Auteur: Redactie Neerlandistiek

5 november 2019, Utrecht: Uitgesproken poëzie: over poëzievoordracht in de klas

Posted on by

Poetry slam is hip and happening, terwijl de kunst van het memoriseren en declameren geen vaste plaats (meer) heeft in de klas. Vlaanderen heeft declamatie wél in het curriculum opgenomen, Engeland organiseert al jaren een nationale declamatiewedstrijd voor scholen en in de Arabische wereld is een talentenshow voor poëzievoordracht (denk aan The Voice​) immens populair. Missen we iets in Nederland?

Om het belang van uitgesproken poëzie te onderzoeken, organiseren we op dinsdag 5 november 2019 het symposium ‘Uitgesproken poëzie: over poëzievoordracht in de klas’. Na het succesvolle symposium ‘Als je goed om je heen kijkt: over poëzie in de klas’ richten we ons dit jaar opnieuw op de kracht van poëzie buiten de bundel: de hardop en luidkeels uitgesproken poëzie.

Lees verder >>

6 december 2019, Gent: Presentatie ‘Luisterrijk der Letteren’

Posted on by

Op 6 december verschijnt Luisterrijk der letteren. Hoorspel en literatuur in Nederland en Vlaanderen (red. Lars Bernaerts & Siebe Bluijs), dat voor het eerst de rijkdom van het literaire hoorspel in Nederland en Vlaanderen toont en onderzoekt. Het boek is het dertiende deel in de SEL-reeks. De boekvoorstelling vindt plaats op 6 december 2019 om 20u00 in het Poëziecentrum in Gent. Voor het programma en aanmelding kunt u terecht op dit adres. 

Lars Bernaerts & Siebe Bluijs (red.) Luisterrijk der letteren. Hoorspel en literatuur in Nederland en Vlaanderen Gent, Academia Press, 06/12/2019. ISBN 9789401463942

Boeken, getallen, stellingen

Posted on by

Door K.P. Hart

Vorige week ontspon zich een kleine discussie op Twitter over boeken en getallen; Marc van Oostendorp schreef op Neerlandistiek over een artikel van Paul Postal waarin de laatste over de aard, de ontologie, van boeken schrijft:

Ietwat kort door de bocht is de these van Postal dat een boek (hij gebruikte Pride and Prejudice als voorbeeld, Marc nam De Kleine Johannes als voorbeeld) als abstract object altijd al bestaan heeft, het is namelijk een rij symbolen (letters, spaties, interpunctie, …) en iemand heeft die rij een keer voor het eerst opgeschreven. Net als het getal gerepresenteerd door 7.987.923.892.274 (gezien de ene hit bij Google waarschijnlijk door Marc als eerste opgeschreven).

Lees verder >>

Foute boeken?

Posted on by

Uit de kast (1)

Door Nico Keuning

In het Meermanno Museum in Den Haag presenteert ‘Het huis van het boek’ van 20 oktober tot 1 maart de tentoonstelling Foute boeken? In het NOS Journaal-verslag van Peer Ulijn zien we de verslaggever langs stellingen met boeken en strips lopen. Van Mein Kampf van Hitler, via Sjors en Sjimmie (van de rebellenclub), naar seksblaadjes en pornoboeken: ‘Er ligt ook literatuur tussen,’ merkt Ulijn op en hij pakt Mieke Maaike’s obscene jeugd (1972) van Louis Paul Boon van een plank. ‘Goed boek hoor.’

Het kwam mij voor alsof het mijn exemplaar was dat daar lag, na een schaamteloze greep uit mijn boekenkast. ‘Vierde druk, mei 1973, 25.000 – 35.000’. De inhoud van het boek wordt op de titelpagina een ‘pornografisch verhaal’ genoemd, ‘voorafgegaan door een proefschrift “in en om het kutodelisch verschijnsel”, waarmee student Steivekleut promoveerde’. Het boek is ‘geïllustreerd met foto’s’. Deze zijn van rond 1900, leert mij een blik in de bibliofiel uitgegeven doos met prentfoto’s uit Boons Fenomenale Feminatheek.

Lees verder >>

Boekpresentatie Against English. Pleidooi voor het Nederlands

Posted on by

Op dinsdag 26 november wordt de bundel Against English. Pleidooi voor het Nederlands ( red.Lotte Jensen, Niek Pas, Daniël Rovers en Koen Gulik) gepresenteerd. Dit boek is geboren uit verzet. Verzet tegen de verengelsing van taal en maatschappij. De auteurs willen laten zien welke reële gevaren er kleven aan onze massale toevlucht tot het Engels. Met de dominantie van de taal komt namelijk ook de dominantie van het denken. Het Anglo-Amerikaanse wereldbeeld bepaalt de kijk op economie, politiek en overheid. De overheid dient zich terug te trekken en zo veel mogelijk over te laten aan het individu. En de samenleving? Die wordt onderworpen aan het principe van de markt. Alwaar men het liefst in Engels jargon spreekt. Aan de hand van korte lezingen door auteurs van Against English leren we over de portee van het boek.

Een eerste exemplaar wordt aangeboden aan Frits Spits, pleitbezorger van de Nederlandse taal, het Nederlandse lied en presentator van het radioprogramma De Taalstaat.

Lees verder >>

1 november 2019, Venlo: Studiedag De schatten van Schillings

Posted on by

Persbericht Limburgs Museum

Een kostbare collectie van ruim zesduizend zeer bijzondere Limburgse boeken wordt op 1 november 2019 officieel overgedragen aan het Limburgs Museum.

We zijn ontzettend blij met zo een genereuze en belangrijke schenking. Ter gelegenheid hiervan organiseren we op vrijdag 1 november een studiedag met vele interessante lezingen. Ook presenteren we een uitgebreid en bijzonder boek over de collectie van Har Schillings, getiteld Limburgensia – De schatten van Schillings. Lees verder >>

Moord in het bronsgroen eikenhout

Posted on by

                                                                                                          Door Jos van Cann en Peter Winkels

Telefoon uit Maastricht is de titel van een detectiveroman uit 1955 van toenmalig televisiequizmaster Theo Eerdmans (1922-1977). Behalve in de herhaalde aankondiging van het gesprek, komt de Limburgse hoofdstad niet voor in dit boek. En ook de rest van de provincie niet. In onze speurtocht gingen we op zoek naar thrillers en detectives waarin dat wel het geval is. Dit overzicht belicht leven en werk van Limburgse auteurs en van schrijvers die in Limburg wonen, dan wel de provincie gebruiken als decor in hun werk. Maar ook misdaadromans van anderen die Limburg als achtergrond hebben. Daarnaast schenken we aandacht aan uitgeverijen en andere organisaties en personen die actief zijn of waren op het gebied van misdaadliteratuur. Bovendien bekijken we in dit kader ook het werk van ‘gevestigde’ literatoren op elementen uit de misdaadliteratuur.

Lees verder >>

Utrechts stadsgedicht Denk aan de Dom

Posted on by
Klik voor een vergroting

In september 2018 werd de motie Denk aan de Dom door de Utrechtse Gemeenteraad aangenomen. Daarin werd het College van B&W opgedragen ‘te zorgen dat over 40 jaar de raad een herinnering zal ontvangen dat de Dom binnenkort een restauratie nodig zal hebben’ en ‘de vorm [van die herinnering] nader te bepalen en hierover te rapporteren aan de Gemeenteraad.’ Met deze opdracht kwam het gemeentelijk projectteam dat verantwoordelijk is voor de restauratie uit bij het Utrechts Stadsdichtersgilde. Onno Kosters schreef het Stadsgedicht ‘Denk aan de Dom’, een 112 regels hoog en in de vorm van de 112-meter hoge Domtoren uitgevoerd gedicht – een vorm die de komende vijf jaar door de steigers aan het oog zal zijn onttrokken. Het gedicht zal worden geplaatst in het gemeentehuis, als herinnering aan alle toekomstige colleges om in 2059 na te gaan denken over de volgende restauratiefase.

Jan, de zoon van Marten en Oopjen

Posted on by

Door Marja Geesink

De herdenking van het 350ste sterfjaar van Rembrandt wordt in Leiden gevierd met een tentoonstelling over de jonge Rembrandt in de Lakenhal vanaf 2 november. De universiteit van Leiden doet dit o.a. met het ophangen van Marten Soolmans’ portret aan de gevel van het Kamerlingh Onnes Gebouw van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. 

Het dubbelportret van Marten en Oopjen uit 1634 toont Marten Soolmans (1613-1641) en Oopjen Coppit (1611-1689). Zij kregen drie kinderen, van wie alleen de middelste, Jan, langer dan twee jaar zou blijven leven. Jan (1636-1691) zou 55 jaar worden. En toneelauteur.

Lees verder >>

Pas verschenen: Moord in het bronsgroen eikenhout. Lexicon Misdaadliteratuur in Limburg

Posted on by

Aanvulling De geschiedenis van de literatuur in Limburg

Moord in het bronsgroen eikenhout, Lexicon Misdaadliteratuur in Limburg verschijnt 25 oktober 2019 bij uitgeverij Leon van Dorp. Aanzet voor dit lexicon was de in 2016 onder auspiciën van het Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap (LGOG) verschenen De geschiedenis van de literatuur in Limburg (uitgeverij Van Tilt, Nijmegen).

De auteurs Jos van Cann en Peter Winkels besloten een aanvullend overzicht van thrillers en detectives samen te stellen waarbij de relatie met de provincie bepalend is. Ze beperken zich daarbij niet enkel tot auteurs met Limburgse wortels, maar kijken ook verder dan de grenzen van het genre. Dat levert verassende constateringen op, zoals werk van A. F. Th. Van der Heijden en Renate Dorrestein.   

Lees verder >>

‘De roovers in het bosch’ (1852)

Posted on by

Jeugdverhalen over joden (60)

Door Ewoud Sanders

Auteur: onbekend

Halverwege de 19de eeuw kwamen miniatuurpoppenspelen in de mode die gebruikmaakten van schaduw- of lichteffecten. We kennen dergelijke spelen nu onder de naam Wajang, maar toen werden ze schaduwbeelden of Chinese schimmen genoemd. Bij deze voorstellingen verschenen ook tekstboekjes, met kluchten, kleine vertellingen, sprookjes en versjes.


Chinese schimmen of schaduwbeelden. Bron: Europeana Collections.

         De vertelling ‘De roovers in het bosch’ is opgenomen in Kluchtspelen voor de Chinesche schimmen, geschikt voor kinderen, een uitgave uit 1852 van de Amsterdamse uitgeverij G. Theod. Bom. De papieren voorstellingen die bij dit boekje horen zijn helaas niet bewaard gebleven. Het verhaal gaat over rovers die in een bos op de loer liggen om reizigers te overvallen die op weg zijn naar de jaarmarkt in een dorp.

Lees verder >>

26 oktober 2019, Utrecht: W.G. van de Hulst – 100 jaar Peerke en z’n kameraden

Posted on by
W.G. van der Hulst
  • lezing door Jacques Dane, biograaf Van de Hulst, 15.00 uur + voordracht kleindochter auteur
  • bezoek graf W.G. van de Hulst, 13.00 uur  + voordracht uit Peerke door kleindochter auteur

Honderd jaar geleden verscheen het beroemd geworden boek Peerke en z’n kameraden van de Utrechtse meesterverteller en onderwijzer W.G. van de Hulst (1879-1963). Om dit feit te gedenken organiseert Salon Saffier een middag rondom dit boek dat alom beschouwd wordt als een van de klassieke kinderboeken over de Groote Oorlog (1914-1918).

Lees verder >>

Waarom leraar Nederlands worden?

Posted on by

“Leraar zijn is een baan waarin je iedere dag in een avontuurlijke achtbaan stapt, het is geen moment hetzelfde.”

Zo’n 300.000 leraren maken elke dag het verschil voor hun leerlingen. Op duizenden basisscholen, middelbare scholen en mbo’s in Nederland helpen ze jonge mensen zich te ontwikkelen. Iris werkt in het voortgezet onderwijs. Videomakers zochten haar en haar oud-leerling Joey namens het ministerie van OCW op om te horen welke belangrijke rol zij voor hem heeft gespeeld.

(Bekijk deze video op Facebook)

Aankondiging: De Grote Gerrit Achterberg-Quiz

Posted on by

Door Pieta van Beek
(voorzitter Gerrit Achterberggenootschap)

Doe mee met de Grote Gerrit Achterberg-Quiz over het leven en werk van Gerrit Achterberg en win een mooie prijs. Zaterdag 30 november 2019  op het Gerrit Achterbergsymposium in de Mannenzaal in Amersfoort. Meer details over het programma volgen, maar begin Acherbergs werk alvast te lezen!

Sarton-medaille voor Marita Mathijsen

Posted on by

De Universiteit van Gent heeft de Sarton Medaille 2019-2020 van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte toegekend aan prof. dr. Marita Mathijsen van de Universiteit van Amsterdam. Zij krijgt de medaille uitgereikt op grond van haar verdiensten voor de literatuurgeschiedschrijving en voor de theorie en praktijk van het editeren van historische teksten. Zij geldt als een expert op het gebied van de Nederlandse literatuur in de negentiende eeuw. Haar boek Naar de letter is nog steeds een standaardwerk op het gebied van editiewetenschappelijk onderzoek.

De medaille wordt uitgereikt op 23 april 2020 in Gent. Marita Mathijsen geeft dan een lezing onder de titel: Wetenschap voor iedereen! Popularisering en democratisering van wetenschap, kunst en cultuur in de negentiende eeuw.

George Sarton (1884-1956) was een Belgisch-Amerikaanse wetenschapshistoricus. Hij studeerde filosofie en wiskunde aan de Universiteit van Gent. In 1912 richtte hij het tijdschrift Isis op dat nog steeds internationaal leidend is op het gebied van de wetenschapsgeschiedenis. De Harvard Universiteit benoemde hem tot hoogleraar. George Sarton leverde een belangrijke bijdrage aan de verzelfstandiging van de wetenschapsgeschiedenis als aparte vakdiscipline. Zowel de History of Science Society als de Universiteit van Gent stelden wetenschapsprijzen in die naar hem vernoemd zijn.

De oorsprong van vreugde: Om triest van te worden!

Posted on by

Een 19e-eeuwse discussie over een kwaadaardig woord

Door Pascale Eskes en Anouk Mudde

Brief van Franck aan Cosijn

Van een woord als vreugde kun je alleen maar vrolijk worden, toch? De negentiende-eeuwse taalwetenschappers die hebben bijgedragen aan het eerste etymologisch woordenboek van het Nederlands dachten daar heel anders over. De Duitse filoloog Johannes Franck die deze taak ten deel was gevallen kwam er gauw achter dat de klus veel problemen en frustraties met zich meebracht. Eén van de woorden die hem de meeste moeite kostte was het woord vreugde. Gelukkig kon hij rekenen op de assistentie van zijn Nederlandse collega Pieter Jacob Cosijn, met wie hij brievenlang gediscussieerd heeft over dit “böse wort” (zie ook het eerste artikel van dit drieluik).

Lees verder >>

29 november 2019, Antwerpen: Studiedag ‘Het Nederlands in de vertaalwereld’

Posted on by

Op 29 november 2019 organiseert de Belgische Kamer van Vertalers en Tolken (BKVT) in Antwerpen een studiedag met als thema ‘Het Nederlands in de vertaalwereld: situatie en perspectieven’. Het programma is heel gevarieerd, met Belgische en Nederlandse sprekers die het zullen hebben over de invloed van het Engels op het Nederlands, over de variatie in het Nederlands en het opleiden van vertalers. Jan Hautekiet leidt de dag in en we sluiten af met een panelgesprek tussen alle sprekers. Het volledige programma staat op de website van de BKVT.

Inschrijven kan nog via e-mail op secretariat@translators.be. Leden van de BKVT betalen 60 euro, niet-leden 80 euro. Wacht niet te lang, want het aantal plaatsen is beperkt. 

Deze dag wordt georganiseerd met de steun van de Taalunie en de NGTV (Nederlands Genootschap voor Tolken en Vertalers)

Niet gevangen zijn of hebben, maar zitten: hoe zit dat?

Posted on by

Door Maarten Bogaards

Prinses zit gevangen bij Goejanverwellesluis. Bron: Pricryl

‘Werk moet lonen voor iedereen die in de bijstand gevangen zit’, betoogt NRC eerder dit jaar in het redactioneel commentaar. Op zich geen baanbrekend standpunt, maar de formulering ervan bevat wel een interessante constructie van het Nederlands: de combinatie van een voltooid deelwoord, gevangen, met het houdingswerkwoord zitten.

Zo’n soort combinatie kennen we vooral van de voltooide tijd. Daarin gaat een voltooid deelwoord vergezeld van een hulpwerkwoord van tijd, zijn of hebben. ‘Zelfs de choreografie van de zangers is gevangen in notenschrift’, schrijft NRC bijvoorbeeld over de recente uitvoering van een experimentele opera van de twintigste-eeuwse componist Stockhausen. En over het werk van fotograaf Christian Voigt, die dinosaurusskeletten vastlegde in ultrahoge resolutie: ‘zoals Voigt ze heeft gevangen zag je ze nog niet’. Is en heeft gevangen zijn voorbeelden van de voltooide tijd. Maar in het voorbeeld waarmee we begonnen, staat geen is of heeft, maar zit. De vraag ligt voor de hand: hoe zit dat?

Lees verder >>

De oorsprong van het woord gewoon: Om gek van te worden

Posted on by

Een 19e-eeuwse discussie over een zonderling woord

Door Pascale Eskes en Anouk Mudde

Titelpagina van Francks etymologische woordenboek

Geen gewoner woord dan het woord gewoon, maar waar komt het eigenlijk vandaan, en wat heeft het te maken met wonen en wennen? Verrassend genoeg zijn deze vragen niet gemakkelijk te beantwoorden. Sterker nog: de opsteller van het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands, Johannes Franck (Etymologisch Woordenboek der Nederlandsche Taal 1884-1892), had het niet bepaald makkelijk met dit lemma. Dit blijkt uit de ongepubliceerde laat-negentiende-eeuwse briefwisseling tussen hem en zijn collega Pieter Jacob Cosijn, een voormalig redacteur van het WNT en hoogleraar Oudgermaans en Angelsaksisch in Leiden.

Lees verder >>

Een aantal mensen is of zijn?

Posted on by

Door Marten van der Meulen

Een van de casus die ik onderzoek in het kader van mijn proefschrift is de kwestie ‘een aantal mensen is/zijn’. De laatste dagen heb ik flink wat data doorgespit, en dat heeft mij in ieder geval wat nieuwe inzichten gegeven. Meervoud of enkelvoud, dat gaat namelijk helemaal niet alleen maar over het werkwoord, maar ook over iets anders. En juist dat andere aspect laat heel duidelijk zien: ‘een aantal mensen’ is meervoud.

Regels

De traditionele interpretatie zegt dat ‘aantal’ het hoofd van de zelfstandig naamwoordgroep is. Aantal staat in het enkelvoud, en dus moet een opvolgend werkwoord ook in het enkelvoud staan. Dat levert dit soort zinnen op:

  • Een aantal mensen is gekomen.
  • Een aantal mensen las mijn blogpost.
Lees verder >>

Nieuwe YouTube-reeks: Verbale parels

Posted on by

Voor de populaire website Scholieren.com zijn twee scholieren een YouTube-reeks begonnen over de ‘bijzonderste woorden of uitdrukkingen’ van de Nederlandse taal: Verbale parels. De eerste aflevering gaat over oikofobie.

De makers zouden graag wat inbreng willen hebben voor hun reeks. Kennen jullie toevallig bijzondere woorden en/of uitdrukkingen die middelbare scholieren (niet meer) gebruiken, of gehoord hebben in het klaslokaal waar jullie wel benieuwd naar zijn? Leenwoorden, straattaal of woorden uit een andere taal zijn ook welkom.

Etymologische discussies, 19e-eeuwse roddels en een geheime baard

Posted on by

Achter de schermen bij het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands

Door Pascale Eskes en Anouk Mudde

Johannes Franck (op latere leeftijd) en Pieter Jacob Cosijn (met baard)

Historische taalwetenschap en etymologie klinkt als een vrij braaf vakgebied, maar ook in deze discipline kan het een slagveld zijn. Etymologen hebben regelmatig tegengestelde meningen en dit levert vaak onenigheid op. Zo ook in de late negentiende eeuw toen het eerste etymologische woordenboek van het Nederlands in de steigers stond. 

Ruim een eeuw geleden zag dit woordenboek, met de volledige titel Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal (1884-1892), het daglicht. Het was geschreven door een Duitse taalwetenschapper genaamd Johannes Franck die eerder verantwoordelijk was voor een grammica van het Middelnederlands (Mittelniederländische Grammatik 1883). Francks woordenboek was het eerste Nederlandse etymologische overzichtswerk dat op wetenschappelijke methoden gebaseerd was, maar werd door de tijdgenoten met veel kritiek en de nodige controverse ontvangen. Een jarenlange briefwisseling tussen Franck en een bevriende Nederlandse collega, Pieter Jacob Cosijn, geeft een uniek kijkje achter de schermen bij de totstandkoming van het woordenboek en het etymologische wapengekletter tussen de twee geleerden.

Lees verder >>

Pas verschenen: オランダ語の基本

Posted on by

Nieuw leerboek Nederlands in het Japans

Door Anne Dykstra

Van de Germanist Makoto Shimizu  is onlangs een nieuw leerboek Nederlands voor gevorderden verschenen. De doelgroep bestaat uit Japanstaligen die zich willen verdiepen in het Nederlands. Shimizu (1958) is sinds 2000 hoogleraar taalkunde aan de Faculty of Humanities and Human Sciences, Hokkaido University. Hij beheerst mondeling en schriftelijk verschillende talen, waaronder Duits, Nederlands en Fries. Hij is in 2006 gepromoveerd op Grammatika fan it Westerlauwersk Frysk: in systematyske beskriuwing fan in moderne Noardseegermaanske taalstruktuer.

In een kort interview via e-mail vroeg ik hem of hij een idee heeft hoeveel mensen er in Japan belangstelling voor het Nederlands hebben. Op mijn in het Fries gestelde vraag antwoordt hij: ‘Ik bin der net alhiel wis fan. Neffens my bestiet der gjin statistyk foar, mar ik tink dat der in soad minsken binne dy’t besykje (wolle) om Nederlânsk te learen. Yn Japan binne der op ’t stuit yn totaal mear as 10 grammatika’s Nederlânsk en 2 wurdboeken Nederlânsk-Japansk te keap. Fierders hawwe wy inkelde lytse wurdboeken en oefenboeken Nederlânsk ta ús foldwaan. Dizze feiten litte sjen dat de Japanners al sûnt 400 jier altiten grutte niget hawwe oan it Nederlânsk en de Nederlânsktalige kultuer.’

Lees verder >>

Uit kracht dan van de bevoegdheid

Posted on by

Door Ton van der Wouden

Promotieplechtigheid aan de UvA. Bron: Wikimedia

“Het is de doem van de taalkundige om voortdurend met zijn objekt van studie gekonfronteerd te worden”, aldus de laatste stelling, behorende bij het proefschrift van Jack Hoeksema (Groningen 1984). Dat werd maar weer eens bewezen toen ik nietsvermoedend een Leidse promotie bijwoonde. De kandidaat had zich met succes door het rituele spel van vraag en antwoord geworsteld, de commissie had zich teruggetrokken voor beraad en had haar (commissie is toch vrouwelijk?) plaats weer ingenomen achter de tafel, en de promotor kreeg het woord voor de rite de passage van de doctor-wording. De uitgesproken formule culmineerde in de volgende slotzinnen:

Volgaarne aanvaard ik de taak, mij door de rector magnificus der universiteit opgedragen. [staande] Uit kracht dan van de bevoegdheid, ons bij wet toegekend, volgens het besluit van de commissie, hier tegenwoordig, verklaar ik bij dezen u, [naam voluit] te bevorderen tot doctor. Ten bewijze hiervan zal u het diploma, door rector, secretaris en promotor ondertekend en met het grootzegel der universiteit bevestigd, ter hand worden gesteld.

Al tientallen malen had ik die formule gehoord, maar voor de eerste keer realiseerde ik me dat er iets bijzonders aan de hand is met die tweede zin. Wat doet dat dan midden in de complexe voorzetselgroep uit kracht van de bevoegdheid, ons bij wet toegekend? Dit voorbeeld staat niet alleen, andere voorbeelden van dit soort voegwoordelijke bijwoorden of partikels in complexe voorzetselgroepen met een voorzetseluitdrukking als hoofd zijn gemakkelijk te vinden: 

Lees verder >>

Verschijning De Gids 2019/5: Het geslachtelijke onbehagen

Posted on by

Menselijk leven is vooralsnog onmogelijk zonder een geslacht. Dat is een bron van plezier en avonturen, maar ook van verwarring, vragen en verdriet. Biologisch gezien zijn er al meer dan twee sekse-varianten, en de harde tweedeling tussen de sociale rol van Man en Vrouw blijkt in de werkelijkheid van gewone mensenlevens ronduit ongemakkelijk en wreed uit te pakken. Voor een groot deel is dat een machtskwestie. Van oudsher is onze maatschappij overheerst door het heteroseksuele mannelijke perspectief. De bevrijding en gelijkberechtiging van iedereen die zich niet herkent in de simpele en dwingende tweedeling tussen man en vrouw is op gang gekomen, maar nog lang niet vanzelfsprekend. Maar hoe normaal we ook denken te zijn, in ieders leven, al dan niet in het geheim, schuurt en wringt de eigen beleving met de eisen en verwachtingen van familie, collega’s, media of religie over ons gedrag als man of vrouw.

Voor het nieuwe nummer van literair tijdschrift De Gids (verschijnt op 17 oktober) reflecteerden verschillende schrijvers en dichters op dit thema: rolpatronen, diversiteit en het ongemak van een al te afgebakende seksuele rol. Dit Gidsnummer biedt: een cinema-essay van Basje Boer over de spiegeling en de constructie van de rol als vrouw; een lichaam kiezen in een virtuele wereld (gedicht van Maria Barnas); mannelijkheid als een absurde en onmogelijke opgave (essay van Dirk van Weelden over Gertrude Stein); een analyse van de termen sekse, geslacht en gender (taalcolumn van Ewoud Sanders); de zoektocht naar een vrij en bevrijdend vrouwelijk spreken (essay van Niña Weijers); en een essay over het proza van Eileen Myles door Matthew Stadler. Verder zijn er bijdragen van Simon(e) van Saarloos, Ellen Deckwitz en Marte Kaan, en verzorgden kunstenaars Berend Strik en Melanie Bonajo de beeldbijdragen in het midden van het blad.

Lees verder >>