Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: samenstelling (compositie). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (5/10): Samenstelling
Ciao kiosk
Als kind was ik al gefascineerd door de kiosken in de straten van Mediterrane landen: de bonte kleuren van de tijdschriften, en de grote stapels verse kranten. Hoeveel er niet te lezen en te besnuffelen viel – en dat allemaal op de straat! En dan midden van al die pracht een man of vrouw van wie je dat allemaal kopen kon. Ik herinner me dat ik ze als kind namaakte: een … [Lees meer...] overCiao kiosk
Neem de tijd voor het schoolvak
Het is een stevige brief, die het bestuur van Levende Talen Nederlands gisteren verstuurde. Waar het proces naar een nieuw eindexamenprogramma het laatste anderhalf jaar eindelijk rustig verliep, trekt nu de belangrijkste organisatie van docenten aan de bel. Ze maken zich zorgen over de 'eindtermen' die er nu worden geformuleerd – de lijst eisen die aan eindexamenkandidaten van … [Lees meer...] overNeem de tijd voor het schoolvak
De vraag hoe het met je gaat
Een zomer vrij van nut (16) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: haar nieuwe baan als universitair docent Nederlandse taal en cultuur stort de universitair docente Sanne de Bree in het voorjaar van 2027 in een identiteitscrisis. Wat voor zin heeft studeren of doceren nog in tijden van chatbots? En de literatuur als chatbots beter kunnen schrijven dan de beste … [Lees meer...] overDe vraag hoe het met je gaat
De trui van Sacha Bronwasser
Het is op het eerste gezicht volkomen onduidelijk wat Ilja Leonard Pfeijffer bezield heeft om een column te wijden aan een video op YouTube. In de column spreekt hij er ook herhaaldelijk zelf zijn verbazing over uit dat hij dat heeft gedaan. Het gaat hier immers slechts om 'een dunbevolkte niche van het internet', de video in kwestie is slechts '547 keer' bekeken en wordt naar … [Lees meer...] overDe trui van Sacha Bronwasser
Iedereen verouderd, op Piet Paardekooper na
De taalwetenschap van 50 jaar geleden In sommige opzichten was de taalwetenschap van vijftig jaar geleden echt fijner dan die van nu. Piet Paardekooper (1920-2013) leefde bijvoorbeeld nog en schreef artikelen zoals Op je oudste broer op één na na – ja, puzzel gerust even op die titel – die ging over de Nederlands constructie op X na. Zoals gebruikelijk deed Paardekooper … [Lees meer...] overIedereen verouderd, op Piet Paardekooper na
Het eerste kwart: De langverwachte, Abdelkader Benali (2002)
De langverwachte (2002) van Abdelkader Benali is een heel jong boek. Dat komt in de eerste plaats door de jeugd van de schrijver. Een deel van de titelverklaring is weliswaar dat de schrijver het gevoel had dat iedereen al lang op deze tweede roman had gewacht, maar dat kwam ook omdat Benali al op zijn 20e debuteerde, met het indrukwekkende Bruiloft aan zee. Toen De … [Lees meer...] overHet eerste kwart: De langverwachte, Abdelkader Benali (2002)
Inleiding in de morfologie (4/10): Flexie
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: flexie (vervoeging en verbuiging). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (4/10): Flexie
Wie mag er eigenlijk iets vinden van de spelling?
Een interessant argument, dat Marc Kregting eerder deze week te berde bracht tegen mijn stelling dat we niet zo zwaar moeten hechten aan de spelling: Daarnaast weet Van Oostendorp – hoogopgeleid, erudiet, enz. –al dat ‘trein’ de voorkeur geniet boven ‘trijn’. En mocht hij bij een tijdschrift of uitgeverij een typoscript inleveren waarin hij een tikfoutje maakt, dan is daar … [Lees meer...] overWie mag er eigenlijk iets vinden van de spelling?
In het hart
We zijn in Nijmegen inmiddels al twee jaar afscheid aan het nemen van Jos Muijres: op 31 mei 2022 schreef mijn collega Jos Joosten al een stukje over hem en op diezelfde dag keek Jos M. zelf ook terug. Maar gisteren vierden we zijn afscheid opnieuw. Er werd een boek gepresenteerd dat een aantal collega's te zijner ere geschreven hebben, met essays over eenentwintigste-eeuwse … [Lees meer...] overIn het hart
Een masterclass gedichten lezen
Het is altijd interessant om dichters te lezen over het dichten, vooral als het dichters zijn die net zo goed kunnen lezen als schrijven: dichters die net zo gemakkelijk kunnen uitleggen hoe ze zelf te werk gaan als zien wat anderen doen, en waarom. Dichters zoals Jan Kuijper. In de loop van zijn leven heeft Kuijper niet heel veel essays geschreven, maar heel veel daarvan … [Lees meer...] overEen masterclass gedichten lezen
Ken je nie normaal prate!
Het is tegen de impliciete beroepscode onder taalkundigen om je te ergeren aan andermans taalgebruik. Zo'n ergernis belemmert dat je goed luisteren en de hele dag goed luisteren naar wat je taalgenoten zeggen behoort tot de maatschappelijke taken van de taalwetenschapper. Iemand moet toch horen en zien hoe de taal dag na dag steeds een klein beetje verandert! Dan kun je niet … [Lees meer...] overKen je nie normaal prate!
Het raadsel Anjet Daanje
50 jaar oud is het begrip anxiety of influence nu, invloedsangst. De Amerikaanse criticus Harold Bloom muntte het in 1973 om een voortduwende stroom in de letterkunde te beschrijven: iedere schrijver is weer op zoek naar een eigen stem en moet daarom in gevecht treden met de voorgangers die hem tegelijkertijd een traditie hebben geschonken waarop die voortbouwen kan. Bloom … [Lees meer...] overHet raadsel Anjet Daanje
Het eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Memoires van een luipaard vertelt het verhaal van een obsessie. Degene die aan het woord is, is zo geobsedeerd met tekenen dat zelfs als het niet mogelijk is om een pen op papier te zetten – omdat diens ouders dat verbieden, bang voor de obsessie – doorgaat met tekenen met diens vinger op het lichaam van zichzelf of dat van anderen. Iemand die een relatie begint, en dan zo … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Peter Verhelst, Memoires van een luipaard
Inleiding in de morfologie (3/10): Afleiding
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: afleiding (derivatie). … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (3/10): Afleiding
Steun ScienceGuide
ScienceGuide is de allerbeste journalistieke bron over het hoger onderwijs. We hebben kritische journalistiek vooral de komende tijd hard nodig. Er zijn alle tekenen dat een nieuwe regering – eigenlijk onafhankelijk van de politieke kleur – zal willen snijden in het hoger onderwijs, en dat gebeurt over het algemeen, leert de ervaring op een weinig transparante manier. … [Lees meer...] overSteun ScienceGuide
Englisch oder Niederländisch?
Sprachpolitik und Streit in den Niederlanden Text eines in Leipzig gehaltenen Vortrags Wir leben in interessanten Zeiten, was die Sprachpolitik betrifft. Noch nie zuvor war eine Sprache weltweit so stark verbreitet, in allen Lebensbereichen und in so vielen Regionen der Welt. Sprachen wie Latein oder Französisch waren in der Vergangenheit "internationale" Sprachen, aber … [Lees meer...] overEnglisch oder Niederländisch?
Gebeurtenissen in de taal
Van alle taalkundige subdisciplines heeft de semantiek, de studie van betekenis, de duidelijkste overlap met de filosofie. Vandaar dat semantici af en toe hoofdstukken schrijven in filosofische handboeken en pakweg sociolinguïsten of fonetici niet. Tegelijkertijd gaat de semantiek ook over een van de aspecten van de taal die zich het lastigst wetenschappelijk laat bestuderen: … [Lees meer...] overGebeurtenissen in de taal
‘zijn we vergeten dat uit zwarte ogen er honderd groeien’
De ontdekking in het nieuwe nummer van Het Liegend Konijn is voor mij deze keer de dichteres Lieke Gorter. Er zijn onder de jongere dichters (Gorter is geboren in 1989) geloof ik, buiten spoken word, twee stromingen te onderscheiden: er zijn dichters die politieke gedichten schrijven, over het klimaat bijvoorbeeld, over vluchtelingen, en er zijn dichters die zich vooral richten … [Lees meer...] over‘zijn we vergeten dat uit zwarte ogen er honderd groeien’
Leve de spreektaal
Altijd fijn, natuurlijk, als de krant opkomt voor taal en cultuur, zoals NRC dat vrijdag deed voor het Fries, en ook een beetje voor het Nederlands. De krant steunde daarmee een advies van de KNAW dat vorige week verscheen en waarin werd gesteld dat de Nederlandse overheid moet garanderen dat er minstens één universitaire opleiding Fries overeind moest blijven – zoals een … [Lees meer...] overLeve de spreektaal
Het eerste kwart: Margriet de Moor, Kreutzersonate
"Criticus zijn is pleiter zijn", zegt de verteller in Margriet de Moors Kreutzersonate (2001). Over Marius van Vlooten, die muziekcriticus is, zegt hij: Hij pleitte voor muziek van zijn eigen tijd omdat die het het meest nodig had, maar maakte in zijn hart geen onderscheid tussen toen en nu. De verteller komt Van Vlooten tegen op een vliegveld. Ze reizen samen naar … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Margriet de Moor, Kreutzersonate
Woordvorming
Inleiding in de Morfologie (2/10) Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: op wat voor woorden kunnen we in het Nederlands nieuwe woorden maken? … [Lees meer...] overWoordvorming
Meer of minder aan de orde zijn
Een intrigerend verschil in betekenis van taal: sommige zaken die iemand zegt zijn, puur door de gekozen vorm, lastiger te betwisten dan andere. Stel dat iemand zegt: En iemand anders zegt: Dan is hetgeen dat die ander betwist of Maria hier gisteren wel gegeten heeft, niet haar kwaliteit als de beste musicus van deze stad. Om dat laatste te betwisten moet je wat meer … [Lees meer...] overMeer of minder aan de orde zijn
Een kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
Ik ben een humanist. Niets humanistisch is mij vreemd. Als iets me inspireert, qua menselijk streven, is dat het streven van de lange rij mensen die we humanisten kunnen noemen: mensen die ervan overtuigd waren dat we door hard studeren, door vriendelijk te zijn, en er vriendschappen op na te houden, door te debatteren, onze menselijke bestemming konden waarmaken. Dat de mens … [Lees meer...] overEen kunstverzamelaar en taalkundige met een kinky seksleven
Categorietheorie en structuralisme
'Category Theory for Neuroscience (pure math to combat scientific stagnation)' – zo'n titel werkt voor mij als click bait. Pure wiskunde! Categorietheorie! Neurowetenschap! Wetenschappelijke stagnatie bestrijden! De spreker is Alexander Maier, een Amerikaanse psycholoog – zo te zien niet de allergrootste ster op het gebied, maar ook geen kleine jongen. Toch is het een wat … [Lees meer...] overCategorietheorie en structuralisme