Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

Gert de Jager

Bericht uit het labyrint

door Reageer

door Gert de Jager   Een schrijver, een immigrant, gaat ten onder in de labyrintische stad waarin hij zijn toevlucht heeft gezocht. Zijn nieuwe stamcafé – een woord dat niet echt lijkt te passen bij beschaafd mediterraan slempen - is de Bar met de Spiegels. Een labyrintische stad, spiegeleffecten: het personage dat ten ondergaat wordt meestal Ilja genoemd en soms … [Lees meer...] overBericht uit het labyrint

Labov en de literatuurwetenschap

door Reageer

Gert de Jager William Labov, de sociolinguïst aan wie Marc zo'n mooie serie wijdde, is de laatste taalkundige geweest die een diepgaande invloed op de literatuurwetenschap heeft uitgeoefend. Dankzij hem vielen nogal wat letterkundigen van een talig geloof af. Het heeft alles te maken met zijn sociologische blik. Wat was het geloof of paradigma? Dat was de overtuiging … [Lees meer...] overLabov en de literatuurwetenschap

Wie is van glas?

door Reageer

Gert de Jager     'Charles VI (‘Le fol’, 1368-1422) leed aan waanideeën. Hij meende o.a. letterlijk van glas te zijn.' Zo luidt de aantekening van vertaler Maarten Elzinga bij een regel uit het gedicht The Conversationsvan Les Murray, de Australische dichter van wie onlangs een omvangrijke bloemlezinguit zijn werk verscheen. Meer dan vijfhonderd … [Lees meer...] overWie is van glas?

Zonder string

door Reageer

Gert de Jager   De enige bundel van de vijf die ik gelezen heb. Een bundel waarvoor noch Van den Berg in NRC Handelsblad, noch Schouten in Vrij Nederland enige waardering kon opbrengen. Voor de eerste werd ‘de poëzie bedolven in te veel tropisch gekleurd taalgeweld’;  de tweede zag een dichter die ‘wel mateloos exotisch en grensoverschrijdend in de weer [was] met … [Lees meer...] overZonder string

Examen

door 1 Reactie

Gert de Jager   1.         Het tekort aan huispersoneel en de toekomstige inrichting der woningen. 2.         Verzetspoëzie.  3.         Onze manieren in het publieke leven.  4.         Wat … [Lees meer...] overExamen

Schittering

door Reageer

Gert de JagerVanochtend kwam het bericht dat Gerrit Krol is overleden. Op zaterdag 22 april 2012 stond een van zijn gedichten op de poëziekalender van Meulenhoff.  De laatste strofe:Want alle vlees, het is als grasen het witte, leven brengende kroesjeeen vlinder, een libel misschien wel,die schittert in de zon, vooral na een fikse regenbui.Zijn poten houden met kracht … [Lees meer...] overSchittering

Passage (slot)

door Reageer

Gert de Jager Over Piet Gerbrandy, Een vlok duisternis; de poëzie van Hans Faverey als ritueel proces, Rimburg 2013. Vervolg van (1) en (2) Een vergeten literaire hype van jewelste: The Outsider van Colin Wilson. Het boek verscheen in 1956. De auteur was een 24-jarige die op zijn zestiende van school was gegaan en zijn hoofd had gevuld met wat er in de British Library … [Lees meer...] overPassage (slot)

Passage (2)

door Reageer

Gert de JagerDe schrijver als de gids die de lezer een wereld binnenvoert waar de vertrouwde conceptuele categorieën niet meer gelden. Van een eenduidig bestaansuniversum naar een meerduidig lezersuniversum om daarna het bestaansuniversum gezuiverd te aanschouwen. Twee keer gaat de lezer een drempel over. Kenmerkend voor de dichter Faverey is dat hij de lezer het overschrijden … [Lees meer...] overPassage (2)

Passage (1)

door Reageer

Gert de JagerJede Epoche ist unmittelbar zu Gott: de beroemde uitspraak van Leopold von Ranke die elke historicus als eerstejaars te horen krijgt en een literatuurhistoricus, als het goed is, niet veel later. Elk tijdperk staat recht voor God: middeleeuwen zijn niet belangrijk omdat ze duizend jaar lang ergens tussenin zitten; een term als preromantiek is onzinnig; wie een … [Lees meer...] overPassage (1)

Ook eenheid

door Reageer

Gert de JagerOmdat Judith Herzberg het niet in Doen en laten heeft opgenomen, haar – naar ik aanneem – eigen keuze uit eigen dichtwerk, kende ik het niet: Vliegen en rijden Van boven lijken wolken niet alleenop slagroom, pakijs, bloemkool, stoommaar ook op nooit geziene polen.(Hij schreef de pool die is waanzinnig mooien maakte zo het woordje mooi … [Lees meer...] overOok eenheid

Oude stilte

door Reageer

Gert de Jager‘Jezus, een dichter in Domburg!’ Wanneer zijn vriend Toni, een forse hockeyer met hockeygewoontes, hem het huis wijst van J.C. van Schagen, bloost Abel Roorda en volgt deze uitroep. Niet dat hij ooit iets van Van Schagen gelezen heeft, net zo min als Toni of enig ander personage in Oek de Jongs Pier en oceaan. Meer nog dan de uitroep is daar het blozen. … [Lees meer...] overOude stilte

Zin

door 5 Reacties

Gert de JagerToevallig ben ik bezig in Het boek Ont, de roman van Anton Valens waarvan de eerste zin zojuist werd bekroond met de Tzum-prijs 2013. De beste zin van 2012 is hier te vinden met de motivering van de jury. De zinnen waaruit de jury kon kiezen, staan hier.  Een aardige zin wat mij betreft. Mooie motivering ook: muziek, nostalgie, paradijsvogels. Geen … [Lees meer...] overZin

Realistisch frame (slot)

door Reageer

Gert de Jager Merkwaardig in Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur van Thomas Vaessens is dat er iets ontbreekt wat doet denken aan zijn framebegrip en in de jaren tachtig furore maakte in de literatuurwetenschap: het concept literatuuropvatting. Het werd min of meer gelijktijdig geïntroduceerd door J.J. Oversteegen en Hugo Verdaasdonk - door de eerste in zijn … [Lees meer...] overRealistisch frame (slot)

Een kleine kroniek

door 1 Reactie

Gert de Jager ‘Doe het niet, zou je willen schreeuwen’. Het is de kop boven een interview met historicus Bart van der Boom dat op 12 juli in NRC Handelsblad verscheen. De aanleiding voor het interview was zijn boek Wij weten niets van hun lot waarin hij aan de hand van 164 dagboeken, van joden en niet-joden, probeerde te reconstrueren wat er in de oorlogsjaren aan kennis … [Lees meer...] overEen kleine kroniek

Realistisch frame (6)

door Reageer

Gert de Jager Afkomst van Den Brabander volgens het modernistische frame en dus als een perfect mechaniekje. Wat valt er te zien? Afkomst  Hij maakte haar een kind;dat kind ben ik.Hij heeft haar nooit bemind:hij was niet snik.’t Was kermis en hij was bezopen;‘t werd een weerbarstig broek-afstropen…En toen kwam ik.Voor het fatsoen heeft men mij laten … [Lees meer...] overRealistisch frame (6)

Realistisch frame (5)

door Reageer

 Gert de JagerTwee soorten lezers. De lezers van literatuur die in de afgelopen tweehonderd jaar bij hun lectuur in totaal vijf frames hebben ingezet: historische lezers. En de lezers tot wie Thomas Vaessens zich richt in Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur en die de frames kunnen gebruiken als ‘productieve leesstrategie’. Die laatste lezers, door Vaessens … [Lees meer...] overRealistisch frame (5)

Realistisch frame (4)

door Reageer

Gert de Jager Wat voorafging: Vijf ‘frames’, cognitieve schema’s die bepalen hoe we de wereld zien, hebben de afgelopen tweehonderd jaar een belangrijke rol gespeeld in de literatuurgeschiedenis. Aldus Thomas Vaessens in zijn Geschiedenis van de moderne Nederlandse literatuur. Of en in hoeverre daar iets voor te zeggen valt, zou moeten blijken aan de hand van het gedicht … [Lees meer...] overRealistisch frame (4)

Realistisch frame (3)

door Reageer

Gert de Jager Opvallend aan Vaessens’ romantische frame is dat het zo lijkt op het realistische frame. In plaats van de realistische tegensteling tussen ‘menselijk’ en ‘onmenselijk’ hebben we nu een romantische tussen ‘organisch’ en ‘mechanisch’. Het mechanische kennen we van het realistische frame en daar had het dezelfde negatieve lading.  Dat heeft alles te maken … [Lees meer...] overRealistisch frame (3)

Realistisch frame (2)

door Reageer

Gert de Jager De frames van de lezer en het gedicht van Den Brabander. Ik citeer het nog een keer: Afkomst Hij maakte haar een kind;dat kind ben ik.Hij heeft haar nooit bemind:hij was niet snik.’t Was kermis en hij was bezopen;‘t werd een weerbarstig broek-afstropen…En toen kwam ik.Voor het fatsoen heeft men mij laten dopen. De literair-historische … [Lees meer...] overRealistisch frame (2)

Realistisch frame (1)

door Reageer

Gert de JagerEn toen de praktijk. Het gedicht op de kalender van Van Oorschot vandaag: Afkomst Hij maakte haar een kind;dat kind ben ik.Hij heeft haar nooit bemind:hij was niet snik.’t Was kermis en hij was bezopen;‘t werd een weerbarstig broek-afstropen…En toen kwam ik.Voor het fatsoen heeft men mij laten dopen. Niet direct een wereldgedicht, maar wel een … [Lees meer...] overRealistisch frame (1)

Vijftien jaar opvoeding

door Reageer

Door Gert de Jager God verwierp ik tijdens een pauze, in de derde klas van het ’s-Gravenhaagsch Christelijk Gymnasium, in het gezelschap van Gerard. De jonge godloochenaar die hier aan het woord is, is het ik-personage in Gesloten huis van Nicolaas Matsier. Zo makkelijk kan het dus gaan: afscheid nemen van een metafysisch stelsel dat je van jongs af aan als weg en waarheid … [Lees meer...] overVijftien jaar opvoeding