• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De neerlandistiek is helemaal niet in crisis

1 maart 2019 door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

Door Frank Willaert

‘Het klopt dat leerlingen niet langer geïnteresseerd zijn in Vondel en in spelling’, aldus een leerkracht Nederlands in De Standaard van 26 februari. De spelling kan hij nog redden dankzij een De Slimste Mens-achtig format; Vondel komt in zijn verdere verhaal niet meer voor. Hopeloos verouderd allicht, niet van deze tijd.

Niet van deze tijd? Vondel, die voor de waarheid opkwam wanneer het verstandig was te zwijgen? ’Dies roemt men hem voor wijs, die vinger op den mond leit. O kon ik ook die kunst…’  Vondel, die godsdienstfanatici en hun heilsstaat de wacht aanzei? ‘Wat meet gij u dan toe, o zotte leugen-preker! O gans verdwaald tiran! schijnheilig stof en slijk!’ Hoezo, niet van deze tijd?

En natuurlijk kan het geen kwaad om leerlingen met een leuke quiz de regels van de spelling bij te brengen. Maar mag het iets meer zijn? Een beetje inzicht in de redenen waarom onze maatschappij zoveel belang hecht aan een letter meer of minder? Wat uitleg wanneer en waarom we volgens vaste regels zijn gaan spellen? De vraag stellen of een gedigitaliseerde wereld hier op den duur geen verandering in zal brengen?

Zo kan een les over spelling ook aanleiding zijn tot reflectie over onze maatschappij, en over de rol van de spelling daarin. Kritisch leren denken, dat is toch wat ons onderwijs hoort te doen?

Zo’n onderwijs vraagt natuurlijk om goed geschoolde leerkrachten, die vanuit hun surplus aan kennis inspirerend les kunnen geven. Leraren die op eigen kompas kunnen varen, en daar ook het vertrouwen voor moeten krijgen. Want voor elke goede leraar geldt dat hij of zij eigenlijk zelf het programma is.

Wie op een bepaald ogenblik het geluk heeft ervaren gefascineerd te raken door scheikunde, geschiedenis of Nederlands, herinnert zich bijna altijd die onderwijzer, die leraar, die op een beslissend moment de poort openduwde – nee, niet naar de eigen leefwereld, maar naar wat nog onbekend was, en nieuw.

Rijk onderzoek

Daarom is de tanende aantrekkingskracht van de neerlandistiek ook zo erg. Want het helpt zeker niet, zoals soms te horen is, om te roepen dat elke leraar ook een leraar Nederlands is. De neerlandistiek is een vak met een rijke traditie én met allerlei pas ontgonnen territoria en onvermoede passerelles naar andere wetenschapsgebieden, de exacte wetenschappen zeker niet uitgezonderd (zie Freek Vandevelde in De Standaard van 28/02).

Laten de neerlandici zichzelf en de gemeenschap niet aanpraten dat hun vak in crisis is. Integendeel, het bloeit als nooit tevoren. Nog maar pas leverde de neerlandistiek een prachtige literatuurgeschiedenis in tien delen af. Van weinig talen is de zinsbouw grondiger beschreven dan van het Nederlands. Een zeer groot deel van de Nederlandse literatuur, van Hebban olla uogala tot heden, en heel veel onderzoek daaromheen, is gratis toegankelijk op de website van de Digitale Bibliotheek van Nederlandse Letteren.

Neerlandici en musicologen uit Noord en Zuid brachten in de Nederlandse Liederenbank ruim 175.000 Nederlandstalige liederen bijeen: wetenschappers, musici en belangstellenden doen er hun voordeel mee. Taalkundigen uit Nederland en Vlaanderen brachten onlangs nog een fascinerende atlas uit van de Nederlandse taal. En computerlinguïsten weten boodschappen van pedofielen op te vissen uit een oceaan van chatberichten.

Mijn eigen medewerkers verrasten me bij mijn afscheid met een ondertussen bekroonde en voor iedereen toegankelijke MOOC over onze middeleeuwse letterkunde. De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren bericht op haar website onophoudelijk over alles wat er gebeurt rond de door haar samengestelde literaire canon. En zo kan ik nog even doorgaan. Hoezo, crisis?

Arm onderwijs

Maar al dat moois moet ook zijn weg vinden naar het publiek. En vooral: vertaald worden naar het onderwijs! En daar ligt wel wat werk op de plank.

Zo verbaast en verontrust het mij dat nagenoeg niemand van mijn collega’s die in de taal- of letterkunde werkzaam zijn, betrokken blijkt te zijn of zelfs maar op de hoogte is van de nieuwe leerplannen Nederlands. Ook moeten de geesteswetenschappers bevrijd worden van de enkel door financieringsregels ingegeven obsessie dat het schrijven van Engelstalige A1-artikelen het hoogste is waarnaar ze kunnen streven.

Er moet dringend veel meer overleg en samenwerking komen tussen taal- en letterkundigen, vakdidactici en – vooral – leraren. En wie in het onderwijs staat, moet de kans krijgen om zeer geregeld bijscholingen te volgen, niet alleen in de didactiek en nog minder in de finesses van de bureaucratie, maar vooral in de evoluties van zijn of haar vak. Leraren die wensen te doctoreren, moeten daar faciliteiten voor krijgen: zij kunnen een geest van onderzoek doen waaien binnen de schoolmuren.

En voor die bestuurders die menen dat dat allemaal niet zo nodig is en dat we het met wat Engels ook wel zullen rooien? Speciaal voor hen laten we nog één keer Vondel aan het woord: ‘Onduitse pleiters zwijgt, gij hebt uw taal vergeten. Gaat, haalt uw moeders tong en kakelt dan in’t hof.’

Dit stuk verscheen vandaag op RektoVerso.

 

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel

Lees Interacties

Reacties

  1. Frans Daems zegt

    1 maart 2019 om 16:36

    Helemaal eens met het betoog van Frank Willaert. Op één punt zou ik nog wat willen toevoegen. In zekere zin kun je wel degelijk zeggen dat elke leraar ook een leraar Nederlands is, of althans zou kunnen of moeten zijn, iets wat vaak meer een vrome wens dan werkelijkheid is. Dat betekent dat hij/zij taalondersteunend en taalontwikkelend tewerk kan gaan in zijn/haar zaakvak. Dat zou complementair moeten zijn bij wat de leraar Nederlands al aan taalvaardigheidsontwikkeling doet, en kan beslist niet in de plaats daarvan komen, zoals Lieven Boeve (de directeur-generaal van Katholiek Onderwijs Vlaanderen) ten onrechte denkt en daarom meent dat Nederlands het dan gerust met een uur minder kan doen. Bovendien betreft het slechts één aspect van het vak Nederlands, namelijk taalbeheersing, en helemaal niet de componenten (studie van) taal en literatuur.

    Beantwoorden
  2. Jan Uyttendaele zegt

    21 maart 2019 om 11:18

    Inderdaad, de neerlandistiek is helemaal niet in crisis. Maar voor het beroep van leraar, de opleiding tot leraar Nederlands en het schoolvak Nederlands ligt dat wel even anders, zoals Frank Willaert terecht opmerkt. Waar blijft dat overleg en die samenwerking tussen taal- en letterkundigen, vakdidactici en – vooral – leraren? Wie neemt daarvoor de nodige initiatieven?

    Beantwoorden
  3. Georges Dhollander zegt

    22 maart 2019 om 13:12

    Als Olla vugala hebban nestas begunna ignace ic enda du de eerste zin is die in het Nederlands bekend is , vraag ik me af wat de mensen er voor spraken. Wat heeft hen aangezet die ommezwaai te maken. Zo gebruikten ze ook voor het eerst Arabische cijfers om via een positiesysteem oneindig grote getallen te kunnen schrijven. Hoever ging men voor het gebruik van dit nieuw getallensysteem? In onze huidige taal moeten we toch woorden vinden die verwijzen naar hun ontstaan. Zo bedacht ik dat het woordje LICHAAM zou bestaan uit LIJK en zijn omhulsel HAAM, Ook OOIEVAAR gaat terug naar een vogel die bij het ontstaan van de taal geleek op een OOI, een vrouwelijk schaap dat plots ging vliegen. Vandaar OOIEVAAR. Onze taal is onnoemelijk rijk aan begrippen die terug te vinden zijn. Alleen denken we er niet aan. Zoek je mee onze taal opnieuw te ontdekken.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

E. du Perron • Reisverhaal

De ander, die dikwijls sprak over de dood,
roemde de natuur, doorzocht alle hoeken,
en ademde diep; de een las in boeken
gedachten van derden, zijn dagelijks brood.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LEER DER PROPORTIËN

Het teentje maan dat gisteren te klein was
maar nu zo klein dat ik het op zijn plaats vind staan,
er is steeds minder nodig om het te bedekken,
steeds minder nodig om het te verstaan.

Bron: Het zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

20 juni 2025: Lezingenmiddag Indische Letteren

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1903 Cornelis Stutterheim
1904 Leendert van Dis
sterfdag
2020 Hugo Ryckeboer
➔ Neerlandicikalender

Media

Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d