Auteur: Redactie Neerlandistiek

stelsel / systeem

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (155)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

stelsel / systeem       

De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is in enkele gevallen een subtiel verschil.

Lees verder >>

Kan je 2 moedertalen hebben?

Posted on by

Wereldwijd zijn er zo’n 6000 talen. Unesco riep 21 februari uit als Internationale Dag van de Moedertaal. Maar, wat als je ouders 2 verschillende talen spreken? En als je van kindsbeen af tweetalig wordt opgevoed? Kan je dan ook meerdere moedertalen hebben? UGentenaar Evy Woumans doet onderzoek naar meertaligheid en concludeert dat het niet zo ongewoon is om meerdere moedertalen te hebben.

Bekijk deze video op YouTube

Publieksdag Neerlandistiek: breed en gevarieerd

Posted on by

(Persbericht Universiteit Leiden)

Van de nieuwe straattaal Smibanese tot zeventiende-eeuwse geschriften: er komt van alles aan bod op de eerste landelijke Neerlandistiekdagen. De publieksdag is op zaterdag 7 maart en vindt plaats in Leiden. Frits Spits zendt vanuit het Kamerlingh Onnes Gebouw zijn radioprogramma ‘De Taalstaat’ uit .

De Neerlandistiek is zeer breed en veelzijdig: zij omvat historische en moderne letterkunde, journalistiek, het ontstaan van het Nederlands, varianten van het Nederlands zoals dialecten en sociolecten, vertalen, en zo kunnen we nog wel even doorgaan. De Nederlandse taal en cultuur vormt tussen deze zeer diverse onderwerpen de verbindende factor.

Lees verder >>

Befrijing yn ’e Fryske literatuer

Posted on by

3e Dei fan ‘e Fryske Letterkunde

Yn 2020 wurdt betocht dat it 75 jier ferlyn is dat Fryslân befrijd waard. Sadwaande organisearje Tresoar en de Fryske Akademy in kongres oer it tema Befrijing yn ’e Fryske Literatuer. It kongres wurdt op freed 6 novimber 2020 holden by Tresoar yn Ljouwert, de stêd dy’t sûnt dit jier de titel UNESCO City of Literature hat.

Lees verder >>

Prat

Posted on by

Door Jos Joosten

Naar aanleiding van de Kellendonklezing van Arjen van Veelen (of eigenlijk één van de drie die dit jaar uitgesproken werden), ontstond in de Facebookiaanse wandelgangen wat gefilosofeer over de kwestie dat Van Veelen Kellendonk niet gelezen heeft (of beter gezegd: zou hebben). Ook Marc van Oostendorp schrijft in een prikkelende bijdrage onder de titel ‘Echte schrijvers lezen niet’ op ‘neerlandistiek’ dat Van Veelen er in zijn lezing ‘prat op ging dat hij het werk van Kellendonk nooit gelezen had’.

Die waarneming is deels onjuist en deels onwaar, denk ik.

Lees verder >>

Taal die ertoe doet

Posted on by

Door Siemon Reker

De vice-premier kreeg vrijdag (21.02.2020) aan het begin van de wekelijkse persconferentie van de minister-president vragen over de aanslag in de stad Hanau. Daar vermoordde iemand in de afgelopen week tien mensen op basis van racistische motieven. Het onderwerp kwam dinsdag natuurlijk niet aan de orde bij het debat ter voorbereiding op de Europese Top (die ging over de meerjarenbegroting van het VK-loze EU en die mislukte, verderop deze week): de aanslag gebeurde woensdag. Maar er is een lijn.

Lees verder >>

De erfenis eener moeder (1877)

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (78)

Door Ewoud Sanders

Portret van P.J. Andriessen door Johannes Walter (1839-1895). Bron: Rijksmuseum.

Auteur: Pieter Jacob Andriessen (1815-1877)
Oorspronkelijk Nederlands

Herkomst en drukgeschiedenis

P.J. Andriessen was hoofdonderwijzer in Amsterdam en schreef veel historische verhalen, vooral voor jongeren van twaalf tot zestien jaar. Daarnaast vertaalde hij Duitse, Franse en Engelse jeugdboeken.

         De erfenis eener moeder was Andriessens laatste boek – het verscheen een paar maanden voor zijn dood en berust volgens zijn voorbericht op fantasie. ‘Van zelf spreekt’, schreef het Algemeen Handelsblad op 22 maart 1877 in Andriessens necrologie, ‘dat hetgeen hij geleverd heeft niet altijd even voortreffelijk was, maar in den regel kon men de werkjes van dezen schrijver onbeziens aan de kinderen geven en altijd kon men er zeker van zijn, dat hetgeen hij geschreven had door hen met graagte werd gelezen. (…) Zijn verlies zal door duizenden zeer worden betreurd.’

Lees verder >>

Aanhalingstekens bij Reve

Posted on by

Door J.L. Dijkhuis

In de tram kan George Speerman, hoofdpersoon van De stille vriend, zijn ogen niet afhouden van een jongeman schuin tegenover hem: het kan niet anders of het is dezelfde Marcel die hem ooit eenmaal in het kader van de herenliefde thuis opzocht, een paar dagen later met een zelfgebakken vis kwam aanzetten en vervolgens spoorloos verdween. Maar zelfs wanneer Speerman, desgevraagd, zijn oude vlam de juiste uitstaphalte wijst wordt hij niet herkend, en dus troost hij zich, na een weemoedige terugblik op hun kortstondige romance, in de laatste hoofdstukken van De stille vriend met een dagdroom over een betrouwbaarder type:

Lees verder >>

Oproep MNL-fellowships (herhaald)

Posted on by

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, gevestigd te Leiden, werd in 1766 opgericht als een vereniging van letterkundigen, taalkundigen en historici. De Maatschappij heeft als doel de beoefening van de schone letteren en de studie van de Nederlandse taal- en letterkunde, geschied- en oudheidkunde in hun onderlinge samenhang te bevorderen. Vanaf 2019 reikt de Maatschappij fellowships uit aan maximaal twee onderzoekers per jaar.

Lees verder >>

vlieden / vlieten

Posted on by

Verwarwoordenboek Vervolg (154)

Door Jan Renkema

In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek.

Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld willen zien, plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

vlieden / vlieten       

De woorden overlappen deels, maar hebben ook een eigen betekenis.

Lees verder >>

Kellendonk leeft!

Posted on by

Door Jos Joosten

Afgelopen maandag werd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen de 27ste Frans Kellendonklezing gehouden. De lezing is enkele jaren na Kellendonks dood ingesteld en vindt jaarlijks plaats op de maandag het dichtst bij Kellendonks sterfdatum 15 februari 1990. Sinds 1993 hebben vooraanstaande schrijvers en denkers hun licht laten schijnen over Kellendonks oeuvre en de relevantie daarvan voor hun eigen werk – een lezing die ook ieder jaar in de media aandacht krijgt.

Lees verder >>

Taalhelden gezocht op het Kletskoppen Kindertaalfestival

Posted on by

(Persbericht Kletskoppen Kindertaalfestival)

Op zaterdag 29 februari 2020 organiseren taalonderzoekers van de Radboud Universiteit en het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek voor de derde keer het Kletskoppen Kindertaalfestival. In bibliotheek De Mariënburg in Nijmegen leren kinderen en hun (groot)ouders op een speelse manier hoe taal werkt. Met taalspelletjes en -experimentjes kunnen ze zo zelfs een echt diploma als Taalheld verdienen. Met het diploma mogen ze deelnemen aan wetenschappelijk onderzoek. 

Lees verder >>

Call for contributions: Francophone Literature in the Low Countries (ca. 880 -1600)

Posted on by

A special issue of Queeste, Journal of Medieval Literature in the Low Countries

In 2015, we concluded the introduction of our special issue on Literature and Multilingualism in the Low Countries with a renewal of Queeste’s ‘commitment to the varied and multilingual culture of the Low Countries’. And indeed, in the five years since then, Queeste has continued to publish scholarly articles on the production and circulation of literature in Dutch, French, and Latin, on translation, and on multilingual text collections and reading culture in the Low Countries.

Lees verder >>

26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald

Posted on by

Door Anne Dykstra

Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) schreef het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking. Toch wordt hij gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Wurdboek fan de Fryske taal (1984- 2011) van de Fryske Akademy, en daarmee tot allerlei andere woordenboeken die bij de Fryske Akademy zijn verschenen. 

Lees verder >>

De kanten zakdoek (1867)

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (77)

Door Ewoud Sanders

Eduard Gerdes. Links als jonge man, rechts zeventig jaar oud.

Auteur: Eduard Gerdes (1821-1898)
Oorspronkelijk Nederlands

Herkomst en drukgeschiedenis

Eduard Gerdes behoort tot de productiefste en meest gelezen jeugdboekenschrijvers uit de tweede helft van de 19de eeuw. Hij publiceerde ruim 250 jeugdboeken. Daarnaast schreef hij verschillende liederen. Zijn beroemdste lied, ‘Daar ruischt langs de wolken’ (1858), is nog steeds populair en wordt wel de ‘Christelijke Internationale’ genoemd.

         Gerdes werkte geruime tijd als onderwijzer in Amsterdam. Daar bezocht hij de zogenoemde zondagavondbijeenkomsten van de bekeerde jood Isaac da Costa. Ook gaf hij Nederlandse les aan dominee Carl Schwartz, een Duitse bekeerde jood die halverwege de 19de eeuw in Amsterdam werkzaam was als jodenzendeling.

Lees verder >>

Pas verschenen: Jan Zwemer en Sjaak Kroon, De wordingsgeschiedenis van ‘Pleidooi voor de Moedertaal, de jeugd en de onderwijzers’.

Posted on by

Een reconstructie op basis van de Zierikzeese brieven van J.H. van den Bosch

In 1893 verscheen bij uitgeverij P. Noordhoff in Groningen Pleidooi voor de moedertaal, de jeugd en de onderwijzers van de hand van Jan Hendrik van den Bosch, leraar Nederlands aan de vijfjarige HBS te Zierikzee. De brochure presenteerde een geheel nieuwe benadering van het onderwijs Nederlands. Bij tijdgenoten leidde het Pleidooi tot wisselende, maar over het algemeen positieve reacties en een levendige discussie over het schoolvak Nederlands was het gevolg. In de jaren zeventig van de vorige eeuw vonden Van den Bosch’ ideeën opnieuw weerklank bij een groep kritische en vernieuwende lerarenopleiders en de discussie over wat goed moedertaalonderwijs is, duurt tot nu toe voort.

Lees verder >>

In de bril van een ander

Posted on by

Wonen in gedichten (2)

Door Judit Gera
Deze analyse is bestemd voor beginnende en licht gevorderde studenten
en hoort bij de categorie Het leven van alledag,

In de serie Wonen in gedichten bespreekt Judit Gera, hoogleraar in Boedapest, gedichten uit de Nederlandstalige literatuur, ten behoeve van het onderwijs in de Neerlandistiek extra muros. (buiten het taalgebied. Vandaag: In de bril van Bertha Teughels, van Alice Nahon (1896–1933).

Lees verder >>