kinderen, zeker wanneer die vertaald worden, immers meer diversiteit aan de dag kunnen leggen. Zo zouden personages een andere (standaard)taalvariëteit kunnen spreken of een buitenlands accent kunnen hebben.
Op donderdag 26 november 2020 vindt de veertiende editie van de Juvenes Translatores vertaalwedstrijd plaats. Deze wedstrijd wordt jaarlijks georganiseerd door de Europese Commissie en vindt gelijktijdig plaats op geselecteerde scholen in heel Europa. Dit jaar kunnen middelbare scholieren die geboren zijn in 2003 meedoen.
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, gevestigd te Leiden, werd in 1766 opgericht als een vereniging van letterkundigen, taalkundigen en historici. De Maatschappij heeft als doel de beoefening van de schone letteren en de studie van de Nederlandse taal- en letterkunde, geschied- en oudheidkunde in hun onderlinge samenhang te bevorderen. Vanaf 2019 reikt de Maatschappij fellowships uit aan maximaal twee onderzoekers per jaar.
Robinson Crusoe, de roman uit 1719 van Daniel Defoe (1660-1731), is wereldberoemd. Daartoe heeft de beschrijving van Robinsons verblijf op een onbewoond eiland ongetwijfeld bijgedragen. Veel minder bekend is dat Defoe nog twee vervolgdelen schreef en dat een literair genre naar de romanheld werd vernoemd.
De door het Literatuurmuseum georganiseerde uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 2020 vindt plaats in het Haagse theater Diligentia, maar elke literatuurliefhebber kan getuige van zijn van het feestelijke programma. Abdelkader Benali en Aldith Hunkar presenteren tijdens de uitreiking een live online uitzending via Literatuurmuseum.nl met bijdragen van onder anderen Adelheid Roosen, Maartje Wortel en Benno Baksteen.
Docenten in het voortgezet onderwijs bieden lesstof graag aan op de manier die het best past bij de klas. Daarbij gebruiken ze vaak bestaande teksten, filmpjes, etc. uit allerlei bronnen. Helaas zijn deze niet altijd toereikend.
Daarom heeft Van Dale lesmateriaal ontwikkeld, waarmee je je lesstof kunt aanvullen. We starten met poëzie. In vijf onderdelen gaan je leerlingen aan de slag met de belangrijkste begrippen, voorbeeldgedichten en oefenstof. En het is léúk: rijmwoorden opzoeken in een Osdorp Posse-songtekst, je eigen gedicht schrijven en nog veel meer!
Word lid van onze FB-groep en download het vandaag nog! (Zodra je verzoek om lid te worden is goedgekeurd, is het materiaal toegankelijk.)
De roman in de negentiende eeuw van Toos Streng, onlangs verschenen bij Verloren, biedt de ene verrassing na de andere. Daardoor is het uitermate onderhoudende lectuur, en dat de lezer zich daarbij niet zelden achter de oren krabt lijkt ingecalculeerd.
Wie bij de titel De roman in de negentiende eeuw een systematisch overzicht verwacht van de zedekundige tot en met de naturalistische roman, begeleid door instemmend of ontstemd commentaar van contemporaine critici, komt bedrogen uit. Tussen openingshoofdstuk en slotbeschouwing werd een grote verscheidenheid aan artikelen samengebracht, waarin tot dusver niet of onvoldoend belichte onderwerpen uit de negentiende-eeuwse boekgeschiedenis aan de orde komen, zoals de fondssamenstelling van romanuitgevers, aan ‘roman’ verwante genreaanduidingen, de rol van vrouwelijke romanschrijvers. Dat bood de gelegenheid de ‘traditionele literatuurgeschiedschrijving’ te negeren, (p 18) en bij de behandeling van wat in de loop van de eeuw ‘gangbaar en wat denkbaar was’ (p 21) ‘niet ter discussie staande vanzelfsprekendheden’ onbesproken te laten, (p 22) met dien verstande dat deze ‘pas aan de oppervlakte [komen] wanneer ze worden aangevallen’. (p 55) Dat maakt nieuwsgierig. Wat waren die ‘vanzelfsprekendheden’ en hoe, indien toch discutabel, werden ze afgehandeld?
Deze zomer wijdde de radiozender Klara een mooie podcastserie aan de canon van de Nederlandse literatuur die de KANTL eerder een opfrisbeurt had gegeven. Je kunt alle afleveringen nu beluisteren, bijvoorbeeld via Spotify of op de website van Klara.
Op 1 december 2019 is een nieuwe digitale editie beschikbaar gekomen van Ogier van Denemerken / Ogier von Dänemark, vervaardigd door Amand Berteloot. Dit innovatieve editieproject van een niet-overgeleverde Middelnederlandse Karelroman heeft een al even bijzondere voorgeschiedenis.
¿LEZEN! is het thema van het DRONGO talenfestival op 2 en 3 oktober. Met een uitroepteken én een vraagteken. Want wie het veld van ontlezing, laaggeletterdheid en leesonderwijs overziet, ontkomt niet aan de vraag waaróm het zo slecht gaat met lezen in Nederland. Tientallen organisaties en duizenden mensen zetten zich vol passie in om dat tij te keren. Ís boeken lezen wel zo belangrijk voor nieuwe generaties, nu er zoveel andere kanalen beschikbaar zijn om verhalen en informatie te delen? Is de crisis in het boekenvak grotendeels aan de boekenwereld zelf te danken?
In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.
Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.
berustend / gelaten
De woorden verschillen nauwelijks in betekenis (en dat is jammer).
Sinds januari ben ik bezig met mijn promotieonderzoek. Onder begeleiding van profs. Nicoline van der Sijs en Helen de Hoop onderzoek ik hoe de normen en regels voor het zich ontwikkelende Standaardnederlands in de 17e eeuw zijn verbreid en algemeen aanvaard zijn geraakt, aan de hand van een 17e-eeuws krantencorpus dat onlangs via crowdsourcing beschikbaar is gekomen.
Recente reacties