Door Siemon Reker

Eerder deze week gaf Marco Verhoef ons in het Journaal de weersverwachting voor de komende dagen. Dit jaar vielen 25 en 26 december op vrijdag en zaterdag en aansluitend volgt daar dus een zondag op, “Derde Kerstdag, een beetje oneerbiedig gezegd” zei Marco. Wat is daar oneerbiedig aan?

In de Tweede Kamer valt het woord oneerbiedig vaker dan gedacht. In de huidige zittingsperiode is Helma Lodders (VVD) de eerste in de rij en wel met een kleine aanvulling, voorzitter, op het vorige interruptiedebatje: “zieke koeien mogen niet naar de slacht. Koeien die een mankement hebben — even oneerbiedig uitgedrukt — mogen niet eens vervoerd worden, dus die kunnen niet naar de slacht.” Wat is er oneerbiedig aan koeien met een mankement?

Het antwoord is met een inbreng van dezelfde spreekster ergens in 2018 rechtstreekser zichtbaar. Mevrouw Lodders wil graag dat de minister – net als zij dat heeft gedaan – gaat praten met de boeren omdat die zo getroffen zijn, maar dan wat gestructureerder. “Ik hoop dat de minister daar ook voor openstaat. Er hoeft, om het oneerbiedig te zeggen, geen circus opgetuigd te worden. Juist het gevoel dat ze serieus genomen worden is heel erg belangrijk.”

Wat is er oneerbiedig aan een circus?

Het is bij het gebruik van oneerbiedig (gezegd, uitgedrukt e.d.) niet zelden zo dat er een excuus is dat afgeleid moet worden omdat het alleen indirect aanwezig is. Er is niets oneerbiedigs aan manke koeien, het excuus geldt hun bezitters voor het geval die onaangenaam getroffen mochten worden door deze wijze van zeggen. Boeren moeten niet denken dat ze niet serieus genomen worden, vandaar ook dat het woord circus even van een kleine verontschuldiging voorzien wordt.

En mochten er protestanten zijn die het frivool vinden om Kerst 2020 ineens met een derde dag uit te breiden, excuus!

Marco Verhoef, zo laat Wikipedia eenvoudig zien, is iemand die is opgegroeid in de sfeer van de Zuidhollandse Biblebelt: Hardinxveld-Giessendam, Gorkum en daar protestants onderwijs genoten. De frequentste gebruikers van “oneerbiedig gezegd” volgens de Handelingen van de Tweede Kamer zijn bewindslieden en onder hen Schouten, Van Nieuwenhuizen en De Jonge. Dat past allemaal in dezelfde herkomstregio en/of -sfeer van Marco Verhoef.

Bij minister De Jonge is het bijna een running gag als hij iets zegt als “Volgens mij heb ik de vragen in dit blokje beantwoord. Dan heb ik nog één blokje met andere belangrijke vragen, dat ik oneerbiedig “overig” heb genoemd.” Wat is er oneerbiedig aan het etiket “overig” bij de indeling van vragen? De geachte afgevaardigden zijn allemaal even belangrijk en hun vragen dus ook. Nee, nee, u wordt niet tot een restgroep samengeveegd,- het betreft weliswaar uw vragen, maar dat betekent niets.*)

De Kamerleden scoren in dit opzicht eerder incidenteel. We zien in dit gezelschap uiteraard Kees van der Staaij (SGP) maar ook Khadija Arib vanaf de voorzittersstoel. Uit de mond van de laatste is het gebruik van “oneerbiedig gezegd” het meest verrassend. Tegelijkertijd is het bij mevrouw Arib iets anders en nauwelijks nog indirect te noemen, voor haar lijkt oneerbiedig een wat plechtiger variant van een rechtstreeks excuus, sorry: “Dan ga ik toch eerst even naar de heer Dijkgraaf, want die had ik eerder weggestuurd. Het klinkt wat oneerbiedig…”

*) Ook iets collectiefs wordt nogal eens van een verontschuldiging voorzien via oneerbiedig: minister De Jonge corrigeerde zijn eigen “batch er doorheen jassen” (een groep injecties met het nieuwe corona-vaccin), staatssecretaris Dijkhoff “plukjes gevangenen en personeel” plaatsen op andere locaties, Bram van Ojik (GroenLinks) “een blik IND’ers opentrekken”.

Dit stuk verscheen eerder op het eigen weblog van Siemon Reker.