Door Barbara de Vos
(docent Nederlands in ruste)

Beste Vibeke Roeper en al diegenen die zich de afgelopen periode in negatieve zin hebben uitgelaten over het vak Nederlands en het beroep van docent Nederlands op de middelbare school,

Van harte sluit ik me aan bij de oproep aan aanstaande studenten om neerlandistiek te gaan studeren, een degelijke, brede en interessante studie over een van de meest wezenlijke aspecten van het mens-zijn: de taal. En inderdaad met talloze beroepsmogelijkheden.

Waar ik me een beetje boos over maak, is dat in deze oproep wordt gesuggereerd dat de aanstaande student het vak Nederlands op de middelbare school vast niet leuk heeft gevonden. Vervolgens wordt er een willekeurig aantal leuke (?) onderwerpen opgesomd die bij de studie Nederlands aan de orde zouden komen en het vak aantrekkelijk zouden maken. Bij de toekomstmogelijkheden wordt het beroep docent Nederlands als laatste genoemd en niet omdat het een mooi beroep zou zijn, zoals dat van journalist, schrijver, presentator of reclamemaker, maar omdat je er gemakkelijk werk in kunt vinden.

Vanaf mijn studie Nederlands tot afgelopen zomer ben ik bijna veertig jaar docent Nederlands in het voortgezet onderwijs geweest. Naast veel leerlingen die het gezellig en soms ook wel nuttig vonden om in mijn les te zitten, heb ik in de loop der jaren heel wat leerlingen gezien die zich in mijn les een beetje zaten te vervelen en meer belangstelling hadden voor hun smartphone. Ik troost me met de gedachte dat het er vast niet veel meer of minder waren dan bij andere vakken. Je vervelen is nu eenmaal de condition humaine van de gemiddelde adolescent. Het middelbaar onderwijs is voor een deel bezigheidstherapie. Aan de docent de taak die zo nuttig, belangwekkend en aangenaam mogelijk te vullen. Dat heb ik altijd met veel inzet en plezier geprobeerd. Het heeft me veel stress opgeleverd, maar ook veel voldoening en vreugde. ‘Mijn prachtige, mijn hondse baan’, om Ida Gerhardt nog maar eens te citeren.

Nederlands op de middelbare school is een prachtig, breed vak dat veel meer vrijheid biedt dan veel andere schoolvakken. Dat is ook wat Nederlands voor veel leerlingen tot een leuk vak maakt. Wat is er leuker dan je bezighouden met romans, verhalen, gedichten, journalistiek, debat, taalkunde, taalfilosofie en alles wat daarbij komt kijken (het hele leven) en over dat alles een beetje te lezen, schrijven en praten? De genoemde onderwerpen die de studie Nederlands zo aantrekkelijk zouden maken (taalverwantschap, etymologie, taalgebruik van politici/retorica, de receptie van literaire teksten), komen op de middelbare school zonder uitzondering in verschillende leerjaren aan de orde, zoals de bestaande methodes (die je overigens helemaal niet hoeft te gebruiken) je kunnen laten zien.

Natuurlijk kunnen er zoals bij alle vakken ook bij het vak Nederlands dingen beter (waarmee ik niet bedoel dat het allemaal ‘leuker’ moet: leerlingen houden van ‘moeilijke’ dingen, ook van een toneelstuk van Vondel, mits op de juiste wijze aangereikt). Het fantasieloze, veel bekritiseerde Centraal Examen moet liefst per onmiddellijk op de schop. Het is belangrijk de banden met de universiteiten aan te halen en goede vakcommunity’s te onderhouden. Maar grosso modo is er wat mij betreft op het vak Nederlands op de middelbare school niet veel aan te merken. Zoals elk vak staat of valt het met de aanwezigheid van goed opgeleide, enthousiaste docenten.

Je begrijpt dat het voor mij een regelrechte gotspe was van onze minister van onderwijs Ingrid van Engelshoven naar aanleiding van de veelbesproken, schandalige opheffing van de studie Nederlands aan de VU te mogen vernemen dat je met het vak Nederlands gelukkig ook iets anders kunt worden dan leraar. Met de uitspraak dat je er ook iets anders mee kunt worden, heb ik geen probleem, maar wel met de suggestie dat alles beter is dan docent Nederlands worden. Diezelfde suggestie proef in de oproep van Vibeke Roeper aan aanstaande studenten om Nederlands te gaan studeren. Zoals gezegd ondersteun ik die van harte, maar dan met de toevoeging: word daarna vooral docent Nederlands!