Search Results for: voornamendrift

Voornamendrift: de aftrap

Posted on by

Voornamendrift (1)

Door Gerrit Bloothooft

We hebben allemaal een voornaam die door onze ouders is gekozen. Ik ga in een serie bijdragen op zoek naar de vrijheid die ouders daarbij hebben. Vanuit de sociologie wordt wel beweerd dat de voornaamkeuze bijzonder is omdat die niet onderhevig is aan externe, commerciële invloeden. Daarom kan de voornaamkeuze een directe reflectie zijn van de sociale omstandigheden van de ouders. Ik heb voor Nederland al eens laten zien dat opleidingsniveau en levenshouding (traditioneel versus modegevoelig) belangrijk zijn bij de moderne naamkeuze. Maar nu gaat het me om de observatie dat er enerzijds ouders zijn die voor populaire namen kiezen, terwijl er anderzijds ook ouders zijn die een unieke naam voor hun kind wensen. Daar kan ik inkomen, maar niet dat het aantal namen met een bepaald aantal naamdragers zich wiskundig heel precies laat beschrijven, op dezelfde manier als het aantal woorden met een bepaalde frequentie in tekst, de bekende wet van Zipf. Hoe vrij is dan de keuze van ouders? En als die niet zo vrij is als we denken, zijn we misschien zelf een willekeurig product van kansen en omstandigheden en geven dat ook in de voornaamkeuze door aan onze kinderen?

Lees verder >>

Het Max Verstappen effect

Posted on by

Voornamendrift 50

door Gerrit Bloothooft

Populariteit van de voornaam Max (blauwe stippen), gemodelleerd met vier golven van populariteit
(met startjaar j, imitatie snelheid v, en totaal aantal naamgevingen n in de golf), boven op een basisaantal (30 per jaar).

Het blijft een onuitroeibare gedachte dat bekende (media)persoonlijkheden een dominante invloed hebben op de voornaamgeving. Zelfs een woordvoerder van de Sociale Verzekeringsbank, die jaarlijks de top-voornamen publiceert, meldde dat de huidige populariteit van de naam Max (nou ja, plaats 17) vrijwel zeker aan de autocoureur Max Verstappen is toe te schrijven en dat Max tot enkele jaren geleden niet in de toplijsten voorkwam. Dat is veel te veel eer.

Lees verder >>

Alweer Emma

Posted on by

Voornamendrift 49

door Gerrit Bloothooft

Populariteit van Emma (blauw), gemodelleerd (groen) met twee onderliggende verdelingen (rood). Op basis van startjaar, imitatie-waarschijnlijkheid en totaal aantal te verwachten kinderen met de naam.

Vandaag kwamen de populariteitslijstjes van voornamen in 2019 uit. Ze verschillen zoals te verwachten nauwelijks met die van het vorig jaar, Emma en Noah staan nu bovenaan. Alweer Emma? Die naam is al meer dan 20 jaar een topnaam. Dat is een wel erg langdurige mode die niet meer meer een enkele cyclus is te modelleren. Twee cycli lijken vooralsnog voldoende, met hierboven een voorbeeld. Zoiets blijft intrigeren, want hoe kan dat nu?

Lees verder >>

Van Geesjen tot Evi: twee eeuwen suffixen in meisjesnamen

Posted on by

Voornamendrift 48

Figuur 1. De procentuele populariteit van meisjesnamen op -jen.

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Er zijn weinig eigenschappen van voornamen die al grotendeels in de 19e eeuw verdwijnen. Maar meisjesnamen op -jen zoals Aaltjen, Gerritjen, Hendrikjen, Jantjen, Geertjen, Geesjen en Grietjen behoren daarbij (figuur 1). Te Winkel wijdt in de Taalgids van 1862 een artikel aan het verkleinwoord, waarin hij pleit voor het weglaten van de nutteloze en niet uitgesproken laatste n van -jen. Uit de voornamen blijkt dat dit toen inderdaad al grotendeels realiteit was (ook voor -gen en -ken). Hoe ontwikkelde de verklein- of beter de vleivorm in meisjesnamen zich in de laatste twee eeuwen?

Lees verder >>

De populariteit van Oudtestamentische voornamen

Posted on by

Voornamendrift 47


Figuur 1. De gezamenlijke procentuele populariteit van Abraham, Mozes, Hartog en Salomon sinds 1790.

Gerrit Bloothooft en David Onland

De populariteit van Oudtestamentische voornamen die vooral door Joden werden gekozen, zoals Abraham (topnaam), Mozes, Hartog en Salomon in figuur 1, toont naast stabiliteit in de 19e eeuw en de daling in de 20e eeuw die we bij veel traditionele namen zien, een breuk rond 1880. Dat is een artefact in de gegevens en het trieste gevolg van de Holocaust. De historische gegevens voor 1880 zijn gebaseerd op namen in huwelijken van voor de Tweede Wereldoorlog en geven een representatief beeld. Maar de in de oorlog vermoorde Joden staan – als er geen overlevende kinderen waren – niet in de huidige basisregistratie personen, en daarom is de registratie na 1880 een onderschatting van, naar blijkt, minstens 40%.

Lees verder >>

Franse voornamen in de Franse tijd

Posted on by

Voornamendrift 46

Gerrit Bloothooft en David Onland


Figuur 1. De gezamenlijke procentuele populariteit van Jean, Pierre, Jacques, Henri en Guillaume.

De uitgebreide voornamenbank zal het komend jaar de populariteit van een voornaam vanaf 1790 laten zien. Die periode omvat ook de tijd tussen 1795 en 1814 toen Nederland onder Franse invloed stond en vanaf 1810 zelfs deel van Frankrijk was. Dat zou invloed kunnen hebben gehad op de populariteit van Franse voornamen. En ja, de totale populariteit van Jean, Pierre, Jacques, Henri en Guillaume (figuur 1) ziet er in die tijd opmerkelijk uit.

Lees verder >>

Een wand met voornamen in NEMO

Posted on by

Gerrit Bloothooft

Het wetenschapsmuseum NEMO in Amsterdam heeft recent de nieuwe expositieruimte Humania ingericht. Die is speciaal gericht op het ontstaan, het heden, en de toekomst van de mens: ik was, ik ben, ik word. De rol van zintuigen, psychologie in allerlei boeiende interactieve testjes, en sociologie staat centraal. Voor het sociolinguistisch aspect van afkomst is mij gevraagd om een wand aan de keuze van voornamen te besteden. Wat zegt je voornaam over je? Op de wand staan 1632 van de meest voorkomende voornamen van de jeugd zodanig gegroepeerd dat namen van broertjes en zusjes zo dicht mogelijk bij elkaar te vinden zijn. Ouders kiezen vaak voor hetzelfde type naam voor hun kinderen, van traditioneel Nederlandse namen, Arabische namen, Friese namen, tot Engelse namen op -y. De naamgroepen die daaruit af te leiden zijn zeggen iets over de voorkeuren van de ouders: hun gevoeligheid van traditie of juist niet, en hun opleidingsniveau.

Lees verder >>

Twee eeuwen Gerrit, Gerard en Gerardus

Posted on by

Voornamendrift 45

Gerrit Bloothooft en David Onland


Figuur 1. De procentuele populariteit van Gerrit tussen 1790 tot 2017.

In de voornamenbank wordt het komende jaar de populariteit van een voornaam vanaf 1790 getoond. Hoewel er voor veel namen in de 19e eeuw nauwelijks of slechts een geleidelijke verandering in populariteit te zien is, vertoont de periode 1790 – 1815 een aantal opmerkelijke karakteristieken. Het is de tijd van de Bataafse Republiek, de Franse tijd, en de start van de burgerlijke stand in 1811. Deze tijd van grote veranderingen heeft zijn sporen in de naamgeving nagelaten, zoals een sprong in populariteit rond 1811.

Lees verder >>

Hoe populair is mijn voornaam sinds 1790?

Posted on by

Voornamendrift 44


Procentuele populariteit van Hendrik tussen 1790 en 2017

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Er zijn maar weinig landen waarvoor je online de populariteit van een voornaam vanaf 1880 kunt zien (zie USA, Frankrijk, Noorwegen). Sinds 10 jaar kan dat voor Nederland op de Voornamenbank van het Meertens Instituut, met zeldzame volledigheid want alle voornamen die gedragen worden en gegeven zijn staan er in. In de loop van 2020 zal de populariteit van een voornaam zelfs vanaf 1790 getoond worden. Meer dan twee eeuwen voornaampopulariteit, dat is een mondiaal unicum. We geven alvast een sneak preview.

Lees verder >>

Verandering van voornaam

Posted on by

Voornamendrift (43)

Door Gerrit Bloothooft

Journalisten vragen vaak of mensen van voornaam veranderen. Ik denk dat ze vooral willen weten of iemand een andere naam kiest dan in de jeugd werd gedragen. Het gaat er niet om dat Franciscus vanaf zijn geboorte Frans is genoemd, daarover schreef ik eerder aan de hand van een corpus roepnamen. Maar of Frans later Arne genoemd wil worden en dat ook officieel vastgelegd wil hebben in de basisregistratie personen. In de vorige bijdrage onderzocht ik dat voor transgenders. Nu eens kijken hoe vaak het zonder geslachtsverandering voorkomt en welke namen niet bevallen.

Lees verder >>

Als je voornaam niet meer past

Posted on by

Voornamendrift (42)            

Door Gerrit Bloothooft

De meeste mensen zijn tevreden met hun voornaam. Maar niet iedereen, je hebt tenslotte je naam niet zelf bedacht, dat deden je ouders voor je. Als een voornaam niet (meer) bij je past dan kun je besluiten om een andere naam te kiezen. In plaats van Henk zeg je voortaan als Patrick of Ingrid door het leven te willen gaan.  Het is even wennen voor de omgeving, maar dat komt wel goed. Voor officiële instanties, en in je paspoort, blijf je echter Henk. Als je dat niet wilt moet je meestal naar de rechter. Wanneer  je volgens de rechter serieuze argumenten hebt wordt het toegestaan om je voornaam in de basisregistratie personen te wijzigen. Dan is je oude naam definitief verdwenen. Maar toch niet helemaal. In de basisregistratie worden eerdere gegevens gearchiveerd, in dit geval als historische voornaam (en historisch geslacht, als dat ook is veranderd). Op basis van deze historische gegevens kan onderzocht worden hoe vaak een voornaam wordt gewijzigd en op welke manier. Hier ga ik in op de voornamen van transgenders.

Lees verder >>

Specifiek adellijke voornamen

Posted on by

Voornamendrift (41)  

Door Gerrit Bloothooft

De adel kiest voornamen die deels traditioneel zijn en deels modenamen van een bredere elite. Echt herkennen doe je de adel niet aan de eerder besproken top-voornamen. Maar er zijn wel minder frequente voornamen waarbij de kans relatief groot is dat de drager van adel is. We selecteerden de voornamen die minstens 10 keer vaker aan een kind van adel zijn gegeven dan aan de overige kinderen. Dat is nog niet heel specifiek, maar het blijkt toch een bijzondere lijst op te leveren.

Lees verder >>

Het aantal voornamen bij de adel

Posted on by

Voornamendrift (40)

Door Gerrit Bloothooft

‘Het is toch een opvallend feit, dat het geven van meer voornamen het meest voorkomt in de groote steden en wel in de meer gegoede kringen. Ten plattenlande, sommige streken daargelaten, werd tot dusverre meestal slechts één voornaam aan de kinderen toegekend.’ Dit is een zinsnede uit de Memorie van Toelichting bij een wetsvoorstel voor de introductie van een voornamenbelasting in 1915 – een wet die er overigens nooit is gekomen. Of de adel zich nog steeds onderscheidt in het aantal voornamen dat gegeven wordt, is te zien in tabel 1, waarin een vergelijking wordt gemaakt met de provincies die hierin onderling het meest verschillen: Friesland en Limburg.  


Tabel 1. Percentage per aantal voornamen voor de adel, en in de provincies Friesland en Limburg, volgens gegevens uit de basisregistratie personen. Er is nergens een groot verschil tussen mannen en vrouwen in percentage.
Lees verder >>

De voornamen van de adel

Posted on by

Voornamendrift (39)  

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

De adel profileert zich als een hoogstaande groep in de samenleving die wortelt in de middeleeuwse standenmaatschappij, ook al is het overgrote deel van de hedendaagse adel pas in de 19e eeuw verheven. Waar de adel oorspronkelijk macht had, ging het toen en vooral nu ook om status: het voeren van een adellijke titel  en heraldisch wapen is het enige wettelijke recht dat de adel sinds de grondwet van 1848 nog heeft. Maar dat recht is wel zo essentieel dat de titel in de basisregistratie personen is opgenomen – men wil ook graag op een correcte manier door de overheid geadresseerd worden. Die wens biedt ons nu de mogelijkheid om gedetailleerd onderzoek te doen naar de voornaamgeving in de enige sociale groep die in de nationale administratie herkenbaar is en wil zijn. Familienamen zoals Van Zuylen van Nijevelt doen adel vermoeden, maar herken je de adel ook aan hun voornaam?

Lees verder >>

Het koppelteken van Willem-Alexander

Posted on by

Voornamendrift (38) 

Door Gerrit Bloothooft

Ik kwam Marie Désirée tegen, een vijftiger. Ze zei dat haar ouders eigenlijk hadden gewild dat ze bij haar geboorte als Marie-Désirée ingeschreven zou worden maar dat de ambtenaar van de burgerlijke stand dat geweigerd had. Een koppelteken zou niet in een voornaam gebruikt mogen worden. Totdat het bij de geboorte van prins Willem-Alexander in 1967 opeens wel kon. Had die ambtenaar gelijk?

Lees verder >>

Herkenbare voornamenlijstjes

Posted on by

Voornamendrift (37)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

De voornamen in toplijstjes hoor je op de crèche of basisschool omdat voor de meeste kinderen de eerste voornaam nu ook de roepnaam is. Dat was vroeger anders. Voor 50-plussers staat er vaak een andere voornaam in het paspoort dan hoe ze zich voorstellen (dat begrijpt een buitenlandse douane niet en kan identiteitsproblemen geven). De officiële toplijsten zijn voor hen niet representatief.  Daarvoor moet je bij de roepnamen zijn. Vergelijk de toplijstjes voor de periode 1945-1954 in tabel 1. De ouderen onder ons zullen in de roepnamen veel namen van klasgenoten herkennen, maar in de officiële namen niet.

Tabel 1. Roepnamen top-20 voor de periode 1945-1954 (inclusief roepnamen die gelijk zijn aan de officiële naam), met daarnaast de top-20 van de officiële eerste voornaam. Groene namen staan in beide lijsten.

Lees verder >>

Maria, bron van inspiratie

Posted on by

Voornamendrift (36)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Maria was tot 1990 de naam die het meest aan meisjes werd gegeven. Maar die, net zoals Johannes, vaak anders werd genoemd. Figuur 1 laat de populariteit van haar roepnamen zien vanaf 1940, toen nog bijna één op de tien meisjes als Maria werd aangegeven bij de burgerlijke stand. Voor 30% van die meisjes was de roepnaam toen ook daadwerkelijk Maria, met vooral Ria en Riet als verkortingen. Opvallend is dat andere roepnamen die beginnen met een M, en niet  altijd van Maria afgeleid zijn, al vroeg een substantieel deel van de roepnamen vormen, waarbij het percentage tot 1980 geleidelijk stijgt tot 70%. Bij Johannes begon die stijging pas in 1970. Het sluit aan bij de algemene observatie dat meisjesnamen gevarieerder zijn dan jongensnamen, ook in de roepnamen. Voor de categorie anders begint de roepnaam niet met een M en is ofwel afgeleid van een volgnaam (9,6% van alle vrouwen) of helemaal niet (5,4%).

Figuur 1. De populariteit van roepnamen van alle 37.387 vrouwen in het roepnamencorpus met officiële eerste voornaam Maria. M* betekent overige roepnamen die met een M beginnen, bij anders is dat niet het geval. Voor de duidelijkheid zijn de curven gebaseerd op 5-jaarlijkse gemiddelden.

Lees verder >>

Johannes stelt zich anders voor

Posted on by

Voornamendrift (35) 

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Johannes staat tot 1989 te boek als de populairste babynaam voor jongens. Dat zegt de bevolkingsadministratie. Maar in de praktijk stelt Johannes zich meestal helemaal niet zo voor. Laten we eens kijken hoe Johannes echt door het leven ging. De populariteit van de belangrijkste roepnamen van Johannes als eerste voornaam vanaf 1940 staat in figuur 1. Die is zelden Johannes, maar vooral Jan, Joop en Jo, later Hans, Jos, John, Johan naar gelang de mode van de tijd.  Steeds vaker is het ook een andere naam die nog wel met een J begint – zodat er geen conflict is in de initiaal – maar niet noodzakelijk van Johannes is afgeleid. Ongerelateerde roepnamen met een andere beginletter kunnen van een volgnaam zijn afgeleid (in 6,5% van de gevallen) of helemaal geen relatie hebben met de officiële naam (5,5%).

Figuur 1. De populariteit van de belangrijkste roepnamen van alle 34.514 mannen met de officiële eerste voornaam Johannes in het roepnamencorpus. J* betekent overige roepnamen die met een J beginnen, bij anders is dat laatste niet het geval. Voor de duidelijkheid zijn de curven gebaseerd op 5-jaarlijkse gemiddelden

Lees verder >>

Een corpus van roepnamen en voornamen

Posted on by

Voornamendrift (34)

Door Gerrit Bloothooft en David Onland

Niet iedereen heeft een voornaam die ook zo in de burgerlijke stand staat. Dat noemen we dan de roepnaam, terwijl de officiële naam ook wel de doopnaam wordt genoemd. Blijkbaar forceert de kerk in de doop een voornaam die ouders ook aan de staat doorgeven, maar die in de dagelijkse praktijk niet functioneert. ‘Wim, aan tafel’, roept toch een stuk gemakkelijker dan ‘Wilhelmus, aan tafel’. En soms heeft de roepnaam zelfs helemaal niets uitstaande met de officiële naam. Omdat roepnamen nergens systematisch worden genoteerd is onderzoek ernaar lastig. Dat is jammer omdat de roepnamen de dagelijkse praktijk vormen waaraan de laatste decennia veel is veranderd. Daarin komt nu verandering omdat we in staat zijn geweest om zowel de roepnaam als de officiële naam van 1,5 miljoen Nederlanders te verzamelen.

Lees verder >>

Het voorspellen van voornamenlijstjes kent zijn grenzen

Posted on by

Voornamendrift (33)

Door Gerrit Bloothooft

In oktober publiceerde ik mijn voorspelling van de top-20 van voornamen in 2018 voor jongens  en meisjes. Dat deed ik op basis van gegevens tot en met 2017 en een model dat beschrijft hoe de populariteit van een naam zich over de jaren ontwikkelt. Gisteren zijn de toplijstjes voor 2018 gepubliceerd door de Sociale Verzekeringsbank en valt te controleren of mijn model goed heeft gewerkt.

Lees verder >>

Topnamen in 2018 voor meisjes voorspellen

Posted on by

Voornamendrift (32)

Door Gerrit Bloothooft

Ook voor meisjes kan voorspeld worden wat de top-20 voor 2018 zal worden. Eigenlijk is het lijstje niet het belangrijkste. Wel wat de modellering van de populariteit leert over de processen van verspreiding en de rol van voortrekkers en sociale groepen daarbij. Hier is mijn lijst, met 2017 als vergelijking:

                             2017                       2018
 1                     Emma (755)              Tess (715)
2                         Tess (734)          Sophie (713)
3                     Sophie (709)           Emma (611)
4                        Julia (696)             Anna (595)
5                        Anna (595)             Julia (584)
6                        Mila  (580)                Liv (535)
7                          Sara (547)              Sara (533)
8                           Eva (533)                Evi (532)
9                           Zoë (522)              Mila (516)
10                          Evi (510)               Eva (495)
11                      Lotte (500)         Lauren (478)
12                          Liv (492)             Nora (477)
13                       Nora (457)               Zoë (474)
14                      Fleur (454)           Olivia (467)
15                     Olivia (449)            Lotte (456)
16                      Noor (443)              Yara (445)
17                      Lynn (432)             Noor (425)
18                       Saar (432)             Lynn (420)
19                   Lauren (419)             Nova (419)
20                       Yara (412)              Saar (408)

Net zoals bij de jongens zijn er geen spectaculaire veranderingen in 2018, de top-5 wisselt wat van plaats. Als je bedenkt dat het zo’n 20 jaar duurt voordat alle namen vervangen zijn, mag je niet meer dan één nieuwkomer per jaar verwachten. Dat zou volgens mijn model in 2018 Nova kunnen zijn, een toepasselijke naam. En Fleur verdwijnt. Stijgers zijn Liv, Lauren en Yara, en wat minder Olivia en Nora.  De andere namen zitten aan de top of dalen. Om de grenzen aan het voorspellen te begrijpen moeten we weer naar de afzonderlijke populariteitsverdelingen kijken.

Lees verder >>

Topnamen in 2018 voor jongens voorspellen

Posted on by

Voornamendrift (31)

Door Gerrit Bloothooft

Met een model moet je ook kunnen voorspellen. Omdat ik denk populariteitsverdelingen van voornamen goed te kunnen modelleren als verspreiding door een sociaal netwerk, wil ik me wel eens wagen aan het voorspellen van de top-20 van jongensnamen in 2018 die in januari 2019 bekend zal worden gemaakt. Ik denk dat die er zo uit zou kunnen zien (met ter vergelijking de lijst van 2017):

                              2017                     2018
 1                       Noah (635)           Noah (692)
2                         Sem (631)             Daan (591)
3                      Lucas (629)           Lucas (583)
4                         Finn (615)             Sem (548)
5                        Daan (614)            Luuk (545)
6                        Levi  (609)            Jesse (532)
7                       Milan (583)          Adam (532)
8                       Bram (573)             Finn (530)
9                        Luuk (572)              Levi (495)
10                       Jesse (532)         Milan (489)
11                        Liam (510)           Liam (486)
12                       Mees (475)          James (475)
13                   Thomas (471)           Mees (458)
14                         Sam (466)          Bram (450)
15                        Thijs (462)            Sam (445)
16                      Adam (461)           Noud (425)
17                     James (452)            Thijs (423)
18                         Max (437)   Benjamin (414)
19                       Noud (426)             Dex (414)
20                      Julian (419)       Mason (392)

Veranderingen in voorkeuren gaan relatief langzaam en in het lijstje is het vooral stuivertje wisselen, alhoewel Noah zich stevig aan de top heeft genesteld. De verschillen in aantal zijn klein, en de plaatsen kunnen gemakkelijk meerdere posities anders worden dan ik voorspel. Niettemin dalen veel namen en verdwijnen Thomas, Max en Julian uit de top-20. Daarentegen zijn Adam en James sterke stijgers en komen Benjamin, Dex en Mason binnen. Daarvan zullen Benjamin en Dex niet, maar Mason over een aantal jaar wel door kunnen stoten. Omdat meerdere processen een rol kunnen spelen bij populariteit zijn de variabelen voor het modelleren van de verdelingen handmatig en niet automatisch bepaald. Dat laat ik per naam zien. Verschillende namen hebben onderscheiden aanloopperioden wat kan duiden op een groep ouders met een voortrekkersrol. En af en toe heeft de naamkeuze van een BN’er een kort maar hevig additioneel effect.

Lees verder >>

Snelle voornamen zijn niet altijd doodlopers

Posted on by

Voornamendrift (30)

Door Gerrit Bloothooft en Yolan van der Horst

Figuur 1. Populariteit van Pascal en Kirsten, met modellering in rood.

Moet een modenaam snel overgenomen worden door ouders om uiteindelijk een groot aantal naamdragers te bereiken? Nee, dat is niet perse nodig, en de populariteitsverdelingen van Pascal  en Kirsten laten het zien. Beiden beginnen zo rond 1960 en halen respectievelijk 10.953 en 8.671 naamdragers. Maar Pascal  is in 16 jaar maximaal populair terwijl Kirsten daar ruim 30 jaar over doet. De imitatiesnelheden v verschillen dan ook een factor 2.

Lees verder >>

Snelle en langzame mode

Posted on by

Voornamendrift (29)

Door Gerrit Bloothooft

Figuur 1. Modelmatige populariteitsverdelingen bij verschillende imitatiesnelheden v voor een nieuwe voornaam met uiteindelijk 500 naamdragers.

Als nieuwe voornamen populair worden dan gaat dat niet voor alle namen even  snel. Er zijn namen die eigenschappen hebben die veel aanstaande ouders direct aanspreken en snel in aantal toenemen. Bij andere namen duurt dat allemaal veel langer of komt het er nooit van. Die imitatiesnelheid kun je uitdrukken met een coëfficiënt die zegt wat de kans is dat een voornaam binnen een jaar door een ander ouderpaar wordt overgenomen. Die kans kan nul zijn. Dan is er sprake van een noviteit die niemand aanspreekt en blijft de voornaam uniek. Bij kansen van 50% of hoger heb je een naam die snel heel populair wordt. Maar hoe lang duurt het voordat een naam de grootste populariteit bereikt?

Lees verder >>

Mond-tot-mondreclame

Posted on by

Voornamendrift (28)

Door Gerrit Bloothooft

Figuur 1. De jaarlijkse populariteit (blauw) van Ingrid en het cumulatieve aantal meisjes (rood) dat de naam kreeg.

Hoe wordt een nieuw bedacht woord verspreid? Meestal niet via advertenties in de media maar via mond-tot-mond- of schrift-tot-schriftreclame. Je hoort of ziet een neologisme, het bevalt je en je gaat het zelf ook gebruiken. Maar hoe de verspreiding precies in zijn werk gaat is voor taal lastig vast te stellen. Je kunt woorden gaan tellen in geschreven teksten, gaan zoeken wanneer een woord voor het eerst is gebruikt, en de toename en het eventuele verdwijnen in de tijd vaststellen. Heel nauwkeurig is dat allemaal niet. Behalve dan voor voornamen, want daarvan weten we exact wanneer ze aan kinderen zijn gegeven. Daarom zijn sociale wetenschappers die in modeverschijnselen geïnteresseerd blij met de grote voornaambestanden die vooral in Amerika, Frankrijk en Nederland voor onderzoek beschikbaar zijn. Ik heb in deze serie laten zien dat een (sociaal) netwerkmodel  heel adequaat is om de verspreiding van namen te beschrijven. Elke naamgeving heeft daarin een kans op een of meer imitaties (door mond op mond reclame), die op hun beurt weer tot nieuwe imitaties leiden, enzovoort. Uiteindelijk zijn er voor de meest populaire voornaam dan 19 imitatiestappen van de eerste tot de laatste naamgeving nodig om meer dan 30.000 naamdragers te bereiken. De essentie van het model is dat de imitatiekans per naam exponentieel afneemt in de tijd (wat ook experimenteel aangetoond is). Maar er zijn ook andere verspreidingsmodellen, die gebaseerd zijn op biologische of economische groei.

Lees verder >>