Door Marc van OostendorpVan de schoolmeesters mag je zinnen alleen aan elkaar haken als ze parallel zijn. Zet je twee zinnen naast elkaar die niet allebei keurig in hetzelfde spoor lopen, dan hebben ze daar monsterachtige woorden voor als anakoloet. Dat de werkelijkheid helemaal niet zo ananakoloetisch is, het kan de schoolmeesters niet schelen. Dan wordt die werkelijkheid maar … [Lees meer...] overEen goede anakoloet
Tegen vermoeidheid en moeheid
Door Marc van OostendorpSoms zie je bij de drogist een fles magnesiumpillen staan die je doet beseffen dat het he-le-maal niets betekent dat mensen een taal met elkaar delen. Zo'n fles, wat mensen daarop schrijven, ik neem aan dat ze daar lang over nadenken en weten wat ze doen voor ze de opdracht geven om op al die flesjes af te drukken wat de bedoeling is:- Magnesium draagt … [Lees meer...] overTegen vermoeidheid en moeheid
Crisis in de psychologie: nog maar een experiment
Door Marc van OostendorpDe sociaal-psycholoogIllustratie: M. van OostendorpBlogs kunnen iets wat wetenschappelijke artikelen niet kunnen: de wanhoop van de onderzoeker laten zien. Neem het stuk dat de prominente Canadese sociaal psycholoog Michael Inzlicht onlangs publiceerde op zijn eigen website. "Ik voel dat de grond onder mijn voeten beweegt", schreef hij daarop, "en ik … [Lees meer...] overCrisis in de psychologie: nog maar een experiment
Zijn alle talen terug te leiden op één oertaal?
Onverwachte taalvragen uit de wetenschapsagenda (16)Door Marc van OostendorpEvaIllustratie: M. van OostendorpAls je iets leert bij het doornemen van de wetenschapsagenda, is het hoe weinig we weten. Heel veel vragen zijn de weerslag van oprechte nieuwsgierigheid – de nieuwsgierigheid die ook voor de onderzoeker misschien ooit de reden was om een vak te kiezen. Maar het antwoord … [Lees meer...] overZijn alle talen terug te leiden op één oertaal?
Conservatieven en hun zelfstandig naamwoorden
Door Marc van Oostendorp 'Ik ben (een) conservatief' Illustratie: M. van Oostendorp Een artikel waarin wordt beweerd dat zelfstandig naamwoorden kenmerkend zijn voor de stijl van politiek conservatieven en die zelf in de titel vier zelfstandig naamwoorden gebruikt tegenover maar één werkwoord, On the grammar of politics – or why conservatives prefer … [Lees meer...] overConservatieven en hun zelfstandig naamwoorden
Hoe kunnen we over getallen spreken?
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagmiddagminicollege leg ik uit waarom taal volgens de Amerikaanse psychologe Elisabeth Spelke cruciaal is bij het ontstaan van getallen. … [Lees meer...] overHoe kunnen we over getallen spreken?
Wonderdaân van een kinderpeuzelaar
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (63)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpOp het eerste gezicht zou je Juliana Cornelia de Lannoy (1738-1782) een voorloper kunnen noemen van de Nederlandse doemaargewoondandoejealgekgenoegisten in de Nederlandse dichtkunst – de Annie M.G. Schmidts en de Gerrit … [Lees meer...] overWonderdaân van een kinderpeuzelaar
De prijs die wij mensen voor taal betaald hebben: een slechter geheugen
Taal en getal (3)Door Marc van OostendorpIllustratie: M. van OostendorpDe vraag in hoeverre mensapen taal hebben, of kunnen leren, of in ieder geval rudimenten hebben van menselijke taal heeft de mensheid lang gefascineerd, en terecht. Het is evolutionair gezien heel wonderlijk dat wij zoiets zo ingewikkelds bezitten – daar moeten onze naaste verwanten toch op zijn minst al … [Lees meer...] overDe prijs die wij mensen voor taal betaald hebben: een slechter geheugen
Wiskunde en taal zijn verschillend
Taal en getal (2)Door Marc van Oostendorpillustratie: M. van OostendorpWiskundigen gebruiken een heel ander deel van hun hersenen om over wiskundige problemen na te denken dan om naar taal te luisteren. Wanneer je ze mondeling een probleem geeft, zie je eerst even de taalcentra werken, maar daarna speelt de activiteit zich af in een heel ander hersengebied – dat van de … [Lees meer...] overWiskunde en taal zijn verschillend
Wie heeft er meer tandpasta?
Taal en getal (1) Om een taal goed te spreken, moet je een beetje kunnen tellen. Vaak lijkt dat tellen nogal simpel: voor het Nederlands volstaat het op het eerste gezicht vaak om het verschil te begrijpen tussen één en meer dan één, tussen enkel- en meervoud. Wie wil beweren dat hij Nederlands spreekt, zal het verschil moeten begrijpen tussen 'een hond wandelt' en 'honden … [Lees meer...] overWie heeft er meer tandpasta?
Het zit vol
Een van de vele leuke kanten van immigratie is dat de nieuwkomers van alles en nog wat opmerken over onze taal waar we zelf te lui voor zijn. Ik zat bijvoorbeeld onlangs in het café met een leuke immigrante, vlak bij de ingang. Er kwamen twee vrouwen binnen, ze keken even rond, en toen constateerde één van de twee: "'t Zit vol!" 't Zit vol!, herhaalde de immigrante vol ontzag. … [Lees meer...] overHet zit vol
Debat over geesteswetenschappen en het (grote) publiek
Hoe kunnen de geesteswetenschappen hun onderzoek laten aansluiten op het maatschappelijke debat? Moet ons onderzoek altijd toegankelijk en nuttig zijn, of is de oproep tot ‘valorisatie’ te ver doorgeslagen? Hoe verhoudt (wetenschappelijke) kennis zich tot vorm, medium en publiek? Wat kunnen universiteiten doen om het imago van de Humanities te verbeteren? Op vrijdag 11 maart … [Lees meer...] overDebat over geesteswetenschappen en het (grote) publiek
Mag je frisisten beledigen?
Door Marc van OostendorpKun je je als taalwetenschapper ook met goed fatsoen mengen in taalpolitieke strijd? Voor de frisiste Tony Feitsma (1928-2009) was dit nauwelijks een vraag. Haar leven was gewijd aan het Fries en moet tot de nok gevuld zijn geweest met de Friese taal en de Friese letteren: vol onderzoek, maar ook vol strijd.Over zo iemand kun je natuurlijk makkelijk een … [Lees meer...] overMag je frisisten beledigen?
Liedje van verlangen
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag bespreek ik een Nederlandse romanschrijver en een Vlaamse dichter uit het begin van de twintigste eeuw van wie niemand ooit heeft gehoord omdat ze in het Esperanto schreven. … [Lees meer...] overLiedje van verlangen
O! Een letter!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (62)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIk zou het fijn vinden als jullie voortaan mijn blogposts zouden willen lezen met een pen tussen je tanden. Dat zou mijn dagelijkse taak van jullie amuseren en in een gezellige stemming brengen een stuk eenvoudiger … [Lees meer...] overO! Een letter!
Waar werd oprechter trouw?
Door Marc van OostendorpHet is alweer bijna twee maanden geleden dat de musicoloog Louis Peter Grijp overleed. We waren collega's op het Meertens Instituut en ik had de eer dat ik gisteren bij een indrukwekkende, waardige herdenkingsbijeenkomst in Utrecht iets mocht vertellen over de manier waarop we Louis' werk proberen voort te zetten. (Er waren sowieso veel praatjes over het … [Lees meer...] overWaar werd oprechter trouw?
Mag een hoogleraar zich ergens mee bemoeien?
Ineens had iedereen een mening over de vraag of wetenschappers hun mening mogen uiten. Ik discussieerde er bijvoorbeeld hier op Neder-L genoeglijk over met Hans [Broekhuis red.], en toen bleek de PVV er ook ineens iets van te vinden: de Tilburgse hoogleraar Paul Frissen had beweerd dat de partij fascistisch was en moest daarom ontslagen worden! Daarover schreef de historicus … [Lees meer...] overMag een hoogleraar zich ergens mee bemoeien?
Waarom zeggen we “energie opwekken” terwijl we het alleen maar kunnen omzetten van de ene naar de andere vorm?
Onverwachte taalvragen aan de wetenschapsagenda (15)Door Marc van OostendorpLes één van de cursus 'hoe stel ik een wetenschappelijke vraag?' is waarschijnlijk: begin je vraag nooit met waarom? Dergelijke vragen zijn eigenlijk niet te beantwoorden, of in ieder geval kun je altijd doorgaan met waarom te vragen, zoals iedereen weet die een kind heeft van anderhalf.Gelukkig … [Lees meer...] overWaarom zeggen we “energie opwekken” terwijl we het alleen maar kunnen omzetten van de ene naar de andere vorm?
Uitzonderingen in taal
Door Marc van Oostendorp Alle grammatica's lekken, merkte de Amerikaanse taalkundige Edward Sapir (1884-1939) ooit op. Taalregels hebben heel vaak uitzonderingen, en er is tot nu toe waarschijnlijk geen grammaticale beschrijving van een taal gegeven zonder dat soort uitzonderingen. Sapirs observatie zelf lekt niet. Neem het Nederlands. Een vrij harde regel is: je kunt … [Lees meer...] overUitzonderingen in taal
Taaljournalist
Door Marc van OostendorpMensen die over taal schrijven hebben meestal een bepaalde, vaak niet eens erg verhulde, agenda. Ze willen hun hart luchten over de almaar voortschrijdende ineenstorting van alles. Ze willen het volk onderwijzen over het verschil tussen hen en hun. Of ze willen datzelfde volk duidelijk maken dat Noam Chomsky een bedrieger is en dat de … [Lees meer...] overTaaljournalist
Hempie
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendcollege leg ik uit wat het probleem is met het woord 'hemd' en wat de verschillende varianten van dat woord in Nederlandse dialecten verklaart. … [Lees meer...] overHempie
Laffe terroristen van de liefde in de 18e eeuw
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (61)Het Nederlandse sonnet bestaat 451 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWanneer noem je iemand laf? Ja, populistische politici aan het begin van de 21e eeuw weten het wel: als je iemand verafschuwt, is het genoeg. Maar vroeger, toen is dat toch wel anders geweest? Een groot dichteres als … [Lees meer...] overLaffe terroristen van de liefde in de 18e eeuw
Is onze taalverarming te stuiten?
Onverwachte vragen uit de wetenschapsagenda (14)Door Marc van OostendorpIk ken mensen die boos zijn op taalkundigen. Niet dat zij de straten van de hoofdstad afschuimen op zoek naar Kees Hengeveld om deze een muilpeer te verkopen, of dat zij slogans schilderen ('Linguists Go Home') op het huis van Pieter Muysken, maar zij hebben met onze discipline wel iets te verhapstukken: … [Lees meer...] overIs onze taalverarming te stuiten?
De Turks-Marokkaanse z
Door Marc van OostendorpDankzij het werk van Linda van Meel, die op 15 maart in Nijmegen promoveert, weten we nu alweer wat meer over de Marokkaanse z. Bijvoorbeeld dat hij net zo goed door Turken wordt gebruikt.Van Meel was promovenda in een groter project over het ontstaan van zogenoemde etnolecten – variëteiten van een taal die gebruikt worden door moedertaalsprekers … [Lees meer...] overDe Turks-Marokkaanse z
De wereld van !!1!
Door Marc van Oostendorp Soms kan een taalverschijnsel ineens in je bewustzijn doordringen. Het is er al lange tijd geweest, je moet het al vaker hebben gezien, maar je hebt er nooit aandacht aan besteed, tot er een tweet voorbijkomt die een wereld voor je opent. Dat gebeurde mij gisteren: @Schellevis ga eerst maar eens over echt belangrijke dingen schrijven!!1! — Huub … [Lees meer...] overDe wereld van !!1!
